5 dk. Yağmurdan sonra ortaya çıkan, havada rengarenk bir yuvarlak oluşturan gökkuşakları, oldukça hoş bir manzara oluşturmakla birlikte çocuklar için de büyük bir merak kaynağı. Kendilerini çevreleyen dünyayı keşfettikçe bazı şeylerin nasıl işlediğini öğrenmek isteyen çocuklar, doğal olarak oldukça ilgi çekici bir görünüme sahip olan gökkuşağının da nasıl oluştuğunu merak ediyorlar.
Peki bir gökkuşağının nasıl oluştuğunu basit bir şekilde, bir çocuğa nasıl anlatabiliriz? Gökkuşağının renkleri nelerdir, neden başka renkler bulunmaz? Bu yazımızda bütün bu soruların cevaplarını basitçe vereceğiz. O hâlde haydi öğrenelim!
Gökkuşağı nasıl oluşur?
Kocaman bir pastel boya kutusunu düşün. Kutuda birbirinden farklı olup yan yana gelen renkler nasıl da güzel görünüyorlar, değil mi? İşte bir gökkuşağını da bu pastel boya kutusu gibi düşünebilirsin. Fakat gökkuşağının renklerini boyalar değil, güneş ışığı ve küçük su parçacıkları oluşturuyor.
Güneş ışığı, gözümüze sarı / beyaz olarak gözükse de aslında bütün renklerin karışımı. Bütün bu renkler birbirine karıştıktan sonra gözümüze gelen ışık bize sarı olarak gözüküyor. Şimdi de ışığı kırabilecek sihirli bir prizma hayal etmeni istiyorum senden. Özel bir cam gibi olabilir mesela. Güneş ışığı bu prizmanın içinden geçince içindeki farklı renkler teker teker dağılıyorlar.
Yağmur yağdığında da havada bu prizmalar gibi bir sürü küçük su parçacığı oluyor! Güneş ışığı, bu küçük su parçacıklarından geçince birçok farklı renge ayrılıyor. Bu renkler de güzel bir gökkuşağı olarak havaya yansıyor.
Yani kısacası birçok farklı renkten oluşan güneş ışığı, suyla bir araya gelince kırılıyor. Bu kırılma sayesinde güneş ışınlarının içindeki farklı renkleri havada bir gökkuşağı olarak görebiliyoruz.
Gökkuşağı renklerinin sıralanışı nedir?
Bir gökkuşağı, birbiri ardına sıralanmış yedi farklı renkten oluşur. Bu renkleri aşağıdaki şekilde yukarıdan aşağı sıralayabiliriz. İşte sırasıyla gökkuşağı renkleri:
- Kırmızı
- Turuncu
- Sarı
- Yeşil
- Mavi
- Lacivert
- Mor
Peki güneş ışığı bize beyaz görünürken bu renkler nasıl oluyor da ortaya çıkıp böyle bir sırayla gökkuşağını oluşturuyorlar? Tıpkı az önce anlattığımız gibi, ışık suyla karşılaşınca kırılıyor ve farklı renklere ayrılıyor. Peki bu renkler neden bu şekilde sıralanıyorlar?
Bunun sebebi, her rengin kırılmasının farklı miktarda olması. Gökkuşağının renkleri arasında bir prizmayla (su damlacığıyla) karşılaştığında en çok kırılan renk kırmızı, en az kırılan renk ise mor. İşte bu yüzden en üstte kırmızıyı, en altta ise moru görüyoruz. Aradaki renkler de kırılma miktarlarına göre sıralanıyorlar. Bilim dünyasında ışığın kırılarak böyle renkleri oluşturmasına “saçılma” veya “dağılma” deniyor.
Gökkuşağı nerede bulunur, neden yuvarlaktır?
Gökkuşağı her zaman yarım bir daire şeklinde ortaya çıkar, çünkü havadaki su damlaları ışığı kırarken ışığı oluşturan her bir rengi (kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, lacivert, mor) farklı şekilde büker.
Bir gökkuşağı her zaman güneşin olduğu yerin tersi tarafında ortaya çıkar. Bunun sebebini muhtemelen tahmin edebilirsiniz, sonuçta güneş ışınları güneşten gelip havada kırıldıktan sonra diğer tarafta bir gökkuşağı oluşturuyorlar.
Çifte gökkuşağı nasıl oluşur?
Çifte gökkuşağının oluşması çok nadir olsa da doğada gözlemlenen bir olay. Böyle bir şeyin oluşabilmesi için bir gökkuşağı oluştuktan sonra çok güçlü bir yansıtıcıya ihtiyaç vardır (büyük bir göl gibi.) Bu büyük yansıtıcı, güneş ışınlarının yağmur parçacıklarıyla karşılaşıp kırılmasının ardından oluşan gökkuşağını tekrardan yansıtırsa çifte gökkuşağı elde ederiz.
Çifte gökkuşağı, bir yansımanın yansıması olduğu için çok parlak gözükmez. Çok çok nadir da olsa bazı durumlarda çifte gökkuşağı tekrar yansıyarak dörtlü bir gökkuşağı oluşturabilir!
Gökkuşağı nasıl bulunur?
Bir gökkuşağı görmek istiyorsanız öncelikle yağmurun ardından güneşin açmasını bekleyin. Böyle bir havayı yakaladıktan sonra ise doğru yerde durup doğru yere bakarak bir gökkuşağı yakalayabilirsiniz.
Daha önce de söylediğimiz gibi, güneş ışınları güneşten geldikten sonra kırılıp gökkuşağını oluşturdukları için bir gökkuşağı her zaman güneşin tersi yönde bulunur. Bu sebeple bir gökkuşağı ararken güneşe sırtınızı dönmeniz gerekir.
Eğer bir gökkuşağı oluştuysa bu şekilde bulup manzaranın tadını çıkarabilirsiniz!
Yapay gökkuşağı deneyi
Doğal olarak bir gökkuşağı bulamıyorsanız ve gökkuşağının oluşumunu daha da iyi anlamak istiyorsanız evde yapabileceğiniz basit bir deneyle kendi gökkuşağınızı oluşturmanız da mümkün.
Bu deneyi yapabilmek için aşağıdaki malzemelere sahip olmalısınız:
- Tepegöz veya yukarıdan verebileceğiniz bir ışık (Akvaryumun taba
- 6-7 litrelik bir akvaryum
- 2 adet A4 kağıt
Deneyi yapmak için öncelikle tepegöz veya ışık kaynağımızın üstünü bir A4 ile kapatıyoruz. Işık kaynağımızı ise suyla doldurup üstünü de A4 kağıtla kapattığımız akvaryumumuzun altına yerleştiriyoruz.
Bu düzeneği oluşturmanızın ardından ışığı açarak bir yapay gökkuşağı oluşturabilirsiniz! Daha fazla detay isterseniz yukarıdaki videoya ve açıklamasına göz atabilirsiniz.
Bir gökkuşağının oluşumuyla ilgili bilmeniz gerekenler bu şekildeydi. Bir sonraki gökkuşağını kaçırmamak için yağmur yağdığında dışarı çıkıp güneşin tersi yöne bakmaya hazır olun!
Novakid’le tanışın!
Eğer içeriğimizden faydalandıysanız, çocuk gelişimiyle ve ebeveynlikle ilgili daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız Novakid’deki blogumuzu takipte kalabilirsiniz. Çocuğunuz için bir online İngilizce kursuna ihtiyacınız varsa da tamamen interaktif bir şekilde, eğlenceli dersler verdiğimiz çocuklara İngilizce kursu Novakid’deki programlarımıza göz atmanızı öneririz. Üstelik ilk deneme dersi tamamen ücretsiz – şimdi deneyin!
