Çocuğu üzen şeyler nelerdir? Çocuğunuzu en çok neler üzer? İşte cevaplar ve ebeveynlere tavsiyeler!

Çocuğu üzen şeylerden bahsetmeden önce, durumun ciddiyetini kavramamız gerekli. Bir çocuğu üzmenin neye yol açabileceği, üzgün çocuğun gelişiminin nasıl etkileneceği ve çocukları üzmenin onlara ne açıdan zarar verdiği gibi konularda temel bir fikir sahibi olmalıyız. 

Dolayısıyla şu soruyu cevaplandıralım: Çocuğu üzen şeyler, travma yaratacak kadar ciddi etkiye sahip olabilir mi?

Aslına bakarsanız çocuklarda travma, epey karmaşık bir konudur. Çocuğun üzgün olmasıyla travma arasındaki bağlantı, genellikle çocuğun üzgünlük durumunun sürekliliğinde yatar. Şiddet, istismar ve ihmal gibi ciddi durumlar travmaya sebep olduğu gibi, dışarıdan bakılınca ufak görünen, ancak sürekli ve düzenli olarak çocuğu üzen şeyler de travma gelişmesine yol açabilir. 

Bir diğer deyişle, ebeveynler bunu kolay fark edemese de sürekli üzgün olmak, çocuklarda travmayla ilişkilendirilmesi mümkün bir durumdur. Sürekli üzgün hissetmek, çocuğun ileride kaygı bozukluğu, depresyon, davranış sorunları gibi daha ciddi travma belirtileri göstermesine yol açabilir. Bu sebeple ebeveynler, çocuklarının duygu durumunu yakından takip etmeli ve üzgün olduklarında yeterli ciddiyeti sergileyebilmelidir.

Ancak bu anlattıklarımızın, çocuklarda üzgünlük ve travma hakkında yalnızca temel bir fikir olduğunu unutmamalısınız. Travma gibi ciddi konularda her çocuk özel olarak ele alınmalıdır ve kesin cevaplar için mutlaka uzmanlara danışılmalıdır.

Çocuklarda üzgünlüğün ciddiye alınması gereken bir durum olduğunu gördük. Ebeveynlerin, üzgün çocuklara dikkat etmesi ve onlara destek olması gerektiğini söyledik. Ancak elbette bunu yapabilmek için en başta çocuğun üzgün olup olmadığını anlayabilmek gerekir. Peki çocuklar üzgünlüklerini nasıl belli eder?

Her üzgün çocuk, bu duygularını farklı bir şekilde ifade edebilir. Kimi çocuklar ağlayabilir, kimisi inatçılık yapabilir, kimisi etrafındaki objelere zarar verebilir… Üzgünlük, bazı çocuklarda fiziksel rahatsızlığa yol açmasıyla dahi kendini gösterebilir. 

Çocuklar üzgün olduklarını neden söylemez?

Elbette bazı üzgün çocuklar, duygularını doğrudan sözlü şekilde de ifade edebilir. Ancak bunu her çocuktan bekleyemeyiz. Çocuklar, çeşitli sebeplerden dolayı üzgün olduklarını konuşarak ifade edemeyebilir. İşte bu sebeplere bazı örnekler:

• Doğru kelimeleri bulamamak: Çocukların kelime dağarcıklarının, yetişkinlerinki kadar gelişmiş olmasını bekleyemeyiz. Bazen çocukların üzgünlüklerini sözlü olarak belirtmemelerinin sebebi, basitçe bunu yapmak için doğru kelimeleri bulamamaları olabilir.
• Cezalandırılma korkusu: Bazı çocuklar, üzgün olduklarını söylediklerinde ebeveynlerinin bunu hoş karşılamayacağını düşünebilir. Sözlerinin kötü tepki almasından korkan çocuklar, sessiz kalmayı tercih edebilir.
• Utanmak: Çocuğun sözlü iletişim kurmaması, genel bir utanç durumundan da kaynaklı olabilir. Sözlü iletişim kurmaktan çekinen çocuklar, doğal olarak üzgünlüklerini de bu yolla ifade etmekte zorlanacaktır.

Çocuklarda üzgünlük hakkında önemli birkaç konuyu anlattığımıza göre, çocuğu üzen şeyler listemize geçebiliriz. İşte çocukları en çok üzen şeyler ve açıklamaları:

1. Sert eleştiri ve karşılaştırma

Çocuğu üzen şeyler arasında, özellikle de gereksiz seviyede sert eleştiriye maruz kalmak ve arkanlarıyla sürekli karşılaştırılmak bulunabilir. Çocuklar, yaptıkları şeylerin takdir edilmediğini, bunun aksine küçümsendiğini ve önemsiz görüldüğünü hissederlerse elbette üzüleceklerdir.

“Komşu çocuğu böyle yapmış!” ifadesi, kimi zaman mizahi olarak da kullanılmasıyla hafızamıza oldukça yer etmiştir. Ancak bu durum gerçeğe dönüştüğünde ebeveynler fark edemese de çocukları oldukça kötü etkilemektedir.

Bu durumdan uzak durmak için ebeveynler, çocuklarının başarılarının değerini bilmeli, onları sık sık takdir etmeli, sürekli akranlarıyla karşılaştırarak üzerlerinde baskı kurmamalıdır. 

2. Aşırı beklentiler

Çocukların üzgün olmasına yol açan bir diğer durum da, başta ebeveynleri olmak üzere, etraflarındaki insanların onlar hakkında bunaltıcı seviyede yüksek beklentilere sahip olmasıdır. Bu beklentiler akademik, atletik, sosyal gibi birçok alanda olabilir.

Bir çocuk, kendisine dair yüksek beklentileri karşılayamayacağını düşünürse kendini önemsiz ve yetersiz görebilir. Bu da doğal olarak çocuğun üzgün olmasına yol açar. Aşırı beklentilerden dolayı morali bozulan üzgün çocuk, sosyal hayatını zedeleyecek seviyede utangaç da olabilir.

Ebeveynler bu durumun önüne geçmek için çocuğun başarılarına yönelik dengeli bir tutum sergilemelidir. Çocuğun yetenekleri de göz önünde bulundurularak gerçekçi hedefler belirlenmelidir. Buna ek olarak azim ve emek gibi unsurların önemi de çocuğa anlatılabilir.

3. İhmal edilmek ve ilgisizlik 

Çocuğu üzen şeylere oldukça önemli bir örnek de ihmal edilme hissi ve ilgi eksikliğidir. Hepimiz biliyoruz ki çocuklar, ebeveynlerine fazlasıyla muhtaçtır. Bu yalnızca fiziksel değil, duygusal boyutta da geçerli bir durumdur. Haliyle, yeterli ilgiyi göremediğini hissetmek de çocukları oldukça üzer.

İhmal edildiğini düşünen üzgün çocuk, ebeveynlerinin ilgisini çekmek için kimi zaman hoş karşılanmayacağını bildiği davranışlar sergileyebilir. Örneğin evdeki eşyaları kırabilir, odasını dağıtabilir, gürültü yapabilir… Bu tarz davranışlarda bulunan üzgün çocuğa ebeveynler daima hoşgörüyle yaklaşmaya çalışmalı, çocuğun tek istediğinin ilgi olduğunu akılda bulundurmalıdır.

4. Evdeki anlaşmazlıklar ve karmaşa

Çocuklar, çevrelerinde olup bitenden kolayca etkilenirler. Dolayısıyla ev ortamındaki anlaşmazlıklar da çocuğun üzgün olmasına yol açabilir.

Evde yaşanınca çocuğu üzen şeylere örnek olarak kavga etmek, çocuğa bağırmak, ev içinde iletişimsizlik gibi durumlardan bahsedebiliriz. Anlaşmazlık doğrudan çocuğu içermese, yalnızca ebeveynler arasında olsa dahi çocuklar bu durumu fark ederek oldukça üzülebilirler. Buna ek olarak, ebeveynlerin çocuklar için rol model oldukları unutulmamalıdır. Ebeveynlerini üzgün gören bir çocuk, kendisi de üzülecektir.

Çocukların üzgün olmaması için ev içinde bu tarz anlaşmazlıklar çıkmamasına dikkat edilmelidir. Ebeveynler kendi aralarında da, çocuklarıyla da herhangi bir sebepten kavga etmemeye özen göstermelidir. Olası anlaşmazlıklar, mutlaka sakin ve hoşgörülü bir iletişim ortamı içinde çözülmelidir. 

5. Zorbalık ve akran baskısı

Özellikle okul ortamında görülen zorbalık ve akran baskısı problemleri de çocuğu üzen şeylerdendir. Sosyal ilişkiler, çocuklar için halihazırda zorlayıcı olabilir. Bunun üzerine akranlar tarafından dışlanmak da eklenirse, çocuk hem okulda hem de evde üzgün olacaktır.

Zorbalığın önüne geçmek için ebeveynler mutlaka çocuğun öğretmenleriyle etkili bir iletişim içinde olmalıdır. Buna ek olarak çocuğu yetiştirirken özgüven ve öz saygı gibi değerleri içselleştirebilmesine çaba harcanmalıdır. Kendisiyle barışık olan bir çocuk, akranlarının kötü sözlerinden daha az etkilenecektir.

Bu noktada ebeveynlerin yapmaktan kaçınması gereken bir şey, çocuklarını zorbalayan akranlarını kişisel olarak cezalandırmaya çalışmaktır. Bu duruma eğitmenlere danışılmadan müdahale edilmesi, üzgün çocuk için yardımcı olmayacaktır.

6. Değişimler ve geçişler

Çocuğu üzen şeylere son örneğimiz ise, bazı türden değişimler. Çocuklar, içinde bulundukları durumun tahmin edilebilir olmasını ister ve alıştıkları şeylere sıkıca bağlanırlar. Dolayısıyla hayatlarındaki köklü değişiklikler, üzgün olmalarına sebep olabilir.

Çocukları üzebilen değişimlere örnek olarak uzun süredir oturulan evden taşınma, bir yakını veya evcil hayvanı kaybetmek, okul değişikliği gibi durumları öne sürebiliriz. 

Ebeveynler, bu sebepten ortaya çıkan üzgünlüğe karşı yapabilecekleri bir şey olmadığını hissedebilir. Fakat çocuğa değişimin hayatın bir parçası olduğunu, değişen hayatlarında da oldukça güzel yeniliklerin olabileceğini, değişimin olumlu yanlarının da olduğu anlatılabilir. Bu sayede üzgün çocuk, durumu kabullenip kendini biraz daha rahat hissedebilir.

Çocuğu üzen şeyler listemizi tamamladık. Artık biliyoruz ki bahsettiğimiz durumlarda çocuğun üzgün olma ihtimali oldukça yüksektir. Ancak yine de üzgün çocuk, bu durumu rahatça ifade edemeyebilir. Peki çocukları üzgünlüklerini anlatmaya, ebeveynleriyle bu konuda iletişim kurmaya nasıl teşvik edebiliriz? İşte birkaç ipucu:

• Güvenli alan oluşturun: Çocuğunuzun evde kendini daima güvende hissettiğinden emin olun. Kendini güvende hisseden bir çocuk, duygularını daha rahat ifade eder.
• Aktif biçimde çocuğunuzu dinleyin: Üzgün çocuğun kendini ifade edebilmesinin bir koşulu da, ebeveynlerinin onu dikkatle ve aktif biçimde dinlediğinden emin olmaktır. Durumun böyle olduğunu çocuğunuza gösterin.
• Sabırlı olun ve empati kurun: Üzgün çocuğun kendini ifade ederken duraksaması, dediklerinden emin olamaması gayet doğaldır. Acele etmeyin; çocuğunuzu sabırla dinleyin ve içinde bulunduğu durumu anlamaya çalışın.
• Sağlıklı iletişim için çocuğa model olun: Ebeveynlerin, çocuk için rol model olduğunu söyledik. Ebeveynler olarak kendi aranızda etkili iletişim kurabilirseniz, çocuğunuz da bu kabiliyeti sizden görerek edinecektir.

İşte çocuğu üzen şeyler hakkında sıkça sorulan sorular ve cevapları:

Çocuğunuzu en çok neler üzer?

Çocuğu en çok üzen şeyler arasında sert eleştiri, karşılaştırılmak, ihmal edilmek, aşırı beklentiler, zorbalık, akran baskısı, evdeki anlaşmazlıklar ve hayattaki ani değişimler bulunur.

Çocuğunuzu en çok neler korkutur?

Çocuğu en çok korkutan şeyler arasında, ebeveynlerden ayrı kalmak başta gelir. Çocuklar yalnız olmaktan oldukça korkar. Buna ek olarak sosyal ortamlarda baskıya maruz kalmak ve yetişkinler tarafından yetersiz görülmek de çocukları korkutan şeylere dahildir.

Çocuğunuzu en çok neler kızdırır?

Çocuğu en çok kızdıran şeyler arasında yeterince ilgi görememek bulunur. İhmal edildiğini düşünen bir çocuk, ebeveynlerine kızıp rahatsız edici davranışlarda bulunabilir. Buna ek olarak küçümsenmek, dikkate alınmamak, sert eleştiriye maruz kalmak da çocuğu kızdırabilir.

Novakid’de çocukların sağlıklı bir ortamda yetiştirilebilmesi için faydalı bilgiler ve ipuçları sunuyoruz. Buna ek olarak, çocuklar için online İngilizce derslerimizde çocukların eğlenerek yabancı dil öğrenmesine yardımcı oluyoruz. Siz de çocuğunuzun İngilizce öğrenmesini isterseniz ücretsiz deneme dersinizi şimdi alın!