5 dk. Çocuklara neden bağırmamalıyız, çocuğa bağırmak nasıl sonuçlara yol açar?
Çocuk yetiştirmek sabır, anlayış ve hoşgörü gerektiren bir süreçtir. Dolayısıyla her ebeveynin bu uzun ve zorlu süreçte bazı hataları olabilir. Yorucu bir iş gününden sonra çocukların bitmek bilmez heyecanı sabrın sınırlarını zorlayabilir. Bu durumda pek çok ebeveyn çocuğa bağırmak, ilgisiz kalmak ya da ceza vermek gibi yollara başvurur.
Her ne kadar bu hatalar yaygınlıkla görülse de, sağlıklı bir çocuk ve ebeveyn ilişkisinde çocuğa bağırmanın zararları gözetilmelidir. Özellikle ilkokul öncesi yaş grubunda çocuğa bağırmak, çocuk psikolojisi üzerinde yıpratıcı etkiler oluşturacaktır.
Gelin, çocuğuma bağırıyorum diyen anne ve babaların, bağırma ihtiyacı duyduğu senaryoları mercek altına alalım. Bununla beraber yaramazlık yapan çocuğa nasıl davranmalı sorusunun da yanıtlarını arayalım.
Çocuğa bağırmanın zararları nelerdir?
Psikolojide bağırmak, kişinin yoğun duygulara hakim olamama sebebiyle sesini tüm gücüyle kullanarak kendini ifade etmesidir. Çeşitli psikolojik bağlamlarda bağırmak bir rahatlama aracı olarak görülebilir. Fakat çocuk yetiştirme sürecinde çocuğa bağırmak ebeveynlerin kesinlikle kaçınması gereken bir tepkidir.
Çünkü çocuğa bağırmanın zararları çocuk üzerinde fiziksel ve bilişsel problemlere yol açabilir. Gelin bu potansiyel problemlerden bazılarına göz atalım.
- Duygusal zedelenme
Bebeklere bağırmak ya da çocuğa bağırmak yaş grubu fark etmeksizin duygusal zedelenmelere yol açar. Daha büyük yaş gruplarındaki çocukların özsaygısı azalabilirken, bebeklerde anne ve babaya bağlanma yetisinde zayıflama görülür.
Yüksek sesle konuşmak ya da doğrudan bebeklere bağırmak, henüz yaşını doldurmamış bebekleri bile olumsuz etkilemektedir. İlkokul çağı öncesi çocuklarda da anne ve babaya karşı yabancılaşma oluşabilir. Yüksek sesle azarlanma korkusu, çocuğu daha pasif ve donuk bir karaktere sokabilir.
- İletişim sorunları
Çocuklara yüksek sesle bağırmanın zararları arasında muhtemel iletişim sorunları da vardır. Çocuğa karşı sinirlenince bağırarak konuşmak, özünde çocuğa da örnek alacağı bir olumsuz bir rol model sunmaktadır.
Dolayısıyla anne ve babasının bağırmasına maruz kalan çocuk arkadaşlarına karşı da benzer bir tutum sergileyebilir. Ne yazık ki bu durumun iletişim sorunlarına yol açması kaçınılmazdır.
- Özsaygı eksikliği
Çocuğa bağıran anne ve babalar çocuklarında özsaygı eksikliği gibi sorunlarla karşılaşır. Ebeveynin memnuniyetsizliğinin kuvvetli ve yıpratıcı bir göstergesi olan bağırmak, çocuğun kendi içine dönmesine yol açabilir. Bu da zamanla çocuğun kendisine duyduğu güveni yitirmesine sebep olur.
- Sosyal ilişkilerde problemler
Bağırarak konuşma psikoloji uzmanlarına göre aile üyelerinde hızla yayılan bir alışkanlıktır. Dolayısıyla sinirlenince bağırarak konuşmak ya da çocuğunun her yanlışında azarlamak gibi hatalara düşen ebeveynler, benzer bir düşük tahammül seviyesini çocuklarında da görecektir. Evde gördüğünü okulda ve dışarıda tekrarlayan çocuğunuz da yaşıtlarına bağırarak konuşabilir ve anlayışsız davranabilir.
- Anksiyete ve depresyon
Hata yaptığında anne ve babasının bağırmasıyla karşılaşan çocuk küçük yaşta anksiyete bozukluğu riskiyle karşılaşır. Özellikle aile gözetimindeyken her hareketini sorgulayan çocuk, “Acaba bana bağırırlar mı?” korkusuyla hareket etmeye başlar.
Bu tür durumlarda çocuk psikolojisinde uzman kimselerden yardım almakta fayda vardır. Aksi halde çocuğa bağırmanın zararları kalıcı hale gelecek ve uzun vadede yıkıcı psikolojik sonuçlara yol açacaktır
Tüm bunlara rağmen pek çok ebeveyn için sinirlenince bağırarak konuşmak normal bir tepki olarak da görülür.
Ancak çocuk psikolojisinde bağırma çoğu zaman içselleştirilir. Anne ve babasının yüksek sesli serzenişlerine sürekli maruz kalan çocuklarda kronik anksiyete gibi sorunlar da ortaya çıkabilmektedir. Gelin, olumlu davranışları pekiştirmek adına bağırmanın ve serzenişin yerine koyabileceğiniz tepkileri inceleyelim.
Çocuğuma bağırıyorum diyen anne ve babalara öneriler
Yüksek sesle uyarmak ya da sert bir ton kullanmak çoğu zaman yaramazlığın çözümü gibi görünür. Ancak ebeveynlerden gelen bu tür tepkiler çocuğun duygusal zekasını olumsuz yönde etkilemektedir.
Çocuğa bağırmak gibi sert tepkilerin aslında ebeveynin duygusal zekasını da etkilediğinin altını çizmek gerekir. Çünkü çocuğun ebeveyni sinirlendiren ya da mutsuzlaştıran herhangi bir davranışı, genellikle ebeveynin bağırmasından sonra durur.
Bu her ne kadar sağlıksız bir tepki olsa da, ebeveynin bağırarak uyarması, çocuğun yanlış davranışlarının durmasını sağlayabilir. Bu da anne ve babanın bilinçaltında “Demek ki çocuğumun yanlış hareketlerini durdurmam için bağırmam gerekiyor” kanısının yerleşmesine sebep olacaktır.
Dolayısıyla sorunları bağırarak çözmek hem ebeveynin hem de çocuğun duygusal sağlığı üzerinde etkilere sahiptir. Bu noktada ebeveynlerin kendilerini bağırmaya iten duygulara hakim olması ve çocuklarının psikolojik sağlığını da gözetmesi gerekir. Elbette bu da bir beceridir ve sabır gerektiren bir süreçle güçlenir.
Uzman psikolog Gülizar Şehitoğlu duygusal zekanın bir beceri olduğunu belirtiyor. Çocuğa bağırmak gibi olumsuz davranışlar, bu beceriyi köreltebilir.
“Duygusal zeka, bir kişinin başkalarının duygularına saygı gösterirken kendi duygularını düzgün bir şekilde yönetme yeteneğidir.”
Gülizar Şehitoğlu, bunun yanında baskıcı bir disiplin anlayışının yetişkinlik döneminde anksiyete, obsesif kompulsif gibi bozukluklara da sebep olacağının altını çiziyor.
Yaramazlık yapan çocuğa nasıl davranmalı? Çocuğa bağırmak yerine bu yöntemleri uygulayın!
Peki duygularınıza hakim olduğunuz ve bağırma refleksinizi eğittiğiniz senaryolar düşünelim. Yaramazlık yapan çocuğa nasıl davranmalı? Bu konuda ebeveynler olarak neler yapabilirsiniz?
Yaramazlık yapan bir çocuğa önce empatiyle yaklaşmak gerekir. Bu etkili yaklaşımı benimsemek, çocuğun yanlış tutumlarının iyileştirilmesinde kritik bir rol oynar. Gelin, sinirlenince bağırarak konuşmak yerine uygulayabileceğiniz yapıcı yaklaşımlara göz atalım.
- Sabrınızın tükendiğini hissettiğinizde nefes egzersizleri yapın.
Çocuğunuz daha önce defalarca uyardığınız halde yanlış davranışlar sergiliyor olabilir. Bu noktada uygunsuz hareketleri bitirmenin tek yolu çocuğa bağırmak gibi görünebilir. Ancak bunu yapmadan önce öfkenizi kontrol altında tutmanız çok önemlidir. Çünkü bu, en temel haliyle, çocuğunuzun psikolojik sağlığını korumak için bir adım attığınız anlamına gelir.
Sabrınızın tükendiğini hissettiğiniz zamanlarda nefes egzersizlerine başvurun. Sorunu yüksek bir ses tonuyla çözmeden önce sakinleşmek için yavaş ve derin nefesler alın.
- Bağırırsanız sorunun sadece erteleneceğini unutmayın.
Yaramazlık yapan çocuğa bağırmak yerine sakin bir şekilde yaklaşmak iletişimi daha etkili kılacaktır. Çünkü bağırdığınız için yanlış davranışları bırakan çocuk, ancak siz daha yüksek sesle bağırana kadar duracaktır.
Diğer yandan etkili bir sohbet ve ağırbaşlı bir tepki çocuğa bağırmanın zararları ile birlikte muhtemel yıkıcı etkileri de ortadan kaldırır.
- Çocuğunuzla empati kurun.
Çocuğunuzu anlamaya çalışın. Yaramazlığının nedenlerini ve duygusal durumunu anlamak önemlidir. Yaptığı yanlış davranışların aslında başka bir sorunun sureti olabileceğini unutmayın.
- Kuralların ve sınırların önemini hissettirin.
Kuralları ve sınırları net bir şekilde iletmek, çocuğun neyin doğru neyin yanlış olduğunu anlamasına yardımcı olur. Fakat çocuğa bağıran anne ve babaların, kuralların ve sınırların faydalarını bu şekilde sağlıklı bir yöntemle aktarması mümkün değildir. Bu bağlamda doğru bir disiplin anlayışı edinmeniz çocuğa her yönden yardımcı olacaktır.
- Olumlu davranışları takdir edin.
İstenmeyen davranışları bağırarak durdurmaya çalışmak yerine yerine, olumlu davranışları takdir edin. Bunun için çocuğunuzu iyi davranışları için tebrik edin, olumlu sözlerle kutlayın ve ona hediyeler alın.
- Birlikte daha sık zaman geçirmeye çalışın.
Sık sık yaramazlık yapan çocukların büyük ihtimalle amacı dikkatinizi çekmek ve ilginizi almaktır. Zamanınızı kaliteli bir şekilde geçirmek duygusal ihtiyaçlarını karşılamasına yardımcı olacak ve bağırmanızı gerektiren durumları en aza indirecektir.
- Sabırlı olun.
Çocuklarda özellikle yerleşmiş davranışları değiştirmek zaman alabilir. Sabırlı olun ve sürecin aktif bir parçası olarak ilerleyin.
Daha yumuşak ve anlayışlı tavırlarınıza rağmen çocuğunuz hala aynı davranışları sergiliyor olabilir. Böyle zamanlarda çocukların her daim öğrendiğini ve bilişsel gelişimlerinin hiç durmadığını hatırlayın.
Çocuğunuzun davranışları sizin anlayışlı tepkilerinizle zaman içerisinde iyileşecektir. Ancak sert serzenişlerde bulunmak ve çocuğunuza kızmak gibi davranışları tekrar ederseniz, çocuğunuz da yanlış tutumlar sergilemeye devam edecektir.
- Çocuğunuzu bir çocuk psikologuyla görüştürün.
Eğer çocuğunuzun yaramazlık sorunları ciddi bir hal alıyorsa, bir uzmandan destek almayı düşünebilirsiniz. Psikologlar ve pedagoglar, çocuğunuzun davranış sorunlarına yönelik rehberlik sağlayabilirler.
- Kendiniz için uzman yardımına başvurun.
Bununla beraber ebeveyn olarak da terapi alabileceğinizi unutmayın. Eğer sinirlenince bağırarak konuşmak en kolay çözüm gibi geliyorsa, bir psikolog ile görüşerek bu tepkinin kaynağını arayın. Psikolojide bağırmak duygularını kontrol edememe ve hakimiyette zayıflık demektir, unutmayın.
Novakid’le tanışın!
Unutmayın ki her çocuk farklıdır, bu nedenle yaklaşımınızı çocuğunuzun ihtiyaçlarına ve kişiliğine göre uyarlamak çok önemlidir. Ancak her çocuk için İngilizce eğitimi şarttır. Bu noktada da devreye ezberlenmiş anlatımlardan ve eskimiş kurallardan sıyrılan Novakid giriyor.
Novakid, çocukların İngilizce öğrenme sürecini eğlenceli ve interaktif hale getirir. Dil becerilerini geliştiren bu yöntemimizi aşağıdaki videoda izleyebilirsiniz:
Siz de ilk deneme ücretsiz olarak şimdi alın, çocuğunuza İngilizceyi sevdirmeye başlayın!
