Çocukların edinmesi gereken önemli alışkanlıklar ve sorumluluklar nelerdir?

Hayatımız boyunca bizlere yardım edecek, bütün insanların edinmesi gereken bazı temel alışkanlıklar bulunuyor. Bir ebeveyn olarak çocuğunuza öncelikle bu alışkanlıkları aşılamanız gerekiyor. Gelin bunlardan bazılarına bakalım.

Hayatımız boyunca bizlere yardım edecek, bütün insanların edinmesi gereken bazı temel alışkanlıklar bulunuyor. Bir ebeveyn olarak çocuğunuza öncelikle bu alışkanlıkları aşılamanız gerekiyor. Gelin bunlardan bazılarına bakalım.

Sağlıklı beslenme alışkanlığı

Sağlıklı bir yaşam tarzının en temel yapı taşlarından bir tanesi, sağlıklı beslenmek. Bu yüzden sağlıklı bir şekilde beslenmeye çocuk yaşta başlamak gerekli. Peki sağlıklı beslenme alışkanlığı nasıl kazanılır?

Bu durum tamamen ailede bitiyor. Her ailenin beslenme konusuna farklı yaklaşımları bulunuyor, kimisi daha çok dışarıdan yerken kimisi düzenli bir şekilde yemek yapıyor. Kimisinin menüsünde karbonhidrat yoğunluktayken kimisi daha dengeli öğünlerle besleniyor.

Bu yüzden öncelikle şunu unutmamanız lazım: Çocuk duyduğunu değil, gördüğünü uygular. Çocuğun, edineceği her alışkanlığı ebeveyninden görmesi lazım. Bu prensibi her alışkanlıkta olduğu gibi yemek bağlamında da uygulamalısınız – zaten yazımızın devamında da bundan daha detaylı bahsedeceğiz.

Yani çocuğu aile içerisinde sağlıklı yemeye alıştırmanız gerekiyor. Günlük öğünlerinizden sebzeleri, yeterli proteini eksik etmeyip hazır yemekleri, aşırı yağlı besinleri, gazlı içecekleri sınırlamalısınız. Kısacası, çocuğunuza örnek olmalısınız.

Bununla birlikte çocuğunuza sağlıklı beslenmenin önemini de anlatmalısınız. Çocuklar, doğaları gereği sağlıksız besinlere yönelebilir. Bu durumda çocuğunuzun neden yemesi keyifli olan besinleri değil, sağlıklı olan besinleri tercih etmesi gerektiğini bilmesi gerekir.

Düzenli fiziksel aktivite

Sağlıklı bir hayatı oluşturan bir diğer yapı taşı ise hareketli bir yaşam. Özellikle masa başında bol vakit geçirdiğimiz günümüzde, bu alışkanlığa ayrı bir önem göstermemiz gerekiyor.

Çocukları düzenli bir şekilde fiziksel aktivite yapmaya alıştırabilmek için öncelikle meseleye onların perspektifinden bakmamız gerekli.

Örneğin yetişkinler için sabah sporu yapmak oldukça normal, faydalı bir alışkanlık olarak görülebilir. Fakat bunu yapmak için yüksek derecede disiplin duygusuna ihtiyacımız var – bir çocuktan bunu beklememeliyiz.

Bunun yerine çocuğunuzu sevdiği bir spor dalının kursuna göndererek eğlenceli bir şekilde, oynayarak hareket etmesini sağlayabilirsiniz. Çocuğunuza dışarıda bol bol oyun oynatmak da bu bağlamda uygulanması gereken önemli bir unsur.

Fakat şunu hiçbir zaman unutmayın: Hareket etmeyi, aktif olmayı sadece günün belli bir kısmında yaptığımız, spesifik bir aktivite olarak görmemek lazım. Aktif olmayı yaşam stilimize entegre etmeliyiz. Sadece haftada üç gün spor yapmak değil, mümkün olduğunca yürümek, asansör yerine merdiven kullanmak, günlük hayattaki her imkânda hareket etmek gerek.

Uyku alışkanlığı

Güne zinde başlayabilmek, enerjik bir şekilde hayatımızı sürdürebilmek için sağlam bir uyku çekmemiz lazım. Bu alışkanlık, özellikle de yetişkinlerden daha fazla uyuması gereken çocuklar için çok önemli.

Çocuklara uyku alışkanlığı aşılamak için bir gece rutini uygulamayı düşünebilirsiniz – çocuklar, rutinlere uymak konusunda genelde iyiler. Örneğin yatmadan önce dişlerini fırçalayıp ona 10 dakikalık çizgi film izleme izni verebilir, sonrasında ise kitap okuyup yatağa gitmesini isteyebilirsiniz.

Bununla birlikte çocuğunuzun uyumadan hemen önce kendisini çok uyaran aktiviteler yapmadığına emin olmanız lazım, çünkü bu tarz faaliyetler rahat uyumayı ve kaliteli bir uyku çekmeyi engelleyebilir.

Uykudan önce yemek yemek de uyku kalitesini düşüren faktörlerden bir tanesi, bu sebeple uyumadan önce yemek yememek, yenecekse de hafif şeyler tercih etmek gerekiyor.

Ekran süresini kontrol altına almak

Teknoloji, dozunda kullanılınca çocukların beyni geliştiren aktiviteler yapmalarına ve derslerinde daha başarılı olmalarına yardım ediyor. Çocuk İngilizce kursu Novakid de bunun örneklerinden bir tanesi. Fakat bununla birlikte çocuğunuzun ekran süresinin aşırıya kaçmadığına da emin olmalısınız.

Çok yüksek ekran süresi, çocuğunuzda dikkatsizliği tetikleyebilir ve uykusunun kalitesini düşürebilir. Bu yüzden çocuklar teknolojik cihazları yararlı ve ayarında kullanmalı.

Okuma alışkanlığı

Kitap okumak, hayatımızın her evresinde bizlere yardım eden bir alışkanlıktır. Çocukların bilişsel gelişimini destekleyen bu alışkanlık sayesinde çocuklar daha geniş bir kelime hazinesine, daha meraklı bir bakış açısına, daha iyi bir odak süresine ve daha güçlü bir hayal gücüne sahip olabilir.

Kitap okuma alışkanlığı nasıl kazanılır?

Çocuğa kitap okuma alışkanlığını aşılamak için uygulayabileceğiniz birçok yöntem bulunuyor.

Örneğin yatmadan önce çocuğunuza sevebileceği kitapları okuyabilirsiniz. Bu sayede hem aranızdaki bağı kuvvetlendirebilir hem de ona uyumadan önce uygulayabileceği faydalı bir alışkanlık edindirebilirsiniz.

Evde bol bol kitap bulundurmak, çocuğunuzun erişebileceği yerlerde ilgisini çekebilecek, onun düzeyine uygun kitaplar tutmak da çocuğunuzun okumaya olan ilgisini artırmanıza yardımcı olabilir.

Kitap satıcılarına veya yerel kütüphanelere gidip çocuğunuzun ilgisini çeken kitapları ona almanız da bu bağlamda iyi bir yöntem.

En önemlisi ise daha önce de bahsettiğimiz gibi ona örnek olarak alışkanlığı aşılamak. Eğer çocuğunuz sizi kitap okurken görürse o da kitap okumak isteyecektir. Bunun için ailenizde belli bir saati kitap okuma vakti olarak ilan edebilir, hep birlikte kitap okuyabilirsiniz.

Çocuk kitapla en erken hangi yaşta bir araya gelir?

Bu sorunun kesin bir cevabı yok, fakat çocuklar üç yaşından önce bile kitaplardan faydalanabiliyorlar. Dolayısıyla çocuğunuz okumayı öğrendikten hemen sonra onu kitaplarla tanıştırabilirsiniz. Bu genelde 7 yaşında okula başlamayla birlikte olsa da okumayı okuldan önce öğrenen çocuklar da bulunuyor.

Para biriktirmek

Para biriktirmek, çocuğunuzun işine gelecekte de yarayacak olan bir alışkanlık olduğu için bunu henüz küçükken en temel düzeyde de olsa öğretmeniz onun faydasına olacaktır.

Çocuğunuza harçlık vermeye başladıktan sonra istediği şeyleri alabilmek için nasıl para biriktirmesi gerektiğini anlatmanızı öneririz. Bu konuyla ilgili daha detaylı bilgiye çocuklar için finansal okuryazarlık konulu içeriğimizden erişebilirsiniz.

Çocuğunuza bir alışkanlık aşılamaya çalışırken dikkat etmeniz gereken bazı unsurlar bulunuyor. Uygulayabileceğiniz yöntemlerden bazıları çocuğunuza yardım edecekken bazıları da alışkanlıktan uzaklaşmasını sağlayabilir. Peki çocuklar için alışkanlık edinme konusunda dikkat edilmesi gerekenler neler? 

Gelin bu bağlamda bazı püf noktalarına, prensiplere göz atalım.

Çocuk duyduğunu değil, gördüğünü yapar

Daha önce de belirttiğimiz gibi, çocuğun alışkanlık edinmesindeki en önemli unsur, ebeveynlerinin yaptıklarıdır. Çocuk, idolü olarak gördüğü ebeveynlerinden ne görüyorsa hayatında onu uygulamaya çalışır. Dolayısıyla eğer çocuğunuza öğütlediğiniz şeylerle yaptığınız şeyler çelişiyorsa ondan istediğiniz alışkanlıkları edinmesini bekleyemezsiniz.

Kısacası çocuğunuzun yapmasını istediğiniz şeyleri önce kendiniz yaparak ona iyi bir örnek oluşturmanız gerekiyor. Bu yöntemi sağlıklı beslenme, kaliteli uyuma, spor yapma, kitap okuma gibi birçok farklı örnekte kullanabilirsiniz.

Kesin yasaklar koymaktan çekinin

Özellikle yemek ve ekran süresi konusunda çocuklarınıza çok radikal yasaklar koymak, düşündüğünüz kadar etkili olmayabilir. Sağlıksız beslenme ve aşırı ekran süresi kötü alışkanlıklar olsa da çocukların epey arzuladığı şeyler. 

Fakat bir şeyi kesinkes yasaklamak, çocuğun o şeyi daha fazla istemesine sebep olabilir. Azaltmak istediğiniz bir davranışı daha çekici kılarak eyleminizin yanlışlıkla ters tepmesine neden olabilirsiniz.

Bu sebeple onlara “Asla cips yiyemezsin” demek yerine “Eğer bugün sebzelerini yiyip suyunu içersen şu kadar cips yiyebilirsin” diyerek onları iyi alışkanlıklara da yönlendiren, daha ortacı bir yaklaşım izlemenizi öneririz. 

Çocukların dürtüselliğini nasıl aşabiliriz?

Çocuklar, yetişkinlerden daha dürtüsel bir şekilde hareket ederler. Dolayısıyla yararlı alışkanlıklar edinmeleri, yetişkinlerden daha zor bir şekilde gerçekleşir – sonuçta çocuk bunun faydasını anlamayıp o an istediği şeye yönelebilir.

Fakat çocukların iyi alışkanlıklara daha çok yönelebilmesi için bunların ardındaki mantığı da anlaması gerekir. Peki böylesine dürtüsel varlıklara alışkanlıklar aşılamak için neler yapmak gerekir? 

Psikolog Irina Mlodik’e göre çocukların sağlıklı alışkanlıklar edinebilmesi için baskıdan, korkudan uzak bir şekilde yetiştirilmeleri gerekiyor. Bu sebeple istenen alışkanlıklar mümkün olduğunca çocuğun sevdiği bir şekilde kurgulanmalı. Örneğin spor yapma alışkanlığını bir oyunla özdeşleştirerek çocuğunuzun bunu daha rahat ve keyifli bir şekilde yapmasını sağlayabilirsiniz.

Mlodik, bu konuyla ilgili fikirlerini aşağıdaki şekilde belirtiyor:

“Biz bu işin genelde “Ben diyeyim, sen yap” şeklinde işlemesini istiyoruz. Çocuğunuz korku içinde büyümedikçe böyle yürümez. Çocuğunuza yaklaşmanın farklı bir yolunu bulmalısınız, bu da ebeveynlik işini iyi yapmak oluyor.”

Oyunlaştırma, eğitimde sıklıkla kullanılan ve çocukların isteneni çok daha rahat bir şekilde almasını sağlayan bir yöntem. Alışkanlık eğitiminde de oyunlaştırmadan yararlanarak işinizi kolaylaştırmanız mümkün. Bunun yanında beyni geliştiren aktiviteler ile, oyunlarla da çocuğunuzun faydalı bir alışkanlık edinmesini sağlayabilirsiniz.

Ödüllendirme sistemi

Çocuklarınıza iyi alışkanlıklarını sürdürdükleri sürece bazı küçük ödüller vererek alışkanlıklarına daha iyi bağlanmalarını sağlayabilirsiniz. Örneğin bir hafta boyunca her akşam 15 sayfa kitap okursa onu ekstra serbest zaman veya ekstra harçlıkla ödüllendirebilirsiniz. 

Alışkanlık eğitimini bu şekilde oyunlaştırarak ödül sistemiyle çocuğu alışkanlıklara bağlamanız mümkün, fakat bu noktada dikkat etmeniz gereken bir nokta var. Çocuğun alışkanlığını devam ettirme motivasyonunu tamamen ödüle bağlamamalısınız. Çocuk, bazı şeylerin sorumluluk olduğunu, onları ödülsüz de yapması gerektiğini bir noktada anlamalı.

Zeka ve eğitim oyunları

“Sayısal zeka nasıl geliştirilir?” sorusuna yanıt arıyorsanız sizin ilacınız muhtemelen zeka oyunları. Okuma geliştirme ve sayısal zekaya destek olma konusunda kullanabileceğiniz birçok farklı oyun bulunuyor. Peki oyunlarla zeka nasıl geliştirilir?

Okuma geliştirme için çocuğunuzla Scrabble veya kelime bulma gibi kelime oyunları oynayarak kelime dağarcığını geliştirmesine yardımcı olabilirsiniz. Gerek masa oyunu olsun gerek dijital ortamda olsun, bu tarzda birçok farklı oyun bulunuyor.

Sayısal zeka içinse sudoku, tangram gibi oyunlar oynayabilirsiniz. Eğer bu aşamaya henüz gelmeden yapacak bir şeyler arıyorsanız, “Çocuklara sayılar nasıl öğretilir?” diye soruyorsanız çocuğunuza oynaması için bir abaküs de alabilirsiniz.

Satranç da çocuğunuzun hesaplama ve odaklanma kapasitesini artırabilecek, zevkli oyunlar arasında bulunur.

Çocuğunuz bu oyunları oynamayı alışkanlık hâline getirirse hem keyifli bir hobisi olur, hem de bu hobilerle kendisini geliştirebilir. 

Novakid’de çocuklara İngilizce derslerimizle geleneksel sistemin ezberci anlayışının önüne çıkarak eğlenceli, öğrenci merkezli derslerle etkili bir yabancı dil eğitimi sunuyoruz.

Eğer içeriğimiz size faydalı olduysa blog kategorimizden diğer yazılarımızı da okumanızı, dilerseniz de bedava deneme dersinizi alarak Novakid’e ilk adımınızı atmanızı öneririz!