Çocuklarda odaklanma sorunu için yapılması gerekenler nedir?

Öncelikle problemin dibine inip bu sorunun kaynağında neyin yattığını bulmamız gerekiyor. Dikkat süresini etkileyen birçok farklı faktör bulunmakta. Bu faktörlerden bazılarını kontrol etme imkânımız varken bazılarını kabullenip duruma göre davranmamız gerekiyor.

Çocuğun yaşı, odaklanma süresini etkileyen en önemli faktörlerden bir tanesi. Daha büyük çocuklar daha çok odaklanabiliyor, bunun için öncelikle çocuğunuzun yaşını dikkate alarak değerlendirme yapmalısınız.

Bunun yanında dijital teknolojiler de aşırı kullanım durumunda çocukların dikkat süresini kötü etkileyen unsurlar arasında bulunmakta. 

Bu durumda ebeveynlere düşen görev ise sorunun kaynağını anlayarak problemi çözme yolunda yapılması gerekenleri uygulamak.

Çocukların dikkat sürelerini neler etkiler?

• Aktiviteye olan ilgi

Çocuk, elde olan aktiviteye ne kadar ilgi duyuyorsa dikkatinin dağılma olasılığı o kadar azalır. Bu sebeple dersleri eğlenceli kılmak, oyunlaştırmadan yararlanmak öğrencilerin dikkat süresinin artmasını sağlar.

• Açlık, yorgunluk

Fizyolojik faktörler, çocuğun derse ne kadar odaklanabileceğini önemli ölçüde etkiler. Karnı aç olan, fiziksel / mental açıdan yorgun olan bir çocuk, elindeki işe kolay kolay odaklanamaz. Bu yüzden doğru zamanda verilen molalar verimlilik açısından son derece yararlıdır.

• Etraftaki dikkat dağıtıcı ögeler

Çocuğun etrafında dikkat dağıtıcı eşyalar veya ögeler bulunuyorsa aklı doğal olarak o yöne kayacaktır. Dolayısıyla çalışma ortamını mümkün olduğunca sade tutmanızı öneririz.

• Yaş

Dikkat süresini belirleme konusunda diğer faktörlerden önce gelen, ilk dikkate almanız gereken unsur ise çocuğun yaşıdır. Beyin geliştikçe dikkat süresi de artar.

Farklı yaş gruplarının odak süresi

Çocuğunuzun odaklanma sorunu yaşadığına kanaat getirmeden önce beklentilerinizi makul tutmalısınız. Çünkü her yaş grubu, farklı bir ortalama odak süresine sahiptir:

• 2 yaş: 4-6 dakika
• 4 yaş: 8-12 dakika
• 6 yaş: 12-18 dakika
• 8 yaş: 16-24 dakika
• 10 yaş: 20-30 dakika
• 12 yaş: 24-36 dakika
• 14 yaş: 28-36 dakika
• 16 yaş: 32-48 dakika

Bu rakamlar sadece ortalama olduğu için kesin bir yargıya varmanızı önermiyoruz, fakat çocuğunuzun dikkat süresi yaşına göre bu ortalamalardan düşükse bir profesyonelden destek alabilirsiniz.

Çocuklarda konsantrasyon düşüklüğü sebepleri

Novakid’in yaptığı araştırmaya göre birçok çocukta görülen dikkat dağılmasının en yaygın sebeplerinden bir tanesi bunaltı. Çocukları ders konusunda bunaltan birkaç ana faktör ise aşağıdaki şekilde:

• Tekrar

Bilinen şeyleri sıkıcı biçimde tekrar tekrar görmek, çocukların konu materyalinden bunalmasının ardındaki en yaygın sebeplerden biri.

Fazla tekrar etmenin yarattığı bunaltı, düşük yaş gruplarında daha fazla görülmekte. Araştırma grubundaki 3-5 yaş arası çocukların %37.78’i bu sebepten şikâyetçiyken bu oran 9-12 yaş grubunda %23.48’e kadar düşmekte.

Araştırma sonuçları aynı zamanda fazla tekrarın yaştan bağımsız olarak erkek çocukları kız çocuklardan daha çok etkilediğini gösteriyor. Bu problem erkek çocukların %32’sini etkilerken kızlarda bu oran %23’e kadar düşüyor.

• Hata düzeltmeleri

Özellikle yabancı dil öğreniminde hataları sık sık düzeltilen bir çocuk, dersten bunalmaya eğilimli olabilir. Bu sebeple uzman eğitimciler farklı geri bildirim yöntemleriyle çocuğun eksiklerini kapatmaya çalışır.

• Can sıkıntısı

Can sıkıntısı da çocukların dersten bıkmasına yol açan en yaygın faktörlerden bir tanesi. Bu sorunun kökü de beynimizin ödül mekanizmasında yatmakta.

Bunun yanında çocukların yaş grubuna bağlı olarak bazı genel farklılıklar bulundu. Yaş grubu düştükçe odaklanma sorununun arttığı gözlemlendi.

Genel anlamda ise çocukların %48’inin dikkatinin bozulmaması için ekstra efor sarf etmeleri gerekmekte.

Dikkat eksikliği / hiperaktivite bozukluğu (DEHB), çocuklarda görülen en yaygın ruhsal bozukluklardan bir tanesidir. Çocuklarda dikkat dağınıklığı (odaklanamama), hiperaktivite (ortama uymayan aşırı hareket) ve dürtüsellik (düşünmeden o anda meydana gelen aceleci davranışlar) DEHB’nin bazı belirtileridir.

DEHB semptomları iki farklı kategoride incelenebilir:

• Dikkat eksikliği
• Hiperaktivite

Çocuklar, bu iki kategoriden de her semptoma sahip olmak zorunda değildir. Erkek çocuklarda DEHB tanısı daha yaygın olarak görülmektedir. Bunun yanında kız çocuklarında ise hiperaktivite olmadan sadece dikkat eksikliği semptomları görülebiliyor. DEHB’nin bu türüne DEB (ADD) deniyor.

Dikkat eksikliğinin bazı semptomları aşağıdaki şekilde:

• Kısa bir dikkat süresine sahip olma
• Ödevlerde vs. dikkatsizce hatalar yapma
• Unutkan görünme, bir şeyleri kaybetme
• Uzun zaman alan görevleri tamamlayamama
• Talimatları dinleyememe veya yerine getirememe
• Sürekli aktivite değiştirme eğilimi
• Görevleri organize etmekte zorluk

Hiperaktivite ise aşağıdaki semptomlarla ortaya çıkıyor:

• Özellikle sessiz ortamlarda sakin kalamama
• Sürekli kıpır kıpır olma
• Aşırı fiziksel hareket
• Aşırı konuşma
• Sıra bekleyememe
• Düşünmeden hareket etme
• Konuşmaları kesme
• Tehlike duyusu eksikliği / yoksunluğu

Çocuğunuzun dikkatini iyileştirmek için uygulayabileceğiniz birçok dikkat süresini artırıcı etkinlik bulunuyor. Bunlardan bazıları çocuğun odak süresini genel anlamda iyileştirirken diğerleri dikkat dağılmasını engellemeye yönelik. Peki odaklanma problemi nasıl çözülür?

Öncelikle genel anlamda odak yeteneğini geliştiren bazı konsantrasyon egzersizlerinden bahsedelim. Bu oyunlar / aktiviteler, çocuğunuzun daha iyi odaklanmasına yardımcı olabilir. İşte çocuklarda dikkat gelişimi için işinize yarayabilecek oyunlar:

• Farkı bul

Birbirine çok benzeyen iki fotoğraf arasında belli bir sayıda farkı buldurmayı hedefleyen oyunlar, dikkat gerektirdiği için iyi bir egzersiz olabilir.

• Satranç

Satranç, sabır ve odak gerektirdiği kadar oldukça eğlenceli bir oyun. Çocuğunuza satranç öğreterek eğlenceli bir şekilde dikkat seviyesini geliştirmek iyi bir seçenek.

• Ne eksik?

Çocuğunuzun sevdiği bir tekerlemeyi veya şarkıyı ona söylerken bir kısmı eksilterek kendisinden hangi kısmın eksik olduğunu bulmasını isteyebilirsiniz. Çocuk, bu sayede söylediğinizi dikkatle dinlemek durumunda kalacağı için odak egzersizi yapmış olacaktır.

• Hafıza oyunları

Aynı kartı bulma gibi hafıza oyunları sayesinde çocuğunuz odak becerisi üzerinde çalışırken aynı zamanda keyifli bir vakit de geçirebilir.

Yetişkinler çalışırken dikkat kaybı yaşadığında genelde hava almak, biraz hareket etmek, yemek yemek gibi yöntemlerle kendine gelmeye çalışır. Odaklanmayı arttıran şeyleri hepimiz uygulayarak daha verimli çalışmayı hedefleriz.

Peki iş çocuklara geldiğinde odaklanmak için ne yapılmalı? Esasında kullanabileceğiniz taktikler çocuklar için de oldukça benzer:

• Mola vermek

Çocuğun bitirmesi gereken görevi küçük parçalar hâline bölerek gerekli yerlerde mola vermek, öğrencinin ders süresini daha verimli geçirmesini sağlar. Moladayken hafif fiziksel aktiviteler yapmak, beyni rahatlatmak için oldukça etkili bir yöntemdir.

• Dikkat dağıtıcı, uğraşılan objelerden kaçınmak

Dikkat sorunu yaşayan çocuklar, çevresinde bulunan herhangi bir objeyi alıp dersine odaklanırken elinde oynatabilir. “Fidget” adı verilen bu dikkat dağıtıcı objelerden kaçınmak, çocuğunuzun odak süresini iyi yönde etkileyecektir.

• Bireysel bir yaklaşım kullanmak

Her çocuk, odağını kaybetmemek için farklı bir yöntem kullanır. Bazı yöntemler bazı çocuklarda işe yarasa da diğerlerinde işlevsiz olabilir. 

Çocuğunuz için işe yarayacak yaklaşımı çeşitli oyunlaştırma yöntemleri deneyerek bulabilirsiniz. Örneğin okuma / dinleme egzersizlerinde sıkılıyorsa ses tonu değişikliği iyi bir seçenek olabilir (mesela robot sesine geçmek gibi.)

• Motivasyonu eksik etmemek

Disiplin her ne kadar yetişkinlerin iş yapmasını sağlasa da çocuklar motivasyona daha fazla ihtiyaç duyuyor. Bu sebeple çocuğunuzun motivasyonunu kaybetmemesini sağlayın.

Bir görevi tamamlamadan önce onu cesaretlendirin, tamamladıktan sonra ise tebrik ederek heyecanını kaybetmemesini sağlayın. Çocuğunuz bu şekilde ders çalışmayı daha pozitif bir bakış açısıyla görecektir.

Odaklanmayı arttırmak için bu yöntemleri kullanmanızı öneririz.

Ebeveynlerin çok büyük bir kısmı (%75-90) çocuklarının yalnız çalıştırılmalarının grup çalışmasından daha etkili olduğunu belirtti.

Her çocukla bireysel olarak ilgilenilmesi genel anlamda daha iyi sonuçlar doğuruyor. Fakat konuşma egzersizleri gibi grup gerektiren aktiviteler de bulunmakta. Bu durumlarda ise grupların 2-3 kişiyi geçmemesi ideal.

İngilizce dil eğitimi online kursu Novakid’de 4-12 yaş arası çocuklar için alanında uzman eğitimcilerimizle öğrenci merkezli, eğlenceli yabancı dil dersleri sunuyoruz. 

Novakid, çocuklar için İngilizceyi eğlenceli bir hale getirerek onların dil öğrenim sürecini kolaylaştırıyor. Aşağıdaki videoda Novakid’in bu harika metodolojisini inceleyebilirsiniz: