Çocuğum beni dinlemiyor! Çocuklar neden söz dinlemez, söz dinlemeyen çocuğa ne yapılır?

Öncelikle sorunu en başından ele alarak başlayalım. Söz dinlemeyen çocuk problemini çözmek istiyorsak, en başta nasıl bir tavır takınmamız gerektiğini anlamalı ve tepkilerimizi buna göre şekillendirmeliyiz. “Çocuğum söz dinlemiyor, nasıl davranmalıyım?” sorusunu böylece cevaplayabiliriz.

Doğrudan söyleyelim: Çocuğun laf dinlememesi, normal bir şeydir. Eğer çocuğunuzun sizi dinlemediğini düşünüyorsanız, meseleyi kişisel olarak algılamamalısınız. Her çocuk çeşitli sebeplerden dolayı söz dinlememe şeklinde davranışlarda bulunabilir. 

Bu sebeple, söz dinlemeyen çocuk problemiyle karşı karşıya olan ebeveynler, en başta bu durumun normal olduğunu anlamalı ve buna göre davranmalıdır. Ebeveynler mutlaka çocuk ne kadar inatçı olursa olsun hoşgörülü, sabırlı ve şefkatli davranmalıdır.

Durumun normal olduğunu biliyoruz. Sırada ise çocuğun laf dinlememesine sebep olan bazı etkenleri anlamak var. Daha bütünleyici bir anlayış geliştirebilmek adına sebepleri genel ve detaylı olmak üzere iki şekilde incelemeye karar verdik.

Çocuklarda söz dinlememe: Genel sebepler

Çocuğun söz dinlememesinin ardında yatan bazı genel sebepler nelerdir? Detaylara inmeden önce bu soruyu cevaplayalım. 

Söz dinlemeyen çocuk probleminin genel sebeplerini anlamak istiyorsak en başta düşünmemiz gereken şey, çocuğun gelişimi. Farklı yaşlardaki çocukların farklı ihtiyaçları vardır ve etraflarında olup biteni de farklı şekillerde işlerler. Çocuklar, çoğu zaman talimatları dinlemektense etraflarındaki dünyayı incelemeyi tercih edebilirler. Yani çocuğun söz dinlememesi, genel olarak meraklı olmasından kaynaklanabilir.

Diğer bir etken olarak ise genel olarak iletişimi ele almalıyız. Çocuğun söz dinlemesi için gereken en temel şeylerden biri, sağlıklı ve çift taraflı bir iletişimdir. Bu da demek oluyor ki hem çocuk hem de ebeveyn kendini ifade etmekte rahat hissetmelidir. İki taraf da birbirini dikkatle dinlemeli ve ciddiye almalıdır.

Çocuğun duygusal durumu da göz ardı edilmemelidir. Çocuğun söz dinlememesinin ardında stres, yorgunluk, kaygı veya farklı duygu durumları yatıyor olabilir. Bu sebeple söz dinlemeyen çocukların duygularını anlamak, yapılması gereken ilk şeylerdendir.

Son bir genel sebep olarak ise ebeveynlerin davranışlarını ele alabiliriz. Çocukla iletişim kuran ve zaman geçiren bir ebeveyn, davranışlarında ve çocuğa dediği şeylerde tutarlı olmalıdır. Örneğin çocuğa kafa karıştırıcı yönergeler vermek, söz dinlememesine yol açabilir.

“Çocuklar neden söz dinlemez?” sorusuna birkaç genel cevap vererek temel bir fikir oluşturduk. Ancak elbette genel durumu bilmek, her zaman yeterli olmayabilir. Çocuğun söz dinlememesi sorunu, her çocuk ve ebeveynin özelinde düşünülmelidir. Bu yüzden daha spesifik olmak gerekiyor.

“Çocuğum beni dinlemiyor!” diyorsanız en başta yukarıda listelediğimiz genel sebepleri düşünüp, sonrasında bunların yeterli olmadığını fark edebilirsiniz. O halde daha detaylı sebeplerden bahsedelim. 

İşte çocuğun söz dinlememesinin ardında yatabilecek detaylı sebepler:

1. Çocuğun ilgisi başka bir şeyde olabilir

Genel sebeplerde de bahsettiğimiz üzere, çocuğun söz dinlememesinin ardında merak yatıyor olabilir. Ancak daha spesifik olmak gerekirse, çocuklarda söz dinlememenin oldukça yaygın bir sebebi olarak ilgiden bahsedebiliriz. Bu noktada çocuklarda bilişsel gelişim hakkında fikir sahibi olmak, yardımcı olacaktır. 

Küçük çocukların ilgisi genel olarak çok çabuk dağılır. Bu yüzden eğer normalde çocuğunuzla iletişim kurabiliyorsanız dahi etraftaki uyaranlar, buna engel olabilir. Örneğin bir oyuncak, bir ses, ya da bir hareket çocuğun ilgisini tamamen üzerine çekebilir. Dolayısıyla çocuk, ebeveynle iletişim kurmaya dikkatini veremez ve ebeveyni dinlemez.

2. Çocuk, isyankar bir dönemde olabilir

Çocuk gelişimini aklımıza getirmesi gereken bir diğer konu da çocuğun davranış biçimleri. Çocuklar yaşça ilerledikçe ihtiyaçları ve istekleri değişir. Yaşla birlikte şekillenen ihtiyaçlardan biri de özgür hissetme ihtiyacıdır. Bu da demek oluyor ki çocuğun söz dinlememesinin ardında, kendini bağımsız hissetme isteği yatıyor olabilir. 

3. Çocuk yorgun olabilir

Bazen ise çocuklarda söz dinlememe, oldukça basit fizyolojik faktörlere dayanıyor olabilir. Bunlara başlıca örnek de yorgunluktur. Söz dinlemeyen çocuk, bunu bilerek değil fakat yorgun olduğu ve ebeveyni dinleyecek enerjiye sahip olmadığı için yapıyor olabilir. 

Çocukların bedenleri üzerindeki kontrolü, yetişkinlere kıyasla çok daha zayıftır. Dolayısıyla eğer çocuk çok yorgun hissediyorsa, aslında istese dahi sizi dinlemeyebilir. Bedeni onu iletişime değil, uykuya ve dinlenmeye yönlendirecektir.

4. Çocuk, odaklanmakta zorluk çekiyor olabilir

Odaklanma problemleri de çocuğun söz dinlememesine yol açabilir. Çocukla ne kadar konuşursanız konuşun, sizin dediklerinize odaklanamıyor olması mümkündür. Çocuğun dikkatinin dağılmayacağı bir ortamda konuşursanız çocuk sözünüzü dinleyecek olabilir.

Elbette ki dikkat dağınıklığı sorununa ciddiyetle yaklaşmak gerekir. Eğer çocuğun odaklanamamasının çevreden kaynaklı olmayıp sürekli tekrar eden bir problem olduğunu fark ederseniz profesyonellere danışmanız gerekecektir.

5. Mesajın tonu uygun olmayabilir

Çocuğun laf dinlememesi, bazen dediklerinize bir tepki gösterme yolu da olabilir. Eğer çocuğa söylediğiniz şeyler çocuk tarafından fazla kaba veya eleştirel algılanırsa çocuk, cevap vermek istemeyebilir. Bu sebepten dolayı çocukla iletişim kurarken ebeveynler her zaman kibar ve hoşgörülü davranmalıdır.

6. Çocuk, komutu anlamıyor olabilir

Söz dinlemeyen çocuk, kafası karışmış çocuk demek de olabilir. Bazı durumlarda çocuğunuz aslında sizi dinlese de dediğinizi anlamadığı için dinlemiyormuş gibi görünebilir. Bu noktada çocuğa kafa karıştırıcı komutlar vermemek önemlidir.

Örneğin, çocuğa en başta “Yerinde dur.” deyip, kısa süre sonra “Orada durma.” şeklinde komutlar vermeniz, kafasının karışmasına sebep olacaktır. Verilen komutları anlamayan çocuk, söz dinlemiyor gibi görünecektir.

“Çocuklar neden söz dinlemez?” sorusuna hem genel hem de detaylı cevaplar getirdik. Peki ya sıra sorunu çözmeye geldiğinde ne yapmalıyız? 

Öncelikle yukarıdaki sebepleri dikkatlice düşünüp hangisinin durumunuza uyduğunu belirleyebilirsiniz. Söz dinlemeyen çocuk probleminin sebebini anlayınca çözüme giden yol da açılacaktır.

“Çocuğum beni dinlemiyor!” diyorsanız size verebileceğimiz genel tavsiyeler şu yönde:

Sağlıklı bir iletişim ortamı kurulduğundan emin olun. Çocuğa daima hoşgörülü ve sabırlı yaklaşmalısınız. Birbirleriyle çelişen komutlar vermemeli, çocuğun eleştirel ve kaba algılayacağı bir tona sahip olmamalısınız.

Çocuğun fiziksel durumunu aklınızda bulundurun. Bazen çocuğun söz dinlememesi, yorgunluk veya duyma problemleri gibi fiziksel unsurlardan kaynaklanıyor olabilir. Çocuklar, bedenleri üzerinde nispeten az hakimiyete sahip oldukları için fiziksel durumları iletişim sorunlarına yol açabilir.

Çocuğun gelişimsel sürecini dikkate alın. Söz dinlemeyen çocuk, bu davranışı gelişim döneminde doğal olarak ortaya çıkan bazı davranışsal değişikliklerden dolayı sergiliyor olabilir. Örneğin, yaş ilerledikçe bağımsız olma isteği gibi.

Çocuğun ev ortamı dışındaki sıkıntılarına dikkat edin. Örneğin akranlarıyla herhangi bir iletişim sorunu yaşayıp yaşamadığından, sosyal sıkıntılar çekip çekmediğinden haberdar olmaya çalışın. Ev dışında yaşanan bu tarz sıkıntılar, çocuklarda söz dinlememeye neden olabilir.

İşte çocuklarda söz dinlememe hakkında sıkça sorulan sorular ve cevapları:

Çocuğunuz sizi dinlemiyorsa ne yapmalı?

İlk adım çocuğun söz dinlememesinin sebebini öğrenmek olmalı. İletişimsel, sosyal veya fiziksel sebepler bu soruna yol açıyor olabilir. Ebeveynler sorunun kaynağını anlamalı, çocuğa hoşgörülü davranmalı ve çözüm odaklı olmalıdır.

Laf söz dinlemeyen çocuğa nasıl davranmalı?

Çocuklarda söz dinlememenin çoğu zaman doğal olduğu bilinmelidir. Çocuğa bağırmak, kızmak ve onu azarlamak işe yaramayacak, hatta durumu kötüleştirecektir. Söz dinlemeyen çocuğa karşı sabırlı ve şefkatli davranmak, sorunun kaynağını bulmak ve çözüm geliştirmek gerekir.

Çocuğum neden laf dinlemiyor? 

Çocuğun laf dinlememesinin ardında iletişimsel, sosyal veya fiziksel sebepler yatıyor olabilir. Sağlıklı bir iletişim ortamı yoksa çocuk laf dinlemeyebilir. Sosyal sıkıntılar yaşayan bir çocuk da söz dinlemeyebilir. Son olarak yorgun olan veya duyma sıkıntısı çeken çocuk da söz dinlemeyebilir.

Anneye vuran çocuğa nasıl davranmalı?

Çocuğun söz dinlememesi sorunu çok ileri seviyelerde vurma gibi davranışlara dönebilir. Bu durumda ebeveyn sabrını korumalıdır. Çocuğa bu davranışın neden yanlış olduğu tekrar tekrar anlatılmalıdır. Çocuğa kesinlikle öfkeyle cevap verilmemelidir. Çözüm yolu sağlıklı iletişimdir.

Ebeveynler ve çocuklar arasında etkili bir iletişim ortamı olması oldukça önemli. Bir çocuğun iletişim yeteneklerini geliştirmesinin en iyi yollarından biri de yabancı dil öğrenmek. Novakid’de uzman eğitmenlerimiz, eğlence dolu online İngilizce derslerimizde çocuklara eğlenerek dil öğretiyor. 

Çocuğunuzun İngilizce öğrenmesi bir kart oyununa katılmak kadar keyifli olsun! Novakid, dil öğrenimini strateji ve eğlence dolu bir oyuna çeviriyor. Aşağıdaki videomuzda bu eğlenceli oyunu izleyin: