Dünya’nın katmanları nelerdir? Dünyanın katmanları ve özellikleri!

Dünya’nın katmanlarını tanımaya başlamadan önce Dünya’nın katmanlarının ne demek olduğunu iyice öğrenmeliyiz. 

Dünya’nın katmanları, basitçe gezeginimizin yaşam döngüsü açısından farklı görevleri bulunan iç yüzeyden dışa doğru uzanan ve belirli özellikleri olan katmanlarıdır. Bu katmanların çeşitli kimyasal ve fiziksel özellikleri vardır ve Dünya’nın yapısını daha iyi tanımamıza yardımcı olurlar.

Bu katmanlar, en içten dışa doğru iç çekirdek, dış çekirdek, manto ve kabuk. Kabuk kısmı Dünya’nın en dış kısmını oluşturur ve biz insanlar burada yaşarız. Dünya’nın dış katmanı ise yer kabuğu (litosfer), su küre (hidrosfer) ve hava küre (atmosfer) olarak üçe ayrılır.

Dünya’mızın katmanları hakkında artık genel bir bilgiye sahibiz. Şimdi sırada onları daha iyi tanımak var. Öyleyse gelin Dünya’nın katmanlarının görevlerini ve özelliklerini birer birer inceleyelim.

Dünya’nın katmanları, iç ve dış katmanlar olarak ikiye ayrılır. Dünya’nın en dışındaki katmanını yer kabuğu oluşturur. Bununla birlikte yer kabuğunu çevreleyen iki kısım daha bulunur: Su küre ve hava küre. 

Dünya’nın iç katmanlarını tanımadan kabuk katmanını ve kabuğu çevreleyen diğer iki katmanı tanıyalım.

• Yer kabuğu (Litosfer)

Dünya’nın dış kabuğunu oluşturan katmana yer kabuğu adı verilir. Gözle görebildiğimiz ve ayağımızla basabildiğimiz her yer Dünya’nın bu katmanından oluşur. Bununla birlikte denizlerin, okyanusların ve göllerin de dipleri topraktan oluştuğundan bu kısımlar da yer kabuğuna dahildir.

Kısacası litosfer yani yer kabuğu; toprak, taş ve kayalardan oluşur. Bunlara örnek olarak dağları, yaylaları, ormanları ve çölleri verebiliriz. Yer kabuğunun kalınlığı ise yüzey şekillerine göre değişebilir. Örneğin dağların bulunduğu alanlarda kalın iken okyanus diplerinde daha incedir.

• Su küre (Hidrosfer)

Dünya’nın katmanlarının büyük bir kısmını oluşturan bir diğer katman ise: Su küre. Kıtaları çevreleyen ve diğer yüzeyleri dolduran su kütlelerinin tamamına litosfer yani su küre adı verilir. Okyanuslar, göller, denizler ve akarsular ve diğer bütün su kaynakları bu katmana dahildir. 

Su katmanı da tıpkı yer kabuğu gibi gözlemlenebilen Dünya’nın gözlemlenebilen katmanları arasındadır. Bu katman yaşamsal faaliyetlerimizi gerçekleştirmemiz açısından en önemli katmanlardan bir tanesidir. 

Su küre, canlıların kan dolaşımı, boşaltım ve sindirim sistemleri için oldukça büyük bir önem taşır. Bu nedenle sürdürülebilir bir yaşam sürmeye ve böylece su kaynaklarını korumaya özen göstermemiz gerekir.

• Hava küre (Atmosfer)

Dünya’nın katmanları arasında en dış kısımda bulunan ise atmosfer yani hava küredir. Güneş Sistemi’mizde yaşama elverişli olmayı başarabilen tek gezegenin Dünya’mız olmasının sebebi, nefes alıp vermemizde en önemli rolü taşıyan oksijenin atmosfer aracılığıyla bize sağlanması.

Dünya’mız yaşam şartlarımıza uygun olabilmesi için atmosfer adını verdiğimiz hava katmanıyla çevrelenmiştir. Atmosfer, hidrosfer ve litosferi çevreleyen bir katman olsa da atmosferde bulunan gazlar toprak ve suyun içinde de bulunur.

Bu katman, aynı zamanda canlıların yaşamsal faaliyetleri için gerekli olan tüm gazları içinde bulundurur. Bu gazların %78’ini azot, %21’ini ise oksijen oluştururken geri kalan kısmı ise az miktarda diğer gazlar, su buharı ve karbondioksit gazından oluşur.

Atmosferin görevlerinden bir diğeri ise Dünya’mızı güneşin zararlı ışınlarından korumaktır. Böylece Dünya’nın uygun sıcaklıkta kalmasını sağlarken bu esnada yağmur, rüzgar, kar gibi hava olaylarının meydana gelmesini de sağlar.

Dünya’nın dış katmanlarını artık bildiğimize göre sırada Dünya’nın gözlenemeyen katmanlarını yanı iç katmanlarını tanımak var. 

• Çekirdek

Dünya’nın katmanının en iç kısmında bulunan ağır küre yani çekirdek, duyu organlarımızla gözlem yapabileceğimiz bir katman değildir. Dünya’nın merkezinde yer alan bu en sıcak katman, iç çekirdek ve dış çekirdek olmak üzere iki kısımdan oluşur.

Dünya’nın en iç kısmı olan iç çekirdeğin yaklaşık sıcaklığının 4500 derece olduğunu tahmin ediyoruz. Bu nedenle çok derinde bulunan ve neredeyse Güneş kadar sıcak olan çekirdek hakkında fazla bilgiye sahip değiliz. 

• Manto

Dünya’nin katmanlarını içten dışa doğru saydığımızda iç çekirdek ve dış çekirdekten sonra, dış çekirdeği saran manto katmanı gelir. Yer kabuğu ile çekirdek arasında bulunan manto katmanı, sıcaklıktan dolayı erimiş kayalardan oluşur. 

Sıcaklığından ötürü ateş küre olarak da adlandırılan mantonun yapısında yüksek miktarda erimiş demir, magnezyum ve kalsiyum bulunur.

Dünya’nın katmanları hakkında birçok şey öğrendik. Ancak dahası var. Şimdi, gelin hep birlikte Dünya’nın katmanları ile ilgili ilginç gerçekleri keşfedelim

• Dünya’nın merkezi bizlere uzak ve oldukça sıcak olduğundan, manto ve çekirdek ile ilgili detaylı araştırma yapmamız günümüze kadar mümkün olmamıştır.
• Dünya’mızın yer kabuğunda oluşan hareketlenmelere sismik dalga adı verilir. Bu dalgalar çoğu zaman deprem ve patlama gibi doğal afetlere neden olur. 
• Yer küredeki sismik dalgaları incelemek için kullanılan cihaza sismograf adı verilir ve bu bilim dalıyla ilgilenen bilim insanlarına ise sismolog adı verilir.
• Hidrosfer yani su küre, Dünya’nın dış kabuğunun 4’te 3’ünü oluşturur. 
• 2.900 kg ağırlığındaki manto, Dünya’nın %85’ini oluşturur.
• Depremleri ve volkanik patlamaları meydana getiren yer kabuğu hareketleri, uzun yıllar sonunda dağların ve vadilerin oluşmasını da sağlar.
• Dünyamız 4.5 milyar yıl önce oluştuğunda ağır maddeler içeri çöktükçe çekirdek oluşmuştur. Su ve hava gibi hafif olanlar ise üst yüzeyde kalmıştır. Dünya’nın katmanları tam da bu şekilde oluşmuştur. 

Quiz kısmına geçmeden önce, Dünya’nın katmanları ile ilgili en çok sorulan soruları yanıtladığımız kısmı inceleyebilirsiniz.

Dünya’nın katmanları nedir?

Dünya’mızın merkezinden en dış yüzeyine kadar Dünya’yı oluşturan, farklı kimyasal ve fiziksel özelliklerine göre sınıflandırılan katmanlara Dünya’nın katmanları denir.

Dünya’nın katmanları kaça ayrılır?

Dünya’nın 4  ana katmanı vardır ve bunlar iç çekirdek, dış çekirdek, manto ve yer kabuğu olarak dörde ayrılır. Bununla birlikte yer kabuğunu çevreleyen su küre ve hava küre vardır.

Dünya’nın görünemeyen katmanları nelerdir?

Dünya’nın görünemeyen katmanları, yer kabuğunun içinde bulunan iç çekirdek, dış çekirdek ve mantodur.

İçinde bulunduğumuz Dünya’yı daha yakından tanımak için Dünya’nın katmanlarını tanımamız önemli. Artık Dünya’nın katmanları hakkında yeterince bilgi edindiysek bilgilerimizi test etmeye geçebiliriz!

Çocuklara dünyamızı ve çevrelerinde olan bitenleri tanıtmak oldukça önemli. Novakid’de ebeveynler için çocuk gelişimi konusunda merak edilen konulara değiniyoruz. Bunlarla birlikte Novakid, çocuklarınız için interaktif ve eğlenceli İngilizce dersleri sunmayı amaçlıyor. Çocuklar için online İngilizce derslerimizde uzman eğitmenlerimizle, ezberden uzak ve eğlence dolu bir İngilizce öğrenme deneyimi sunuyoruz. Siz de ücretsiz deneme dersinizi şimdi alın!