Çocukları zararlı alışkanlıklardan korumanın yolları nelerdir?

Konuyu daha derinden incelemeden önce, zararlı alışkanlıkların ne demek olduğunu ve bu alışkanlıklara ne gibi örnekler verebileceğimize bir göz atmamız gerekir.

Zararlı alışkanlık, bir kişinin sağlığına, ilişkilerine veya genel yaşam kalitesine zarar verebilecek davranışları ifade eder. Bu alışkanlıklar genellikle kişinin kontrolünü kaybetmesine ve zarar görmesine neden olabilir

Bazı alışkanlıklar kişinin yaşam kalitesini oldukça kötü etkiler ve toplum tarafından kesinlikle hoş karşılanmaz. Fakat bu alışkanlıkların bazıları ise başlangıçta daha zararsız ve masum gözükse de belirli bir zaman sonra çok daha kötü sonuçları olabilir.

İşte çocuklarda gözlemleyebileceğiniz bazı zararlı alışkanlıklara örnekler:

• Tırnak yeme
• Sağlıksız beslenme
• Düzensiz uyku
• Küfür, hakaret ve argo kelime kullanımı
• Fiziksel ve psikolojik şiddet
• Okuldan kaçma
• Zorbalık
• Yalan söyleme
• Alkol, tütün ve uyarıcı madde tüketimi
• Ekran bağımlılığı

Çevremizde rastladığımız kötü alışkanlıklara onlarca örnek vermek mümkün. Ancak çocuklarda görebileceğimiz en yaygın kötü alışkanlıklar bu şekilde.

Zararlı alışkanlıklar yalnızca çocuklarda değil yetişkinlerde de yaygın olarak gözlemlenir.Toplumsal düzen, yasalar ve medya ise bu durumu etkileyen dış faktörlerden yalnızca birkaçıdır.

Bunun yanı sıra, bazı alışkanlıklar ciddi boyutlara ulaşmadığı sürece zararsız gözükebilir ancak bunları ciddiye almak ve en aza indirmeye çalışmak izlenmesi gereken en temel yoldur.

Yetişkin gözetiminden uzak kalan ve ebeveynleriyle yeterince iletişim kuramayan çocuklar da çoğu zaman buna bağlı olarak birtakım kötü alışkanlıklar geliştirirler. 

Zararlı alışkanlıklara yol açan temel nedenleri ise aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

• Stres faktörleri

Çocuklar kimi zaman stresle başa çıkmak için bazı kötü alışkanlıkları denemek isteyebilirler. Stresi tetikleyen başlıca nedenler arasında ise sınav korkusu, gelecek kaygısı ve ebeveyn baskısı bulunuyor.

• Aile içi şiddet

Kötü alışkanlıklar, çocuklara aile içinde gördükleri şiddetle başa çıkmaları için de iyi bir yöntem olarak gözükebilir. Bu noktada bahsettiğimiz şiddetin yalnızca değil psikolojik de olabileceğini hatırlatmakta fayda var.

• Akran baskısı

Akran baskısı, çocukların yaştaşları tarafından onaylanmak ve onlara uyum sağlamak için birtakım davranışlar sergilemesine neden olur. Bu davranışlar olumlu davranışlar olabileceği gibi olumsuz davranışlar da olabilir. Bu nedenle akran baskısı da kötü alışkanlıklar edinmenin ilk adımlarından bir tanesidir.

• Kötü örneklere maruz kalmak

Gelişim çağındaki çocuklar kendilerine kimlik yaratmak için çevresinde gördükleri birçok örneği kopyalayabilirler. Bu nedenle çocukların maruz kaldığı yetişkin modelleri, internet içerikleri, kitaplar ve filmler konusunda ebeveynlerin oldukça seçici olması gerekir.

• Yalnız hissetme, depresyon ve diğer ruhsal bozukluklar

Çocukların karanlık bir iç dünyaya sahip olmaları da onları bazı kötü alışkanlıklara itebilir. Bu durumlara ise örnek olarak çocukların kendilerini yalnız hissetmesini, anlaşılmadıklarını düşünmelerini ve depresyon gibi ruhsal bozukluklarla boğuşmalarını verebiliriz. 

Zararlı alışkanlıklardan kurtulmanın en iyi yolu, bu alışkanlıklardan uzak durmaktır. Ancak bahsettiğimiz gibi çocukları kötü alışkanlıklara itebilecek birçok dış etken bulunuyor. 

Peki, çok geç olmadan bu dış etkenlerle nasıl başa çıkabiliriz? Bu süreçte ebeveynleri ne gibi görevler bekler? Çocuklar zararlı alışkanlıklara yönelmeden önce bu riski nasıl en aza indirebiliriz? İşte sırada, bu soruları cevaplamak var. 

• Çocuklara kötü alışkanlıkları ve kötü alışkanlıkların zararlarını anlatmak

Çocuklara kötü alışkanlıklar konusunda sık sık tembihte bulunmak ve onlara bu konuya ilişkin olası riskleri anlatmak, birçok zararlı alışkanlığa karşı daha temkinli yaklaşmasını sağlayacaktır.

Ancak unutmayalım ki çocukların dikkati kolay dağılabilir ve bazen sizin anlattıklarınızın ciddiyetini kavramakta güçlük çekebilirler. Bu nedenle, onlara öğütler vermek tek başına yeterli olmayacaktır.

• Doğru iletişim yolunu seçmek

Çocuklar sık sık çeşitli tembihlere maruz kalmaktan kolaylıkla sıkılabilirler. Bu yüzden çocuklarla konuşurken nasıl bir iletişim yolu izleyeceğinze doğru karar vermeniz her zaman önemlidir.

Çocuklara öğüt ve önerilerde bulunurken bunu onların eğleneceği bir oyun haline getirmek veya daha kısa ve basit cümleler kurmak ise bu konuda atabileceğiniz adımlardan bir tanesi. Çocuklarla doğru şekilde iletişim kurmak için konuyla ilgili hazırladığımız içeriğimize de göz atmanızı öneririz.

• İyi örnek olmak

Çocuklarınızın kötü alışkanlıklar yerine daha faydalı alışkanlıkları benimsemelerini istiyorsanız onların en yakınındaki rol model olarak neler yapmaları ve yapmamaları gerektiğini uygulamalı olarak göstermelisiniz.

Buna ek olarak, çocuklarınızın sizi örnek almasını istiyorsanız onların sizin yanınızda kendilerini güvenli hissetmelerini ve sizinle sağlıklı iletişim kurabilmelerini sağlamalısınız.

• Arkadaş çevresini iyi seçmek

Çocuklarınızın arkadaş çevresini tamamen yönetmek gerçekçi olmadığı gibi baskıcı bir yöntemdir. Ancak çocukların arkadaş çevresini şekillendiren birçok unsurun var olduğunu göz önünde bulundurduğumuzda bu durumu belli bir seviyeye kadar kontrol altında tutmak sizin elinizde.

Bu nedenle çocuğunuzun eğitim aldığı ve dışarıda vakit geçirdiği ortamları detaylıca değerlendirmeniz ve onlara bu konuya ilişkin sorular yönlendirmeniz gerekmektedir.

• Size güvenmesini sağlamak

Çocukların yalana başvurmalarının sebeplerinden bir tanesi, ebeveynlerinden korkmaları ve onlara güvenmemeleridir. Gerekli güven ortamını sağlayabildiğiniz takdirde ise çocuklar yaşadıkları deneyimleri sizinle paylaşacaktır.

Bu şekilde çocuğunuzla güvene dayalı bir iletişim şekli kurduğunuzda, çocuğunuzun zararlı eğilimlerinin farkına daha erken varabilirsiniz.

• Dış faktörleri kontrol altına almak

Çocuklara zararlı alışkanlıklara iten birçok dış etkenin bulunduğunu konuştuk. Kimi zaman bunları tamamen ortadan kaldırmanın mümkün olmadığını da biliyoruz. 

Çocukları kötü alışkanlıklara daha yatkın hale getirebilecek dış etkenleri belirli bir seviyeye kadar kontrol altına almak da sizin elinizde. Bu duruma yönelik yapabileceğiniz şeylerden en temeli ise çocuklarınızın psikolojik danışmanlık almasını sağlamaktır.

• Eğitmenlerle iletişim halinde kalmak

Çocuklar, sonuçlarından korktukları durumları da sizinle paylaşmaktan korkabilirler. Bu durumlara verebileceğimiz en temel örnekler ise başarısızlık durumu ve okulda maruz kalınan zorbalıktır.

Bu gibi durumları göz önünde bulundurduğunuzda çocuklarınızın eğitim ortamındaki uzman yetişkinlerle eğitim halinde kalmakta fayda var.

Çabalarınıza rağmen çocuklarınız bazı zararlı alışkanlıklar sergiliyorsa her şey için geç demek değildir. Yazımızın bu kısmında, kötü alışkanlıklardan kurtulmanın yollarına yer verdik.

• Onlara yalnız olmadıklarını hissettirmek

Çocuklarınız bazı alışkanlıklarının onları ve çevresini kötü etkilediğinin farkındaysa bu durum, beraberinde birtakım psikolojik sorunları da getirir. Bu nedenle ebeveyn olarak, onlara yalnız olmadıklarını ve bu yolculukta onlara destek olacağınızı daima hatırlatmanız gerekir.

• Cezalandırmalardan ve sert dilden kaçınmak

Çocuklarınızın bazı davranışlarını kısıtlamak ve onları uyarmak istemeniz de elbette doğal. Ancak çocuklar üzerinde otorite ve baskı kurmak süreci herkes için daha da zorlaştıracaktır.

Bu nedenle, çoğu zaman yapmanız gereken “Bu şekilde devam edersen seni cezalandırırım!”, “Böyle giderse artık seni sevmem!” gibi onları endişeye düşürecek cümlelerden daima uzak durmak ve daha sağlıklı bir iletişim yolunu seçmektir.

Bu konuda detaylı bilgi için pozitif disiplin konulu içeriğimizi de okumanızı öneririz.

• Uzman yardımı almak

Sağlıksız alışkanlıklardan kurtulmanın en verimli yöntemlerinden biri ise psikolojik destek almak veya rehabilitasyon merkezlerine başvurmaktır. Yalnızca çocukların değil yetişkinlerin de bu gibi durumlarla başa çıkmasına destek sağlamaya yönelik birçok gönüllü veya devlete bağlı kuruluş bulunuyor.

• Nedenleri incelemek

Çocukların sağlıksız alışkanlıklara eğilim göstermesine neden olan birçok dış etken bulunduğunun altını çizdik. Bu dış etkenleri yakından incelemek ve tartışmak çocuklarınızın kötü alışkanlıklarıyla başa çıkmanıza yardımcı olacağı gibi olası zararlı alışkanlıklara yönelmesinin de önünü alır. 

• Farklı hobilere teşvik etmek

Çeşitli hobilerle ilgilenmek stres seviyesini minimum düzeye indirir ve farklı unsurlara odaklanmamıza yardımcı olur. Bu nedenle yüzme, resim yapma, müzik aleti çalma veya kitap okuma gibi birçok farklı aktivite hem çocukların gelişimine katkı sağlar hem de zararlı alışkanlıklarla başa çıkma sürecini hızlandırır.

İşte konumuza ilişkin sıkça sorulan sorular ve cevapları:

Kötü alışkanlıklar nelerdir?

En yaygın kötü alışkanlıklar arasında en yaygın olanları yalan söyleme, sağlıksız beslenme, düzensiz uyku ve aşırı teknoloji kullanımı bulunuyor.

Kötü alışkanlıklardan kurtulmak için neler yapmalıyız?

Kötü alışkanlıklardan kurtulmanın yollarından en bilinenleri uzman yardımı almak, farklı hobiler edinmek ve tetikleyici faktörlerden kaçınmaktır.

Kötü alışkanlıklar nasıl başlar?

Kötü alışkanlıklar yeterince ciddiye alınmadıkları zamanlarda kötü örnek, maruz kalma ve stres gibi bir dizi dış faktörün etkisiyle başlar.

Novakid’de paylaştığımız bloglara ek olarak aynı zamanda çocuklarınız için interaktif ve eğlenceli İngilizce dersleri veriyoruz. Çocuklar için online İngilizce derslerimizde uzman eğitmenlerimizle, alışılmışın dışında ve eğlence dolu bir İngilizce öğrenme deneyimi sunuyoruz. Siz de ücretsiz deneme dersinizi şimdi alın!