Duyusal etkinlikler nedir, örnekleri ve faydaları nelerdir?

Çocuklar, etraflarında bulunan dünyayla etkileşime girdikleri için duyuları çevreyi anlamakta, deneyimlerini şekillendirmekte büyük bir rol oynar. Duyusal etkinlikler, çocukları duyularını kullanmaya teşvik eder. 

Bu içeriğimizde eğitimcilerin ve ebeveynlerin kullanabileceği, çocukların eğitimini ve gelişimini destekleyen, farklı duyulara hitap eden birçok çeşitli duyusal oyun örneğinden bahsedeceğiz. O hâlde haydi başlayalım!

İnternette ev yapımı oyun hamurları için birçok farklı tarif bulabilirsiniz. Kokulu tariflerde ise genelde limon yağı, lavanta yağı gibi doğal yağlar kullanılıyor. İstediğiniz kokuyu bulmak için farklı oranlarda yağ kullanmayı, çocuğunuza da bu konuda görevler vererek koku duyusunu kullanmaya teşvik etmeyi unutmayın!

Oobleck

Temelinde bir oyun hamuru gibi gözüken oobleck, aslında duyusal bir etkinlik olduğu kadar aynı zamanda çocuklar için eğlenceli bir deney. 

Newton yasalarına uymayan bir akışkan olan oobleck, üzerinde yavaşça oynandığında bir sıvı gibi hareket eder – yani elinizi bu sıvının içerisinde hareket ettirebilirsiniz. Fakat bu maddeye sert bir şekilde baskı uygularsanız, hızlı hareket ederseniz katı gibi davrandığını göreceksiniz. Örneğin elinizi bu maddenin içine yavaşça sokmanız mümkün, fakat hızlı bir şekilde sokmaya kalkarsanız oobleck hemen sertleşecektir.

Bu maddeyi yapabilmek için tek ihtiyacınız olan şey biraz mısır nişastası ve su! İnternette çeşitli oobleck tariflerine göz atabilirsiniz, isterseniz gıda boyası gibi maddelerle daha renkli bir oobleck üretebilirsiniz.

Dokusal balonlar

Çocuğunuzun dokunma dokusunu çeşitli dokunsal yüzeylerle uyarırken ona eğlenceli bir oyuncak sunmak istiyorsanız doku balonları sizin için ideal!

Doku balonlarını yapmak için sadece balona ve tuz, kum, mısır nişastası, jel, slime, oyun hamuru gibi balonun içine koyabileceğiniz, dokunma duyusuna yönelik çeşitli malzemelere ihtiyacınız var.

Farklı balonların içine farklı maddeler doldurarak çocuklarınız için kolayca stres topu tarzında, dokusal yönünü geliştirebilecek oyuncaklar üretebilirsiniz.

Doğa keşfi

Bu duyusal oyun esasında ekstradan hiçbir malzeme gerektirmiyor, tek yapmanız gereken şey çocuğunuzla bir doğal ortamda vakit geçirirken ondan çevredeki bitkilere, hayvanlara dokunmasını ve onları tanımasını istemek.

Eğer çocuğunuzu biraz daha zorlamak isterseniz bir göz bandı kullanarak dokunduğu şeyleri tahmin ettirmeyi de deneyebilirsiniz, böylece duyularını daha fazla kullanacaktır.

Ev yapımı müzik tüpleri

Ufaklığın farklı sesleri dinleyebilmesi için üretebileceğiniz müzik tüpleri hem eğlenceli hem de yapımı kolay.

Sadece birkaç adet bitmiş tuvalet kağıdı rulosuna, biraz da ses çıkaracak malzemeye ihtiyacınız var – çiğ pirinç, bezelye gibi.

Farklı malzemelerimizi farklı ruloların içine doldurduktan sonra rulonun iki tarafını da sıkıca kapatıyoruz. Bunun için bir koli bandı kullanabilirsiniz. 

Tüplerinizi tamamladıktan sonra hepsini istediğiniz gibi sallayın ve hepsinden nasıl farklı seslerin çıktığını çocuğunuzla birlikte gözlemleyin! Çıkardığınız melodilere İngilizce geliştiren şarkılar ile birlikte eşlik ederek çocuğunuzun yabancı dil gelişimine de yardımcı olabilirsiniz.

Doku kolajları

Doku kolajları, çocuğunuzun hem sanatsal yönünü beslemek hem de bunu yaparken farklı duyularını harekete geçirmek için ideal bir duyusal aktivite.

Doku kolajı yapmak için karton, plastik poşet, ip, yün gibi çeşitli maddeler kullanabilirsiniz. Burada sizi sınırlayan şey sadece hayal gücünüz.

Sonrasında ise bu maddeleri istediğiniz gibi kesin, yapıştırın, boyayın ve kolajınızın üzerinde istediğiniz yere yapıştırarak bir sanat eseri oluşturun!

Kum eğlencesi

Çocuğunuzla denize gittiğinizde veya bir kum havuzunda onun kumla doyasıya oynamasına izin verin. Ona kova, kürek gibi malzemeler vererek kumdan kale yapmasını, kumu dilediği gibi inşa edip tekrar yıkmasını isteyebilirsiniz.

Kum, eşsiz özelliklere sahip olduğu için çocuklara zengin ve eğlenceli bir deneyim sunabilir. Farklı dokularda karşınıza çıkabilecek olan kum, rahatlatıcı bir etki sunmakla birlikte çocukları daha yaratıcı olmaya, yapabileceklerini keşfetmeye iter.

Aynayı öpme

Aynayı öpme oyununu oynamak için sadece çocuğunuza sürebileceğiniz bir ruja ihtiyacınız var. 

Çocuğunuza ruj sürdükten sonra verdiğiniz aynayı farklı şekillerde öpmesini isteyebilirsiniz. Bu sayede çocuğunuz ağzını farklı şekillere sokarken yüz kaslarını geliştirecektir. Bu gelişim, çocuğun ileride farklı sesleri çıkarabilmesi için ona yardımcı olabilir.

Bir keçeli kalemle öpücük izlerinin üzerine farklı tasarımlar yaparak çocuğunuzun yaratıcılığını geliştirmesine de yardımcı olabilirsiniz – bu duyusal etkinliği dilediğinizce geliştirmek tamamen size kalmış!

Taklit oyunları

Çocuğun hem işitsel duyusunu aktif olarak çalıştırması hem de ağzını kullanarak duyduğu sesleri çıkarmaya çalışması için taklit oyunları mükemmel bir seçenek. Doğada karşınıza çıkan arı, kedi, köpek gibi hayvanların seslerini önce siz taklit edin, sonra da aynısını çocuğunuzun yapmasını isteyin.

Taklit edeceğiniz canlı veya cansız nesneyi istediğiniz gibi belirleyebilirsiniz. Bu noktada tıpkı diğer faaliyetlerde olduğu gibi yaratıcılığın önemi ortaya çıkıyor. Çocuğunuzun duyularını en çok uyaran seçeneklere yönelerek maksimum faydayı sağlamaya çalışın.

Bahçecilik

Çocuğunuzla birlikte bahçecilik yapmak, çocuğunuzun birçok duyusunu geliştirmeye yardımcı olur. Toprağı hareket ettirmek motor yeteneklerine yardımcı olurken ortaya çıkan kokuları almak da onun için yeni bir deneyim olarak karşımıza çıkar.

Çok büyük işler yapmanıza gerek yok, sadece toprağı kazmak, çiçekleri sulamak, toprağa tohumlar atmak bile çocuğun duyularını uyarmanızı sağlayacaktır.

Tat testi

Eğer çocuğunuzun tat dokusunu geliştirmek istiyorsanız eğlenceli bir duyusal aktivite olan kör tat testini kullanabilirsiniz.

Bunu yapabilmek için öncelikle birkaç adet farklı tatta içecek ve yiyecek hazırlıyorsunuz. Sonrasında ise çocuğunuzun gözünü kapatarak hepsini teker teker denetiyorsunuz.

Çocuğunuz, bu sayede sadece tat duyusunu kullanarak ne yediğini anlamaya çalışıyor. Hem eğlenceli hem de faydalı bir duyusal oyun örneği!

Ekmek yapma

Ekmek yapmak, çocuğunuzla size keyifli bir vakit sunacağı gibi aynı zamanda birçok farklı duyuyu uyararak çocuğunuzun gelişimini destekler. Sonunda ortaya çıkan ekmeğinizi afiyetle yemeniz de cabası!

Çocuğunuz; hamuru yoğururken dokunma duyusunu, ekmek pişerken koku alma duyusunu, kendi yaptığı ekmeği keyifle yerken tat alma duyusunu yoğun bir şekilde kullanır. Bu da ekmek yapmayı başarılı ve çok yönlü bir duyusal etkinlik kılar.

Ev yapımı müzik enstrümanları

Çocuğunuzun işitme duyusunu kullanabilmesi için ev enstrümanları oldukça eğlenceli bir seçenek.

Örneğin evde bulabileceğiniz kağıt, bezelye, karton bardak gibi malzemelerle kolaylıkla marakas yapabilirsiniz. Dahasını geliştirmek ise size kalmış!

Donmuş dinozor yumurtaları

Donmuş dinozor yumurtaları, çocukların birçok duyusunu çalıştırmanın yanında oldukça eğlenceli bir sonuç ortaya çıkarıyor.

Yumurtaları yapmak için bir balonun içine biraz su doldurup bir de oyuncak dinozor atıyorsunuz. Suyun içine sim, çim gibi maddeler atarak görsel olarak daha iyi bir sonuç elde edebilirsiniz. Balonları bir süre donduruyoruz, donduktan sonra balonu çıkarıyoruz ve yumurtalarımız hazır!

Çocuktan, dinozorları yumurtalardan çıkarma konusunda öneri isteyerek sorun çözme yeteneğini geliştirmeyi de hedefleyebilirsiniz.

Tıraş kremi ve balonlu naylon

Dokunma duyusunu son derece keyifli bir şekilde uyarmak istiyorsanız ihtiyacınız olan tek şey biraz tıraş kremi ve balonlu naylon. Tıraş kremini balonlu naylonun üzerine sıkıp kolayca temizleyebileceğiniz bir alanda çocuğunuzun dilediğince ortalığı dağıtmasını, balonları patlatırken vıcık vıcık tıraş kremiyle oynamasını izleyebilirsiniz.

Çeşitli gıda boyaları kullanarak görme duyusuna da hitap etmeniz, görsel olarak daha güzel bir sonuç elde etmeniz mümkün. Temizlemesi biraz uğraştırıcı olsa da çocuk için oldukça keyifli ve uyarıcı bir duyusal aktivite.

Magnet

Çocuğunuzun eline bir magnet verdikten sonra bir kutunun içerisinde, diğer maddelerin arasında bulunan mıknatıslı maddeleri çekmesini isteyebilirsiniz. Çocuğunuz kendisine uygun, çeşitli yöntemler geliştirerek mıknatısın nasıl çalıştığını anlamaya çalışacaktır. 

Mıknatıslı maddeleri tek tek yapıştırmak, magnetle hepsini tek seferde almaya çalışmak gibi farklı yöntemler deneyebilir. Bırakın, dilediğince keşfetsin!

Duyusal şişe

Birkaç farklı malzeme kullanarak her türlü duyuya hitap eden, estetik bir ürün ortaya çıkarmanız mümkün. Üstelik bu şişeler çocukların streslenince kullanması için de ideal!

Bir plastik şişeyi yapıştırıcı, gıda boyası, sim, su maymunu gibi çeşitli maddelerle doldurun, üzerine su döküp karıştırın. İçerisine pirinç, doğal yağ gibi farklı uyaranlar ekleyerek ses ve koku duyularını da aktifleştirebilirsiniz. İnternette birçok çeşitli duyusal şişe tarifi bulunuyor, “sensory bottle” aramasıyla kendinize uygun olanı bulmanız mümkün.

Bitirince kapağını sıkıca kapatıp yapıştırın, şişeyi sallayın ve keyfini çıkarın! 

Denge tahtası

Çocuğunuzun vücuduna daha iyi hakim olması için duyu motor oyunları arıyorsanız denge çizgisi tam size göre. İsterseniz çocuğunuzu parkta bulabileceğiniz bir denge tahtasında yürütebilir, isterseniz de evde bir yerde uzunca bir bant açarak çocuğunuzdan o çizginin üzerinde dengesini bozmadan yürümesini rica edebilirsiniz.

Zıplama aktiviteleri

Zıplamak da tıpkı denge tahtasında olduğu gibi çocuğunuzun motor yeteneklerini geliştirmesine yardım edecektir. Zıplamayı teşvik etmek için ip atlama, parkur gibi çeşitli seçenekleriniz bulunuyor – istediğinizi seçin ve hareket etmeye başlayın!

Su dökme

Çocuğunuza suyla dilediği gibi oynayabilmesi için güvenli bir alan yaratın. Büyükçe bir havlu serdiğiniz bir alanın üzerine çeşitli büyüklükte kaplar koyabilirsiniz. İsterseniz bu alan için küveti de kullanabilirsiniz.

Sonrasında ise çocuğunuzun kaptan kaba suyu aktarmasına, su dökme yeteneğini geliştirmesine, suyla oynamasına izin verin. Dilerseniz kullandığınız suyu gıda boyasıyla renklendirerek renklerin birbirine karışmasını da izletebilirsiniz. 

Suyun içine doğal yağ ekleyerek bu etkinliğin aynı zamanda koku duyusuna hitap etmesini de sağlayabilirsiniz. Çocuğunuza farklı doğal yağları farklı oranlarda karıştırarak hangi kokunun hangisine ait olduğunu bulmasını isteyebilirsiniz. Kısacası farklı duyulara oynayabilmek için yapabileceklerinizin sınırı yok!

Bu aktivite, görme ve koku duyularına hitap edebileceği gibi çocuğunuzun motor yeteneklerinin gelişimine de yardımcı olur – yani çok yönlü duyusal etkinlikler arasında bulunur.