Bağımsız öğrenme: Çocuğu ders çalışmaya nasıl teşvik ederiz?

Eğitim ve öğrenme çağı, çocukların bireysel ve sosyal gelişimi için çok büyük öneme sahip. Bu dönemde çocukların sorumluluk almayı öğrenmesi, problem çözme becerilerini geliştirmesi elzem. Bunun için de bağımsız bir şekilde çalışmaya alışmaları gerekiyor.

Fakat ebeveynlerin bir kısmı, çocuklarının ödev süreçlerine gereğinden müdahale ediyor ve çocuklarının ders çalışma alışkanlıklarını etkiliyor. Novakid’in yaptığı araştırmaya katılan Türkiye’deki ebeveynlerin yaklaşık %20’lik kısmı, çocuklarının akademik ve günlük hayatındaki görevlerde onlara olması gerekenden daha fazla yardım ediyor. Çocukların sadece %21,34’lük bir kısmı görevlerini kendi başlarına, ebeveynlerinden hiç yardım almadan tamamlıyorlar.

Oysa bağımsız öğrenme yeteneği; çocukların problem çözme, kritik düşünme ve öz disiplin becerileri kazanmaları açısından hayati bir öneme sahip. Bu yazıda bağımsız öğrenme yetisinin öneminden bahsedip ebeveynlere çocuklarına bağımsız bir şekilde çalışmayı nasıl öğretebilecekleri konusunda bilgiler vereceğiz.

Öz disiplini teşvik eder

Çocuklar bağımsız bir şekilde ders çalışmayı öğrenirken aynı zamanda öz disiplinlerini geliştirirler. Kendi disiplinini sağlamayı iyi öğrenen çocuklar ise bu sayede hayatlarının devamında daha başarılı olabilirler. Görevlerini başarıyla tamamlama isteği, ebeveynler yokken de çocukların hayattaki hedeflerine ulaşmasına yardımcı olur. 

Bağımsız ders çalışma alışkanlığı, disiplinle birlikte çocukların kendine olan güvenlerini de iyi yönde etkiler. Başarılarını kendi çabasıyla elde eden çocuklar, daha yüksek hedeflere yönelip öğrenme sürecinde daha etkin olma eğiliminde olacaktır. 

Öğrenme sevgisi kazandırır

Çocuklar bağımsız bir şekilde ders çalışmaya alıştıklarında, derslerine daha fazla ilgi göstermeye başlarlar. Kendi başına öğrenmenin verdiği haz, onlara öğrenme sevgisi kazandırır. Bu sayede, ömür boyu öğrenen bireyler haline gelmeleri mümkün olur. Öğrenmeye duyulan ilgi ve sevgi, çocukların yeni konuları keşfetme isteğini artırır ve bu süreç, onların zihinsel ve kişisel gelişimine katkıda bulunur.

Eleştirel düşünme yeteneğini geliştirir

Bağımsız çalışma alışkanlığı, çocukların eleştirel düşünmeyi, bilgileri analiz etmeyi ve kendi sonuçlarına ulaşmayı öğrenmelerini sağlar. Çocuklar, bu sayede problem çözme yeteneklerini geliştirerek gelecek hayatta karşılarına çıkacak durumlarda daha doğru kararlar alabilirler. 

Kendi başlarına çalışan çocuklar farklı fikirleri değerlendirmeyi, doğru bilgileri seçmeyi ve yeni bilgilere dayalı mantıksal sonuçlara ulaşmayı öğrenirler. Bu süreç, onların düşünme ve sorgulama becerilerini güçlendirir ve genel anlamda daha donanımlı bireyler haline gelmelerine yardımcı olur.

Zaman yönetimi becerisini geliştirir

Çocuklar, kendi başlarına ders çalışarak zamanlarını etkili bir şekilde yönetmeyi daha iyi öğrenebilirler. Öğrenciler bu bağlamda görevleri önceliklendirerek ve hedefler belirleyerek zamanı verimli bir şekilde yönetmeye alışırlar. Zaman yönetimi becerileri, çocukların hayatlarının geri kalanında da daha organize olmalarını sağlar, daha verimli çalışmalarına yardımcı olur.

Ebeveyn müdahalesini azaltır

Çocuklar bağımsız bir şekilde ders çalışmayı öğrendiklerinde, ebeveynlerin öğrenme süreçlerine müdahale etme ihtiyacı azalır. Bu durum, ebeveynlerin çocuklarıyla yapabileceği diğer aktivitelere daha fazla zaman ayırabilmelerini sağlar. 

Düzenli bir çalışma rutini oluşturun

Çocuğunuzun tek başına çalışabilmeye alışması için onunla birlikte düzenli bir çalışma rutini oluşturun ve buna bağlı kalın. Her gün ödev yapması ve ders çalışması için belli bir zaman ayırın ve çocuğunuzun bu düzeni tutarlı bir şekilde takip etmesini sağlayın. Böylece çocuğunuzun bağımsız çalışma alışkanlığı edinmesini destekleyebilirsiniz.

Çalışma rutinini oluştururken çocuğunuzun dikkatini toparlayabileceği, enerjisinin yüksek olduğu zamanları dikkate almayı unutmayın. Bununla birlikte bu süreçte çocuğunuzun ihtiyaçlarını ve tercihlerini de gözetmelisiniz, böylece çalışma rutinlerine daha kolay bir şekilde adapte olabilir.

Çocuğunuza gelişim zihniyetini aşılayın

Çocuğunuzun çalışmayı sevmesi için öncelikle becerilerin ve yeteneklerin özveriyle, çalışmayla geliştiğini benimsemesi gerekir. Ona bu zihniyeti aşılayın. Hataların öğrenmenin bir parçası olduğunu, başarısızlıkların öğrenme fırsatı olduğunu bilmesini sağlayın.

Bu zihniyeti benimseyen çocuklar, karşılaştıkları zorluklarda pes etmeyip çaba harcamaya daha çok eğilimli olurlar. Bu da onların kişisel başarılarına hem çocukluk döneminde hem de hayatın ilerleyen yıllarında olumlu katkıda bulunur.

Hedef belirlemeyi öğretin

Çocuğunuza ulaşılabilir hedefler belirlemeyi ve hedeflerini kolayca tamamlanabilen adımlara ayırmayı öğretin. Bu, derslerine odaklanmalarına ve motive olmalarına yardımcı olacaktır. Hedef belirleme becerisi, çocukların kısa ve uzun vadeli hedeflere gözleri korkmadan ulaşmalarını sağlayarak özgüvenlerini artırır.

Hedeflerini belirleyen çocuklar, öğrenme süreçlerinde daha fazla kontrol sahibi olurlar ve bu sayede daha verimli çalışabilirler. Hedef belirleyebilmek, ayrıca zamanın kısıtlı olduğu durumlarda önce önemli görevlerin tamamlanabilmesini sağlar.

Çalışma ortamından dikkat dağıtıcı unsurları uzaklaştırın

Çocuğunuzun disiplinli bir şekilde çalışabilmesi için dikkatini toplayabileceği, sessiz bir ortama ihtiyacı var. Ona, ihtiyaç duyduğu malzemelere ve ekipmanlara sahip bir çalışma alanı sağlamanızı öneririz. Böyle bir ortam sayesinde çocuğunuz dikkatini daha iyi toplayabilir ve öğrenme sürecine daha hevesli bir şekilde devam edebilir.

Çocuğunuzun çalışma alanının düzenli ve temiz olduğundan emin olun. Çalışma alanındaki düzen, zihinsel açıdan da odaklanmayı kolaylaştırır. Bu da öğrenme sürecinden alınan verimi artırır.

Oyunlaştırmadan yararlanın

Çocuklara kendi başına evde ödev yapma alışkanlığını sağlayacak yöntemlerden bir tanesi de oyunlaştırmadan yararlanmak. Oyunlaştırmanın tanımından ise basitçe bir görevi “oyun” haline getirebilecek rekabet, puan sistemi, ödüllendirme, hikâyeleştirme gibi mekanizmalardan yararlanmak olarak bahsedebiliriz.

Oyunlaştırmanın olumlu etkisi, hem okullarda hem de işyerlerinde görülüyor. Oyunlaştırmadan faydalanan sistemlerde öğrenciler daha iyi performans göstermekte. Okullarda ve personel eğitiminde sık sık kullanılan oyunlaştırmanın etkisini, çocukları otonom çalışmaya teşvik ederken de görebiliyoruz.

Öyle ki, Novakid’in yaptığı çalışmaya göre hikâyeleştirme, çocukların kendi başlarına daha fazla ders çalışmalarını sağlıyor. Çizgi romanlardan faydalanan çocukların Novakid’in programındaki oyunlarda yaklaşık %20, ödevlerde ise yaklaşık %24 daha fazla vakit geçirdikleri gözlemlendi. 

Siz de çocuğunuzun öğrenme sürecinde oyunlaştırmanın unsurlarından yararlanarak derslere olan ilgisini artırmayı deneyebilirsiniz. Bu, ders çalışmayan çocuklar için etkili bir yaklaşım olacaktır.

Çocuğunuzun merakını canlı tutun

Çocuğunuzu sorular sormaya ve sürekli yeni şeyler keşfetmeye teşvik edin. Böylece onların öğrenme sevgisini geliştirebilirsiniz, bu da bağımsız bir şekilde ders çalışmak istemelerini sağlayabilir. 

Çocukların merak duygusu, kendi bilgi ve becerilerini geliştirmeleri için onlara iç motivasyon sağlar. Öğrenme sürecini daha keyifli hale getirir. Bu sebeple çocuğunuzun merakını besleyerek kendi kendine ders çalışmasını sağlayabilirsiniz.

Onu bağımsız olmaya yönlendirin

Çocuğunuza kendi kendine çalışma motivasyonunu verebilmek için ona ilgilendiği konuları, sevdiği kitapları seçme özgürlüğü tanıyın. Böylece kendi ilgi alanlarını, tutkularını keşfedebilir ve meraklarını artırabilir. 

Çocukların kendi kararlarını verme becerilerini geliştirmeleri, bağımsız ders çalışma alışkanlığına sunduğu katkının yanında gelecekte daha özgüvenli ve kendini tanıyan bireyler olmalarını sağlar.

Beklentileri ve planınızı belirleyin

Çocuğunuz, kendi kendine çalışmadan önce neler yapması gerektiğini bilmeli. Bu yüzden ona ne kadar ders çalışmasını beklediğinizi söylemelisiniz. Bunun yanında ödevlerini yapmak, sınavlara zamanında, kendi başlarına çalışmak gibi sorumluluklarının olduğunu da anlatmalısınız.

Eğer çocuğunuz böyle bir planı oturtmakta zorlanıyorsa ona bu konuda yardımcı olabilirsiniz. Ona belli bir sayfa sayısı kadar soru çözme, belli bir kitabı bir yere kadar okuma gibi görevler vererek planı belirleyebilirsiniz.

Planlama sürecinde çocuğun fikirlerini önemseyin

Çocuğunuzun çalışma yöntemini planlarken aynı zamanda onun fikirlerini de almanız çok önemli. Çünkü bu sayede çocuk sorumluluk alıp kendi adına karar verebilecektir. Bu durum, çocuğun sorumluluk duygusunu geliştireceği gibi aynı zamanda planda kendi payı da olduğu için ders çalışma motivasyonunu da artırır.

Kısacası çocuğunuzun neyi, ne zaman yapması gerektiğini bildiğinden emin olun. Bu planı belirlerken de zamanını ve görevlerini nasıl yönetmesi gerektiğini elinden geldiğince onun ayarlamasına izin verin.

Çocuğunuzu kendisini değerlendirmeye teşvik edin, onu ödüllendirin

Çocuğunuz, öz farkındalığını geliştirmek ve kendi başına ders çalışırken eksiklerini anlayabilmek için yeri geldiğinde kendisini değerlendirmeli. Ebeveynden bağımsız olarak ders çalışmanın büyük bir parçası olan öz değerlendirme kadar çocuğunuzu ödüllendirmeniz de önemli. 

Çocuğunuza, çalışmalarındaki ilerlemeleri ve başarıları için küçük de olsa bir ödül vererek onu motive etmelisiniz. Bu ödülün çok büyük bir şey olmasına gerek yok, onu keyif aldığı bir etkinliğe de götürebilirsiniz, sözlü bir şekilde de övebilirsiniz. 

Önemli olan şey, ebeveyn olarak çocuğun kendi başına çalışabilmesini görüp bunu bir şekilde takdir ettiğinizi ona göstermeniz. Bu, çocuğunuza ders çalışmayı sevdirmek için etkili bir yoldur.

Geri bildirimlerinizi pozitif tutun

Özgüven problemi, çocuğun kendi başına çalışmayı, kendi başına görev yapmasını engelleyecek sebepler arasında bulunur. Çocuk, işi kendi başına yeterince iyi yapamayacağını düşündüğü için bağımsız çalışmaktan çekinebilir. 

Bunu çözebilmek için çocuğunuza hata yapmanın tamamen normal olduğunu öğretmeniz gerekiyor. Mükemmeliyetçilik, bu bağlamda sizin düşmanınız olacaktır. Çocuğunuzun hatalarını ona pozitif bir dille anlatarak gösterin, durumu onun için stresli bir hâle getirmeyin. Bu sayede çocuğunuzun özgüveni kırılmayacak ve bağımsız bir şekilde çalışmaya daha sıcak bakacaktır.

Sözlerinizle değil, davranışlarınızla örnek olun

Alışkanlık konusunda altın kuralı hatırlayalım: Çocuklar duyduğunu değil, gördüğünü yapar. Dolayısıyla çocuğunuzun tek başına ders çalışmaya motive olmasını istiyorsanız, önce siz bunu yapmalısınız. 

Çocuğunuzun, sizi keyif için kitap okurken görmesini sağlayın ve onu da bu aktiviteye teşvik edin. Böylece öğrenmenin değerini görebilir ve kendisi de sizden bağımsız şekilde öğrenmeye, ders çalışmaya başlayabilir.

Bu yaklaşımı sadece kitap okuma veya ders çalışma örneklerinde değil, çocuğunuza katmak istediğiniz herhangi bir yararlı alışkanlıkta kullanabilirsiniz.