Çocuğunuzun duygusal zekasını nasıl geliştirebilirsiniz?

Uzman psikolog Gülizar Şehitoğlu duygusal zekayı şöyle tanımlıyor: “Duygusal zeka, bir kişinin başkalarının duygularına saygı gösterirken duygularını düzgün bir şekilde yönetme yeteneğidir ve kesinlikle sosyal bir beceridir. Bir klinik psikolog olarak öğrenme sürecinin doğumdan itibaren başlaması gerektiğini söyleyebilirim.”

Şehitoğlu’nun duygusal zeka tanımından, çocuklara duyguların olabildiğince erken öğretilmesi gerektiğini öğreniyoruz. Ağlayan bir bebeğe acıktığı için ağladığını söylemek duygusal zeka öğrenim sürecini başlatabilir. Bunun için ebeveynler doğumdan itibaren çocuklarıyla konuşurken, onların ihtiyaçlarına ve duygularına duyarlı bir dil kullanmaya özen göstermelidir.

Çocukların duygularını tanıması ve isimlendirmesi duygusal zekanın gelişmesinde büyük rol oynar. Ebeveynlerin çocuklarını bu konuda teşvik etmesi için Gülizar Şehitoğlu, “Bir Duygular Sözlüğü yardımcı olabilir. Çıkartmalar ya da el yapımı bir kelime hazinesi olabilir. Bu şekilde, şu anda hissettiklerimiz hakkında konuşma şeklimizi genişletiyoruz. Bu, çocuklara duygusal zekayı öğretmek için çok güzel bir araç olabilir” diyor. 

Çocuklarda duygusal zekanın sağlıklı bir şekilde gelişmesi için ebeveynler çocuklarına “yanlış duygu” diye bir şeyin olmadığını söylemeli ve göstermelidir. Çocukların dışa vurdukları duygularını ötekileştirmek duygusal zekayı olumsuz etkileyecektir. 

Örneğin, bir çocuk oyuncağı kırıldığında ağlıyorsa, “Oyuncağını kaybettiğin için çok üzgünsün, anlıyorum ve yanındayım” demek çocuğun duygularını tanımak ve kabul etmek anlamına gelir. Bunun önemini vurgularken Şehitoğlu, “Duyguları doğrulamak, duygusal olarak zeki olan biri için hayati önem taşır. Çünkü duygusal ihtiyaçlarımızın nasıl karşılandığını çocukluğumuzda öğreniyoruz” diyor.

Bu noktada, duygularla davranışları ayrıştırmak gerekir. Bu ayrımı doğru yapmak için ebeveynler öncelikle kendi duygularını anlamalıdır.

Uzman psikolog Gülizar Şehitoğlu, duygusal zekanın 5 anahtar kavramını şöyle sıralıyor: 

1. Öz farkındalık

İnsanlar belirli bir anda ne hissettiklerini bildiğinde ve başkalarını nasıl etkilediklerini anladığında öz farkındalık geliştirmiş olurlar. 

2. Otokontrol

Duygusal zekanın anahtarı budur. İnsanlar duygulara nasıl tepki verdiklerini kontrol edebildiklerinde, dürtülere göre hareket ederken olası sonuçları da göz önünde bulundururlar. Otokontrol yapabilen ebeveynler çocuklarıyla birlikte eş zamanlı olarak duygularını düzenleyebilir. 

3. Motivasyon

Motivasyon sayesinde insanlar zararlı veya yıkıcı duygulara rağmen hedeflerine ulaşabilirler. Kötü bir durumumuz olduğumuzun farkında olduğumuzda ve bununla baş edebildiğimizde, çocuklarımıza öğrenmeleri için çok iyi bir model sunuyoruz.

4. Empati

Empati önemlidir, çünkü insanlar başkalarının nasıl hissettiğini anlayabilmelidir. Bir çocuk ve bir ebeveyn olası zor bir durumu tartışabilir. Örneğin, çocukların bazı ilişki ve okul sorunları olabilir. Nasıl hissettiklerini, nasıl tepki verdiklerini, olası bir durum için nasıl bir çözüm bulacaklarını konuşup sorabiliriz.

5. Sosyal beceriler

İnsanlar ilişkileri yönetebildiklerinde, ne tür davranışların başkalarından olumlu yanıt aldığını bilirler.

Uzmanlar, çocukların duygusal zekalarının yetişkinlik dönemlerinde kazandıkları yüksek başarılarla bağlantılı olduğunu söylüyor. Çocuğun duygusal zeka düzeyinin yüksek olması, eğitim hayatının ilerleyen dönemlerinde daha yüksek notlara sahip olmasını sağlıyor. 

American Journal of Public Health adlı dergide yayınlanan araştırma sonuçlarına göre, bir çocuğun anaokulundaki sosyal ve duygusal becerileri yaşam boyu başarıyı öngörebilir. 5 yaşında paylaşımda bulunabilen, işbirliği yapabilen ve yönergeleri takip edebilen çocukların üniversite diploması alma ve 25 yaşında tam zamanlı işlerde çalışmaya başlama olasılıkları daha yüksek olarak görülüyor.

Şehitoğlu, bunun sebebinini, duygusal zeka düzeyi yüksek olan çocukların daha iyi sosyal ilişkilere sahip olmalarına ve ihtiyaçlarını, isteklerini ve duygularını nasıl ifade edeceklerini bilmelerine bağlıyor.

Ebeveynler, duygusal zeka hakkında öğrendiklerini Gülizar Şehitoğlu’nun önerdiği 5 adımla pratiğe dökebilir: 

1. Hem kendi duygularınızın hem de çocuğunuzun duygularının farkında olun. 
2. Çocuğunuzla bağ kurun. Duygusal anları bağlantı kurmak için bir fırsat olarak kullanın.
3. Çocuğunuzu dinleyin. Çocuklarımızla zor zamanlar yaşadığımızda, çok çabuk çözümler üretme eğilimindeyiz. Bu en iyi yol değil. Daha iyi olan birlikte sakinleşmek, konuşmaya ihtiyacı varsa onunla konuşmaktır. Eğer konuşamıyorsanız, ‘Şu an konuşacak kadar iyi hissetmiyorum ama bir saat sonra konuşacağız. Seni seviyorum’ demeniz yeterlidir.
4. Duyguları adlandırın. Bunu günlük rutin haline getirin.
5. Sorunların çözümlerini birlikte keşfedin, onlar hakkında konuşun. Yaptıklarını ve hissettiklerini ayırt edin. 

Bu içeriği beğendiyseniz ya da bu konuda başka sorularınız varsa yorumlarda bizimle paylaşabilirsiniz. Gülizar Şehitoğlu’yla “Stressiz Okula Dönüş” hakkında yaptığımız bir başka sohbeti burada okuyabilirsiniz. 

İçeriği beğendiniz mi?