5 min
0 yorum
Çocukların gelişimini etkileyen 4 belirleyici ebeveynlik tarzı
Ebeveynlerin çocuklarını yetiştirirken takındıkları tutumlar, çocukların kişiliklerini, gelişimlerini, yeteneklerini ve başarılarını etkilemektedir. Bu nedenle, ebeveynlerin çocuklarına karşı takındıkları tutumlar ve davranışları oldukça önemlidir. Diana Baumrind, 20. yüzyılın önemli psikologlarından biridir ve ebeveynlerin takındığı 4 farklı ebeveynlik tarzını tanımlamıştır.
Novakid Blog’un bu yazısında ebeveynlik stilleri hakkında bilgi vereceğiz ve ebeveynlerin kendi ebeveynlik deneyimleri için bazı ipuçları alabilecekleri 4 farklı ebeveynlik stilini açıklayacağız..
Ebeveynlik tarzları nelerdir?
Ebeveynlik stilleri, çocukların gelişiminde önemli bir role sahiptir. Ebeveynler, çocuklarının yetişkin hayatlarında ne kadar başarılı olacaklarını büyük ölçüde etkileyebilirler. Bu nedenle, ebeveynlerin çocuklarına doğru tutum ve davranışları benimsemeleri, çocukların sağlıklı bir şekilde büyümelerini ve yetişkin hayatlarında mutlu ve başarılı olmalarını sağlayacaktır.
Ebeveynler, çocuklarını yetiştirirken bazen hatalar yapabilirler ve bu da çocukların gelişimini olumsuz etkileyebilir. Tutarsızlık, olumsuz davranışlar, kontrolcü ebeveynlik, baskı, ilgisizlik gibi tutumlar, çocukların hayatlarında olumsuz etkiler yaratabilir.
Ebeveynlerin, çocukların gelişimine ve mutluluğuna katkıda bulunmak için bilinçli bir şekilde ebeveynlik yapmaları önemlidir. Diana Baumrind tarafından önerilen 4 ebeveynlik tarzı, ebeveynlere çocuklarının ihtiyaçlarına uygun davranmaları için rehberlik sağlar.
İzin Verici Ebeveynlik (Çocuklarla El Ele Ebeveynlik)
İzin verici ebeveynlik, çocukların ihtiyaçlarına fazla müdahale etmeyen ve onların karar verme yeteneğine çok fazla güvenen bir ebeveynlik tarzıdır. Bu ebeveynler, genellikle çocuklarının özgürlüğüne saygı duyarlar ve herhangi bir kural veya sınırlama koymazlar.
Bu yaklaşım, çocukların özgüvenli olmalarına yardımcı olabilir ve onların bağımsızlık duygusunu destekleyebilir. Ancak, bu ebeveynlik tarzı, çocukların disiplinli ve sorumlu bir şekilde büyümesine engel olabilir ve onları kontrolsüz davranmalarına teşvik edebilir.
Ayrıca, izin verici ebeveynlerin, çocuklarına yeterince sınır koymaması nedeniyle, çocukların kararsız olmalarına ve düzenli bir şekilde kendi kendilerine disiplinli olmalarını öğrenememelerine neden olabilir.
Bu nedenle, uzmanlar izin verici ebeveynlik tarzının, diğer ebeveynlik tarzlarıyla birlikte kullanılması gerektiğini önerirler. Çocukların özgürlüğünü ve karar verme yeteneklerini desteklemek önemlidir, ancak aynı zamanda sınırlar ve kuralların da olduğu bir yapıda büyümeleri sağlanmalıdır.
Kontrolcü Ebeveynlik (Otoriter Ebeveynlik)
Kontrolcü ebeveynlik tarzı, sıkı kurallara ve disipline dayalı bir yaklaşım benimseyen bir ebeveynlik stilidir. Bu tarzdaki ebeveynler, çocuklarının her davranışını kontrol etmeye çalışırlar ve çocuklarına karşı sıkı bir disiplin uygularlar. Çocuklarını kontrol etmek için zaman zaman cezalar uygularlar ve disiplini korumak adına sert davranışlar sergileyebilirler.
Kontrolcü ebeveynler, çocuklarının hayatlarında her zaman hakim olmak isterler ve çocuklarından çok yüksek beklentileri vardır. Başarısızlıklarını kabul etmezler ve onların sürekli olarak başarılı olmalarını beklerler. Bu nedenle, kontrolcü ebeveynlik tarzı, çocukların özgüvenlerini azaltabilir ve onların özgür düşüncelerini baskılayabilir.
Bu ebeveynlik tarzı, bazı durumlarda disiplin kurallarının uygulanması gerektiği zamanlarda oldukça yararlı olabilir. Ancak, sürekli bir şekilde sıkı kurallar uygulamak ve çocukların özgür düşüncelerini kısıtlamak, onların gelişimlerine zarar verebilir. Kontrolcü ebeveynlik tarzı, çocukların kendilerine güven duymalarını ve bağımsızlıklarını kazanmalarını engelleyebilir.
Kontrolcü ebeveynlerin çocukları, disiplin ve düzenli bir yapıya sahip olmayı öğrenebilirler. Ancak, kontrolcü ebeveynler, çocukların özgür düşüncelerini kısıtlayarak ve sürekli olarak eleştirerek onların özgüvenlerini ve kendilerine olan saygılarını azaltabilirler. Bu nedenle, kontrolcü ebeveynlik tarzı, diğer ebeveynlik tarzları ile birleştirilmeli ve uygun dengeler kurulmalıdır.
İlgisiz Ebeveynlik (Kayıtsız Ebeveynlik)
İlgisiz ebeveynlik, çocuklarının ihtiyaçlarını ihmal eden, onlarla zaman geçirmeyen, ilgisiz ve mesafeli ebeveynlerin sergilediği tutum ve davranışlardır. İlgisiz ebeveynler genellikle çocuklarına karşı sevgi göstermez, onların duygularına ve ihtiyaçlarına duyarsızdır.
Bu ebeveynlik tarzı, çocukların gelişimi üzerinde olumsuz etkilere sahiptir. Çocuklar, ilgisiz ve sevgisiz bir ortamda büyüdükleri zaman, kendilerini değersiz hissederler ve duygusal olarak yetersiz hissederler. Bu durum, çocukların yetişkinlik dönemlerinde de psikolojik sorunlar yaşamasına neden olabilir.
İlgisiz ebeveynler genellikle çocuklarına karşı duyarsız ve ilgisiz oldukları için, çocukların duygusal ihtiyaçlarını karşılayamazlar. Bu nedenle, çocuklar kendilerini yalnız ve çaresiz hissederler. Bu durum, çocukların özgüvenlerinin düşmesine ve sosyal ilişkilerini kurmakta zorluk çekmelerine neden olabilir.
İlgisiz ebeveynler ayrıca çocuklarının gelişimini engelleyebilirler. Çocukların kendilerini keşfetmelerine, özgürlüklerini deneyimlemelerine ve hayatın zorluklarıyla başa çıkmayı öğrenmelerine izin vermezler. Bu durum, çocukların ileride bağımsız olma becerilerini geliştirmelerinde zorluklar yaşamasına neden olabilir.
Demokratik Ebeveynlik (Bilinçli Otoriteye Dayalı Yetiştirme)
Demokratik ebeveynlik, ebeveynlerin çocuklarıyla işbirliği içinde çalışarak onların bağımsızlıklarını desteklediği ve onların karar alma sürecine katılmalarına izin verdiği bir ebeveynlik tarzıdır. Bu ebeveynler, çocukların duygularını ve düşüncelerini saygı duyar ve onların fikirlerini dikkate alır.
Bu ebeveynlik tarzı, çocukların özgüvenlerini artırır, sosyal becerilerini geliştirir ve onların sorunlarına karşı daha yaratıcı çözümler bulmalarını sağlar. Ebeveynler, çocukların karar verme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmak için onlarla birlikte fikir alışverişinde bulunabilirler. Çocuklar bu şekilde, karar verme sürecinde yer almaları sayesinde, kararlarının sonuçlarını kabul etmeye daha istekli hale gelirler.
Demokratik ebeveynlik tarzı, çocukların özgürlüklerine saygı duyarken, sınırların da belirlenmesi gerektiğini anlar. Ebeveynler, sınırların belirlenmesinde çocukların fikirlerine önem verirler, ancak bu sınırların önemi konusunda onları da eğitirler. Bu, çocukların hem özgürlüklerini hem de sınırların önemini anlamalarını sağlar.
Demokratik ebeveynlik, çocukların özgür iradelerine saygı gösterirken, onların sorumluluklarını da kabul etmeleri gerektiğini anlar. Ebeveynler, çocukların sorumluluklarını yerine getirmeleri için onlara fırsatlar verirler ve onları başarılı olmaları için teşvik ederler. Bu, çocukların sorumluluk alabilme becerilerinin geliştirilmesine yardımcı olur ve kendine güvenlerinin artmasına katkı sağlar.
Ebeveyn tutumları neden önemlidir?
Aile tutumları, çocukların sağlıklı bir şekilde büyüyüp gelişebilmeleri için son derece önemlidir. Ebeveynler, çocuklarına tutumları ve davranışları ile örnek olurlar ve bu nedenle çocukların gelişiminde büyük bir etkiye sahiptirler.
Ebeveyn tutumları, çocukların davranışlarını, algılamalarını, özgüvenlerini ve özsaygılarını doğrudan etkiler. Örneğin, sürekli eleştiren bir ebeveyn, çocuğunun özgüvenini ve özsaygısını olumsuz etkilerken, onaylayan bir ebeveyn çocuğunun daha özgüvenli ve mutlu bir birey olarak yetişmesine yardımcı olabilir.
Aile tutumları aynı zamanda, çocukların kişisel gelişimlerini, sosyal becerilerini ve ilişkilerini de etkiler. Örneğin, aşırı koruyucu bir ebeveyn, çocuğunun bağımsızlığını kısıtlayarak sosyal becerilerinin gelişmesine engel olabilir.
Ebeveyn tutumları, ayrıca çocukların davranış problemlerinin gelişmesini de etkileyebilir. Örneğin, sıkı ve otoriter bir ebeveyn, çocuğunun isyan etmesine, yalan söylemesine ya da isyankar davranışlar sergilemesine yol açabilir.
Baba yoksunluğu ve çocuğa etkileri nelerdir?
Baba yoksunluğu, çocuğun hayatında baba figürünün eksikliği veya yokluğudur. Bu durum, çocuklarda bir dizi olumsuz etkiye neden olabilir, özellikle de erkek çocuklarda.
Baba figürü, çocuğun cinsiyet kimliği ve sosyal gelişiminde önemli bir rol oynar. Baba yoksunluğu, çocuklarda düşük özgüven, kaygı, depresyon, davranış sorunları ve sosyal uyum sorunları gibi problemlere neden olabilir.
Anne baba sevgisinin çocuğun gelişimi üzerindeki etkileri nelerdir?
Anne baba sevgisi, çocukların sağlıklı bir şekilde gelişmesi için önemli bir faktördür. Çocuklar, anne babalarının sevgisini ve desteğini hissettikleri zaman, özgüvenli, mutlu ve bağımsız bireyler olarak yetişirler.
Anne baba sevgisi, çocukların beyin gelişimini olumlu yönde etkiler ve onların akademik başarılarına katkıda bulunur. Çocuklar, sevgi dolu bir ev ortamında büyüdükleri zaman, stres ve kaygı düzeyleri azalır ve daha az duygusal sorun yaşarlar.
Bununla birlikte, anne baba sevgisi eksik olduğunda, çocuklar daha az özgüvenli, kaygılı ve depresif olabilirler. Araştırmalar, anne babasının sevgisi eksik olan çocukların, bağımlılık, şiddet, madde kullanımı ve antisosyal davranışlar gibi sorunlara daha yatkın olduğunu göstermektedir.
Helikopter Anne baba ne demek?
“Helikopter Anne-Baba” terimi, ebeveynlerin çocuklarının hayatında aşırı koruyucu ve müdahaleci olmalarını ifade etmek için kullanılır. Bu ebeveynler, çocuklarının yaşamlarını ayrıntılı bir şekilde kontrol etmeye çalışırlar ve her adımda müdahale ederler.
Genellikle, bu tutumun nedeni, çocuklarının mutluluğu ve güvenliği için endişe duymaktır. Ancak, aşırı koruma ve müdahale, çocukların bağımsızlık ve kendine güven kazanmalarını engelleyebilir ve gelecekteki yaşamları için olumsuz sonuçlar doğurabilir.
Hangi ebeveynlik tarzının size en uygun olduğunu öğrenin!
Ebeveynlik tarzları, çocukların gelişiminde ve psikolojik sağlıklarında büyük bir rol oynar. Ebeveynlerin çocuklarına karşı sergiledikleri tutum ve davranışlar, çocukların kişiliklerinin şekillenmesinde etkilidir. Diana Baumrind’in belirlediği dört ebeveynlik tarzı, ebeveynlerin kendi ebeveynlik tarzlarını gözden geçirerek, daha sağlıklı bir ilişki kurmalarına yardımcı olabilir.
Ebeveynlerin kendilerini ve çocuklarını daha iyi anlamaları için Novakid olarak, hangi ebeveynlik tarzının kendilerine en uygun olduğunu öğrenebilecekleri bir test hazırladık. Testimize katılarak kendi ebeveynlik tarzınızı öğrenebilirsiniz.
Türkiye’de ebeveynlik stilleri
Journal of Child and Family Studies dergisinde yayınlanan bir araştırma makalesine göre, ebeveynlik tarzları Türkiye’de genellikle otoriter ve kontrol edici olma eğilimindedir (Gözü. H. 2019).
Ayrıca çalışma, Türk ebeveynlerin itaat ve uyumluluğa özerklik ve bağımsızlıktan daha fazla öncelik verme eğiliminde olduklarının altını çiziyor.
Evlilik ve Aile Dergisi’nde yayınlanan bir başka araştırma makalesi, geniş aile üyelerinin çocuk bakımı ve ev işlerinde aktif rol oynadığı, Türkiye’deki geleneksel aile yapısının hala yaygın olduğunu öne sürüyor. Çalışma ayrıca, Türkiye’deki aile dinamiklerinin hiyerarşik olma eğiliminde olduğunu ve kararların çoğunu ataerkil otorite figürlerinin aldığını vurgulamaktadır.
Sonuç olarak, çocukların sağlıklı bir şekilde gelişebilmeleri için ebeveynlerin rolü büyüktür. Ebeveynlerin sevgi dolu bir ortam yaratmaları, çocukların duygusal ihtiyaçlarını anlamaları ve onlara doğru sınırları belirlemeleri gerekir. Ebeveynlik stilleri, ebeveynlerin çocuklarına yönelik tutum ve davranışlarını belirler ve çocukların yaşamları boyunca etkisini sürdürür. Ebeveynlerin bu konuda bilinçli olması ve kendilerini geliştirmeye açık olması, çocukların mutlu ve sağlıklı bir şekilde büyümesine yardımcı olur.
Novakid’le tanışın!
Eğer içeriğimizi beğendiyseniz çocuk gelişimi ve yabancı dil eğitimiyle ilgili sunduğumuz diğer bloglara da göz atabilirsiniz. Bununla birlikte çocuğunuzun online İngilizce öğrenmesini isterseniz Novakid’de uzman eğitmenlerimizle verdiğimiz dersleri öneririz – üstelik ilk deneme dersi ücretsiz!
