Ebeveynlere pozitif disiplin rehberi: Disiplinli olmak nedir ve olumlu davranış kazandırılır?

Disiplin; bireyin kendisini kontrol etme, belirlenen kurallara uyma ve istenilen davranışları sergileme yeteneği olarak tanımlanıyor. Bu kavram genellikle disiplinli bir şekilde yaşamak, düzenli olmak ve sorumlulukları yerine getirmek olarak görülüyor. 

Disiplinli olmak genel olarak kişinin kendini yönetme becerisi olarak karşımıza çıkıyor. Bu kavram çerçevesinde kişinin etki sahibi olan otoritelere, uygulanan kurallara veya toplum etiğine uyması beklenir. Özetle; disiplin, istikrarlı davranışlar sergileyerek hedefe ulaşmayı ve olumlu sonuçlar elde etmeyi sağlayan bir yetenektir. 

Pozitif disiplin çocukların yönlendirilmesi ve davranışlarının yönetilmesinde önemli bir rol oynuyor. Bu yaklaşım çocukların sağlıklı iletişim kurmasına ve kalıcı ilişkiler geliştirmelerine yarar. Anlayışlı bir tutum benimseyen çocuklar duygusal olarak daha stabil olur ve kararlarını öz güvenle alırlar. 

Çocuğunuza pozitif disiplin kazandırmak temelde kolaydır ancak bunun birçok püf noktası da bulunur. Her çocukta farklı uygulamalarını görebileceğimiz bu yaklaşım, çocuğa “Yapma” demekten fazlasını ifade eder. Pozitif disiplin kazandırmak için birçok yöntem bulunmaktadır. Bu yöntemleri sıralayalım!

Kurallar ve sınırlar koyun.

Kurallar ve sınırlar olumlu davranış geliştirmede önemlidir. Çocuklara söylenen “Evet bunu istediğini biliyorum ancak başka bir şey yapman gerekiyor.” şeklinde yapılan bir hatırlatma bu çocuğa nezaket ve anlayış çerçevesi içerisinde bir sınır çizer. Bu sınırın içerisinde rahatlayan çocuğun rahat alanı disiplin haline gelir. 

Seçenek sunun ve düşünmeye teşvik edin.

Çocuğunuz için en önemli noktalardan biri düşünüyor olmasıdır. Kendi kendine düşünebilen çocuk her zaman bir adım önde olur ve özgün kararlar alabilir. Bunu yapmak için karşılaşılan problemle alakalı çözüm değil, onu çözüme yönelten sorular sorun. 

Başka bir yöntem olarak da onu seçeneklerle karşı karşıya bırakabilirsiniz. İki farklı yiyecek arasında seçim yapan çocuk onlar hakkında düşünür ve onların özelliklerini değerlendirir. Bu şekilde pozitif disiplin sağlamak için 

Yeri geldiğinde katı olmak gerekir.

Katı olmak düşünüldüğünde akla ya somurtkan bir ebeveyn ya da her yapılana bağıran bir birey gelir. Bunların ikisi de olmamanız gerekir ancak bu davranışlardan çekinmekle birlikte hiçbir şekilde katı olmamanız gerektiğini düşünmeyin. Sınırları aşıp tepki toplayacak davranışlarda bulunduğunda katı olmak önemli bir enstrümandır. 

Karşının duygularını anlayın.

Karşınızdakinin sadece bir çocuk değil, aynı zamanda bir birey de olduğunu aklınızdan çıkarmayın. Pozitif disiplin uygulamaya çalışırken çocuğunuza sert ve ölçüsüz davrandığınızda ondan kesinlikle özür dilemelisiniz. Bu sayede çocuğa bir rol model olabilir ve yeri geldiğinde özür dilemenin ne kadar önemli olduğunu hissettirebilirsiniz. 

Onu kalıplara sokmayın.

Çocuğunuzu belli kalıplara sokmaktan oldukça kaçının. Sıkı kontrol disiplin uygulamıyor olduğunuz için karşınızdaki bireye olumlu davranış geliştirme çerçevesinde davranmaya çalışın. Onun hakkında “Rahat durmuyor.”, “Laf dinlemiyor.” veya “İstediği gibi at koşturuyor.” şeklinde ithamlar bulunmak onu “Yaramaz” ve “Vurdumduymaz” gibi kalıplara sokar. Bu kalıplar çocuğun yakasına hayatı boyunca yapışabilir ve gelişimini olumsuz etkiler.

Emir vermek yerine soruyla pekiştirin.

Olumlu davranış geliştirmede en önemli noktalardan biri çocuğun yaptığı davranışın bilincinde olarak o davranışı sergilemesidir. Bu sebepten ötürü çocukların bir sorumluluğunu yerine getirmesi gerekiyorsa ona emir vererek bunu yaptırmamanız gerekir. 

Pozitif disiplin yaklaşımı kapsamında çocukların davranışlarını sebeplendirmesi gerekir. Bunu en basit yoldan yapmak için “Yemek ye!”, “Odanı topla!” veya “Bakkala git!” gibi kalıplarla emir vermek yerine bu eylemleri neden gerçekleştirdiği sorgulatılmalı. Bunları kavrayan çocuk yaptığı davranışların farkında olacak. 

Eleştiri yapmak değil, farkındalık katmak.

Bir davranışla karşılaştığınızda yapıcı ya da yıkıcı önemli olmaksızın eleştiri kavramından özellikle uzak durulmalı. Yapılan eleştiri, olumlu davranış geliştirmenin önünü direkt olarak kapattığından pozitif disiplin yaklaşımına aykırıdır. Bunun yerine çocukları yanlışları bulmaya teşvik edin. “Buradan sence yanlış olan nedir?” şeklinde sorularda uygulayabileceğiniz bu tutum onları tekrardan düşünme dünyasına sevk ederek kapalı kapıları açmalarına olanak tanır. 

Çabayı ön plana çıkarın.

Yapılan bir davranışı veya bir başarıyı överken “Ah, ne güzel olmuş!” veya “Ne kadar da beceriklisin!” gibi kuru övgülerle gelişimin önünü tıkamamalısınız. Çocuğunuz bir şeyi başarmış ise o duyguyu tekrardan yaşamak ister bunun için çocuğunuza sorular yöneltebilirsiniz. Örnek olarak kırık bir sandalyenin bacağını tutturan çocuğunuza “Aferin sana!” diyip basitçe tebrik etmek yerine nasıl yaptığını sorabilirsiniz. 

Bunu yapmanın sebebi çabanın öne çıkarılmasının istenmesi. Yapılan işin yalnızca düşünerek değil, tekrar tekrar çabalayarak yapılabileceğini vurgulamak disiplin gelişimine katkı sağlar. Bu sayede çocuğunuz yaşadığı başarıyı tekrar yaşayabilir. Kuru tebriklerle değil güçlü tekrarlarla tatmin olur. 

Günün değerlendirmesi önemli.

Evet, çocuklar meraklı bireyler. Peki, ek olarak ne bekliyorlar? Tabii ki merak edilmeyi. Çocuğunuz ile vakit geçirirken yatma saati oldukça yaklaştıysa günün bir değerlendirmesini yapın. Bu şekilde tatmin edilen çocuk duygularını ifade edebilir ve günün değerlendirmesini yaparken de ekstra düşünebilir. 

Bunu yapmak için uyumadan önce “Günün nasıl geçti?” veya “Bugün ne yaptınız?” gibi sorular yeterlidir. Zaten karşınızdaki meraklı birey sürekli daha fazlasını isteyecek ve böylece bir uyku öncesi konuşma gerçekleştirmiş olacaksınız. Bu konuşmalar olumlu davranışın gelişimi konusunda önemli bir yer tutar. 

Pozitif disiplin ne kadar hoşgörüyü öncelik olarak alsa da bir çocuğa aşırı hoşgörü göstermek pozitif disiplin değildir. Çocuklara ceza uygulamamak için girilen çaba abartılmamalı ve çocuğun şımarık ve disiplinsiz olmasına yol açacak kadar hoşgörülü olunmamalıdır. Yanlış olan kırıcı olsa da en az kırıcı hali bulunarak söylenmelidir. 

Ek olarak ebeveynler bazen çocuklarına karşı aşırı kurtarıcı bir rol üstlenebilirler. Pozitif disiplin örnekleri içerisinde bulunmayan bu davranış çocuğun başarısız olarak öğrenmesine mani olur. Bu sebepten ötürü çocuklar disiplinin anlamını kavramakta güçlük çekebilir. 

Son olarak bir ebeveynin aşırı fedakarlıkta bulunuyor olması da pozitif disiplin örneği teşkil etmez. Sıkı kontrol, disiplin değildir ancak kendinden ödün vermek de disiplinsizliğe yol açabilir. Bunun önüne geçmek için çocuğun kendi dünyasını keşfetmesi sağlanmalıdır. 

Blogumuzu bitirirken pozitif disiplin hakkında sıkça sorulan sorulara yer verdik. Disiplin ve öz disiplinin ne anlama geldiğini açıklayarak konuya uygun örneklendirmelerde bulunduk.

Çocuğun olumlu ve olumsuz davranışları nelerdir?

Çocuğun olumlu davranışının ne olduğunu açıklamak aslında bir hayli zordur. Bir davranışının olumlu veya olumsuz olduğunu davranmak için toplumsal normlar veya aile normları kullanılabilir. Bu kurallara uygun gelen davranışlar olumlu, ters gelen davranışlar olumsuz olarak nitelendirilebilir. 

Disiplin ne demek?

Disiplin kelimesi aslında Latince bir kökten gelir. “Disciplina” Latince kelimesi “talimat vermek, öğretmek” anlamlarına gelir. Bu kapsamda verilen talimatı uygulayabilen ve öğrendiklerini öğretebilen sorumluluk sahibi bireye disiplinli birey denebilir. 

Çocukların hakları nelerdir?

Çocukların hakları 1990 yılında yürürlüğe giren Çocuk Hakları Sözleşmesi ile düzenlenmiştir. Bu sözleşme kapsamında çocukların yaşama, eğitim, barınma ve sağlık hakları korunuyor. Aynı zamanda çocukların fiziksel, psikolojik ve cinsel sömürüsüne karşı önlemler alınıyor.

Öz disiplin sahibi bir çocuğun yabancı dil öğrenmesi oldukça kolaylaşır ancak hala yönlendirmeye ihtiyaç duyabilir. Bunu yapmak için başvurabileceğiniz bir yöntem ise kuralcı, ezberci anlayıştan kaçınan Novakid’e göz atmak. Çocuklar için İngilizce kursu Novakid’de tam olarak bunu sunuyoruz. Uzman eğitmenlerimizle çocuklara eğlence ve konuşma dolu dersler veriyoruz. Siz de ücretsiz deneme dersinizi hemen alın!