İngilizcede passive voice (edilgen çatı) nasıl kullanılır?

İngilizcede herhangi bir gramer yapısı öğretilirken genelde tablolardan faydalanılıyor. Biz de bu içeriğimizde passive voice yapısını çeşitli kiplerle nasıl kullanabileceğinizi örnek olarak gösteren bir tablo vereceğiz. Fakat bütün kipleri tek tek ezberlemenize gerek yok çünkü hepsinin mantığı temelinde aynı – bundan da tablonun ardından bahsedeceğiz.

Öncelikle her farklı kipte etken yapının edilgen yapıya nasıl dönüştüğünü gösteren bu örneklere göz atalım.

Edilgen yapıyı çeşitli tenseler ile yukarıdaki tablodaki gibi kullanmanız mümkün, ama tıpkı söylediğimiz gibi bunu tek tek ezberlemek zorunda değilsiniz. 

Aklınızda tutmanız gereken temel mantık, nesneyi öznenin yerine almanızın ardından “be + fiilin 3. hâli” yapısını kullanmak. Bu yapıda “be” fiilini özneye göre çekimlemeniz yeterli olacaktır. Eğer continuous bir yapı varsa araya “being” ekledikten sonra iş tamam! Haydi bu yöntemi bir örnekle uygulayalım.

• “My friend is throwing the ball.” (Arkadaşım topu fırlatıyor.)

Bu örneğe bakınca öznenin “My friend,” nesnenin ise “The ball” olduğunu görüyoruz. Edilgen yapıda öncelikle nesneyi özne hâline getiriyoruz, yani yeni öznemiz “The ball” oluyor. 

Sonrasında ise fiilimizin “Throw” olduğunu görüyoruz, yani bunu edilgen yapıda “Be thrown” olarak kullanmalıyız. “Be” fiili üçüncü şahsa göre bu kipte “is” olarak çekimleniyor, continuous yapısı olduğu için de araya “being” ekleniyor. 

Sonuç ise aşağıdaki şekilde:

• “The ball is being thrown.” (Top fırlatılıyor.)

Passive voice yapısını tam olarak içselleştirene kadar bu mantığı farklı kipteki cümlelere uygulayarak aynı doğru sonuçları elde edebilirsiniz. İşte daha çok alışabilmek için göz atabileceğiniz bazı passive voice örnekleri!

• “His mother is washing the dishes.” (Annesi bulaşıkları yıkıyor.)
• “The dishes are being washed.” (Bulaşıklar yıkanıyor.)
• “Gamze was petting her cat.” (Gamze, kedisini seviyordu.)
• “Gamze’s cat was being petted.” (Gamze’nin kedisi seviliyordu.)
• “The waiter will serve us dinner.” (Garson bize akşam yemeği servis edecek.)
• “The dinner will be served to us by the waiter.” (Akşam yemeği bize garson tarafından servis edilecek.) 

Peki son örnekte özneyi nasıl kullandık? Evet, muhtemelen aşina olduğunuz “By” yapısı sayesinde. 

İngilizce passive voice yapısında asıl cümlenin nesnesi özne oluyor, ilk özne ise kayboluyor veya isteğe bağlı bir şekilde cümlenin sonunda ortaya çıkabiliyor. Ortaya çıkarabilmek için Türkçemizde “Tarafından” anlamına gelen “By” yapısını kullanıyoruz.

“By” yapısını kullanırken dikkat etmeniz gereken bir nokta bulunuyor. Eğer eylemi yapan kişinin çok önemi yoksa bu yapıyı kullanmanıza gerek yok, çünkü bu durumlarda cümle doğallığını kaybedebiliyor. Yani “By” yapısını kullanacaksanız özneyi özellikle vurgulamak istediğinizden emin olmalısınız.

Yapmamız gereken tek şey “By” dedikten sonra öznemizi kullanmak. 

Dikkat etmemiz gereken bir nokta var: Eğer bu yapıda kullanacağımız özne bir zamirse zamirin nesne hâlini kullanıyoruz. Yani “I” zamiri “Me”, “He” zamiri “Him”, “She” zamiri “Her”, “They” zamiri “Them”, “We” zamiri ise “Us” oluyor. Diğer zamirlerde herhangi bir değişiklik gözlemlemiyoruz.

İşte “By” kullanımını görebileceğiniz bazı passive voice örnekleri!

• “They are reading Ahmet’s books.” (Onlar, Ahmet’in kitaplarını okuyorlar.)
• “Ahmet’s books are being read by them.” (Ahmet’in kitapları onlar tarafından okunuyor.)
• “She will cook the chicken.” (O, tavuğu pişirecek.)
• “The chicken will be cooked by her.” (Tavuk, onun tarafından pişirilecek.)
• “Argentina won the World Cup.” (Arjantin, Dünya Kupası’nı kazandı.)
• “The World Cup was won by Argentina.” (Dünya Kupası, Arjantin tarafından kazanıldı.)

İngilizcede edilgen çatının ne demek olduğundan ve nasıl kullanıldığından bazı örneklerle birlikte söz ettik. Peki bu yapıyı yeni öğrenenler en çok hangi hatalara düşüyor, nelere dikkat etmelisiniz?

Yeni bir gramer yapısı öğrenirken hatalar yapmak gayet doğal. Bunun için kendi üzerinize kesinlikle gitmeyin, çünkü hatalar da öğrenmenin bir parçası. Sıklıkla yapılan hataları şimdiden bilmek ve bu hatalara en baştan düşmemek isterseniz de aşağıda listelediğimiz bazı örneklere göz atın!

• Özneyi nesne hâline getirmeyi unutmak

Bazı öğrenciler, edilgen yapıda fiil çekimini doğru bir şekilde değiştirebilse de özneyle nesnenin yerini değiştirmeyi unutabiliyor. Bu durum da tersten anlaşılan cümlelere yol açabiliyor. Bu sebeple edilgen çatının en temel özelliği olan nesneyi özneye dönüştürme işini kesinlikle unutmamalısınız.

• Yardımcı fiilde hata yapmak

Yazımızın başında bahsettiğimiz gibi, edilgen çatılı cümlelerde yardımcı fiil olarak “be” kullanılıyor. Fakat bu yapıyı yeni öğrenen kişiler, yardımcı fiili kullanmayı unutabiliyor veya yanlış şekilde çekimleyebiliyor. 

Eğer bu konuda problem yaşıyorsanız önce kullandığınız kipin (tense) gramer özelliklerini, sonra da İngilizce passive voice özelliklerini iyice anladığınızdan emin olmanızı öneririz. Böylece yardımcı fiilin bulunduğu konumu daha iyi anlayarak onu doğru bir biçimde çekimleyebilirsiniz.

• Fiilin üçüncü hâlinde hata yapmak

Fiillerin üçüncü hâlleri, ikinci hâlleri kadar sık kullanılmadıkları için öğrenciler tarafından kolayca unutulabiliyor. Bazı durumlarda da üçüncü hâlle ikinci hâl aynı olabiliyor. Bu sebeple üçüncü hâllere yeteri kadar aşina olmamak da İngilizce edilgen çatı kullanırken problem yaratabiliyor. 

Eğer İngilizcede passive voice yapısının temel mantığını anladıysanız ve bu problemden muzdaripseniz çok endişelenmenize gerek yok, sadece zamanla aşina olmanız gereken bazı kelime formları var demektir. Kelime ezberlemeye yoğunlaşarak veya kendinizi dile daha çok maruz bırakarak bu sorunun üstesinden kolaylıkla gelebilirsiniz. Bununla birlikte yeni fiiller öğrenirken ikinci ve üçüncü hâllerini de öğrenmeyi unutmamanızı öneririz.

Eğer bir cümlenin edilgen çatıda kurulup kurulmadığını anlamak istiyorsanız incelemeniz gereken bazı basit noktalar var. İşte sınavlarda işinize yarayabilecek bu yöntemlerden bazıları.

Öznenin bir şeyi yapıp yapamayacak olması

Bir boşluk doldurma sorusunda fiilin etken mi edilgen mi olduğunu anlamak istiyorsanız bakmanız gereken ilk şeylerden biri cümlenin öznesi. Eğer öznede bir şey yapamayacak bir şey varsa – örneğin “houses” veya “cups” gibi – muhtemelen edilgen yapıyla karşı karşıyasınız. 

“Be + fiilin 3. hâli” yapısının kullanılması 

Eğer cümlede fiilin üçüncü hâliyle birlikte “be” fiilinin kipe göre çekimlendiğini görüyorsanız edilgen yapıyı tespit ettiniz demektir.

“By” yapısı

Cümlenin sonunda bir “By” yapısı ile eylemi yapan taraf gösteriliyorsa cümlenin edilgen çatılı olduğundan emin olabilirsiniz.

Eğer İngilizce passive voice yapısını daha kolay bir şekilde öğrenmek ve daha doğru kullanmak istiyorsanız uygulayabileceğiniz bazı temel ve etkili yöntemlerden aşağıdaki şekilde bahsettik.

• Cümle yapısının mantığını anlayın

Edilgen yapının temel mantığını anlayamamak göz ardı edilse de önemli bir problem. Sadece bu problemi çözerek yaşadığınız kafa karışıklıklarının büyük bir kısmını ortadan kaldırabilmeniz mümkün. Eyleme uğrayan tarafın özne hâline geldiğini, eylemi yapan tarafın ise “By” yapısı ile eklendiğini unutmayın.

• Karşınıza çıkan etken çatılı cümleleri edilgen çatıya çevirin

İngilizce çalışırken veya karşınıza İngilizce cümleler çıktığında gördüğünüz etken çatılı cümleleri edilgen hâle getirmeye çalışın. Böylece ekstra efor sarf etmeden pratik yapabilir ve aşinalığınızı artırabilirsiniz.

• Fiil kiplerini iyi anladığınızdan emin olun

İngilizcede passive voice yapısı, cümleye yardımcı fiil olarak “be”yi kattığı için bu durum bazı kiplerde kafa karışıklığı yaratabiliyor. Edilgen çatılı cümlenizde “be” fiilini kullandığınız kipe göre doğru şekilde çekimleyebilmek için öncelikle kullandığınız kipin (tense) yapısını iyice anlamalısınız. Yoksa yeni öğrendiğiniz iki konu birbirine girebilir ve cümle yapısında kafa karışıklığı yaratabilir.

• Düzensiz fiilleri iyi öğrenin

Üçüncü hâli ikinci hâliyle aynı olmayan veya “-ed” ile oluşturulmayan birçok fiil bulunuyor. Edilgen yapıyı akıcı bir şekilde kullanabilmek için bunları bilmek gerek. Fiilleri öğrenirken aynı anda ikinci ve üçüncü hâllerini de öğrenerek düzensiz fiil bilginizi geliştirebilirsiniz. 

• Edilgen yapıyı her yerde kullanmayın

Edilgen yapının sık sık kullanıldığı bazı senaryolar bulunur. Eylemi yapanın bilinmemesi veya vurgulanmak istenmemesi, öznenin çok uzun olduğu için cümleyi anlamakta zorluk yaratması, eyleme uğrayan tarafın vurgulanmak istenmesi bunlardan sadece birkaçı. 

Eğer etken yapıyla aynı doğallıkta ifade edebileceğiniz bir cümle varsa edilgen yapıyı sırf kullanmak için kullanmayın, böylece kurallı ama kulağa kötü gelen cümleler kurmaktan kaçınabilirsiniz.

• Kendinizi dile maruz bırakın

Herhangi bir gramer yapısını öğrenmek için yapmanız gereken en önemli şey kurala baktıktan sonra o yapıya bol bol maruz kalmak. Çünkü bir yapıyı öğrenip akıcı bir şekilde kullanmak istiyorsanız her seferinde kuralı düşünmemeli, yapıyı kendi aşinalığınızla kurabilmelisiniz. Bu sebeple İngilizcenin her alanında olduğu gibi edilgen çatısında da gelişmenin en iyi yolu kendinizi dile filmlerle, dizilerle, kitaplarla maruz bırakmak.

“İngilizcede Edilgen çatı nedir, nasıl kulanılır?” gibi sorularınızın yanıtları bu şekildeydi. Eğer blogumuzdan faydalandıysanız diğer yazılarımıza da göz atmayı unutmayın. 

Çocuklar için İngilizce kursu arıyorsanız da uzman eğitmenlerimizle interaktif ve eğlenceli şekilde verdiğimiz derslerimize bir göz atın – üstelik ilk deneme dersi tamamen ücretsiz!

Passive Voice hakkında ne kadar bilgi sahibi olduğunuzu görün. Online testi, hangi konuları gözden geçirmeniz gerektiğini kontrol etmenize yardımcı olacaktır. Bu testte, pasif cümle yapısını anlama ve kullanma becerinizi ölçmek için 10 soru bulunmaktadır. 

Her sorunun üç seçeneği vardır ve sadece biri doğru cevaptır. Doğru cevabı işaretleyerek testinizi tamamlayabilirsiniz.