Retorik ne demek, retorik cümle örnekleri neler?

Giriş kısmında da bahsettiğimiz üzere retorik soru; cevap beklemeyen; amacı, kişiyi düşündürmek; vurguyu artırmak veya etki yaratmak olan soru cümlelerine deniyor. Özellikle ikna edici konuşmalarda, edebî eserlerde ve günlük dilde sık sık rastlıyoruz. 

Şimdi, retorik soru türlerine ve retorik soru örneklerine detaylıca değinerek bu konuyu daha iyi pekiştirelim!

1. İnkar istifhamı

Bir olayın veya durumun mümkün olmadığını vurgulamak için kullanılıyor. Çoğunlukla cevabı “hayır” olan bu sorular, karşı tarafın da bu imkânsızlığı kabul etmesini sağlıyor.

• Örnek: Haksızlık yapan hiç cezalandırılmaz mı?
• Örnek: Vicdanı olan biri böyle bir şey yapar mı?
• Örnek: Su, ateşi söndürebilir mi?

2. Azarlama ve kınama

Bu retorik soru ise kişiyi eleştirmek veya yaptığı bir davranıştan dolayı onu sorgulamak için kullanılıyor. Bazen kızgınlık, bazen de hayal kırıklığı içeriyor.

• Örnek: Bu kadar düşüncesiz olmak zorunda mısın?
• Örnek: Bütün işleri bana mı bırakacaksın?
• Örnek: Sözlerini hiç tartmadan mı söylüyorsun?

3. Takrir

Takrir, kişiye bir gerçeği kabul ettirmek için kullanılıyor. Genellikle geçmişte yaşanan bir şeyi hatırlatarak karşı tarafın onaylamasını sağlıyor.

• Örnek: Bu konuda en çok çaba gösteren ben olmadım mı?
• Örnek: Sen de bu kararı desteklemedin mi?
• Örnek: İlk adımı atan ben olmadım mı?

4. Ta’accüb (Şaşırma)

Şaşkınlık veya hayret belirtmek için kullanılıyor. Beklenmedik durumlar karşısında dile getiriliyor.

• Örnek: Bu kadar çabuk nasıl karar verdin?
• Örnek: Gerçekten bu kadar kolay mı sandın?
• Örnek: Daha dün buradaydın, nasıl bu kadar değiştin?

5. Hatırlatma

Daha önce söylenen bir şeyi yeniden vurgulamak için kullanılıyor. Çoğunlukla hafif bir sitem veya uyarı içeriyor.

• Örnek: Bunu yapmaman gerektiğini sana kaç kere söyledim?
• Örnek: Daha geçen hafta aynı hatayı yapmadın mı?
• Örnek: Sana güvenmem gerektiğini söylememiş miydim?

6. Büyütme, yüceltme

Bir kişiyi veya durumu olduğundan daha büyük göstermek için kullanılıyor. Abartı içererek vurguyu artırıyor.

• Örnek: Bu işi senden daha iyi kim yapabilir ki?
• Örnek: Onun cesaretiyle kim boy ölçüşebilir?
• Örnek: Böyle bir fırsat bir daha elimize geçer mi?

7. Korkutma

Tehlike veya kötü sonuçları vurgulamak için kullanılıyor. Muhatabın endişelenmesini veya dikkat etmesini sağlıyor.

• Örnek: Bunun sonunun nereye varacağını hiç düşündün mü?
• Örnek: Hayatını tehlikeye atmanın sonuçlarını biliyor musun?
• Örnek: Sonsuza kadar böyle yaşayacağını mı sanıyorsun?

8. Hafifletme

Sıradaki retorik sorumuz “hafifletme” bir şeyin aslında çok zor olmadığını göstermek için kullanılıyor. Çoğunlukla karşı tarafı teşvik etme amacı taşıyor.

• Örnek: Bir kere denesen ne kaybedersin?
• Örnek: Beş dakikanı ayırmak bu kadar zor mu?
• Örnek: Bunu yapmak gerçekten sandığın kadar büyük bir mesele mi?

9. Tehdit

Kişiyi bir tehlikeyle veya kötü sonuçlarla yüzleştirmek için kullanılıyor. Ciddi bir uyarı veya gözdağı verme amacı taşıyor.

• Örnek: Sence bu yaptıklarının bir bedeli olmayacak mı?
• Örnek: Bunu devam ettirirsen sonuçlarına katlanmaya hazır mısın?
• Örnek: Beni hafife almanın iyi bir fikir olduğunu mu sanıyorsun?

10. Çoğaltma

Bir durumun uzun sürdüğünü veya aşırı hale geldiğini vurgulamak için kullanılıyor. Çoğunlukla bir şikâyet veya abartı içeriyor.

• Örnek: Bu kadar hatayı nasıl yapabiliyorsun?
• Örnek: Daha ne kadar beklemem gerekiyor?
• Örnek: Her seferinde aynı şeyi yapmaktan bıkmadın mı?

11. Eşitlik

Belirsizlik veya iki seçenek arasında eşitlik vurgusu yapmak için kullanılıyor. Çoğu zaman kararsızlık veya şüphe içeriyor.

Örnek: Ne yapsam, ne yapmasam bilemiyorum.

Örnek: Ona güvenebilir miyim, güvenemez miyim emin değilim.

Örnek: Gerçekten doğruyu mu söylüyor, yoksa yalan mı söylüyor?

12. Emir istifhamı

Bir eylemin gerçekleştirilmesi gerektiğini vurgulamak için kullanılıyor. Cümlenin anlamı emir içeriyor olsa da soru formunda kullanılarak bir nevi uyarı veya sitem içeren bir vurgu sağlanıyor.

• Örnek: Hala bitirmedin mi?
• Örnek: Şu işi artık tamamlayacak mısın?
• Örnek: Ne zaman başlayacaksın, yoksa hiç mi düşünmüyorsun?

13. Uyarma

Bu retorik soru ise kişiyi bir tehlikeye, yanlış bir duruma veya hatalı bir davranışa karşı uyarmak için kullanılıyor. Çoğunlukla belirsizlik ve endişe içeriyor.

• Örnek: Böyle tek başınıza nereye gidiyorsunuz?
• Örnek: Bu kadar dikkatsiz davranmaya devam edecek misin?
• Örnek: Kendini bu kadar tehlikeye atmanın mantıklı olduğunu mu sanıyorsun?

14. Teşvik

Bir kişiyi harekete geçirmek, cesaretlendirmek veya motive etmek için kullanılıyor. Retorik sorular burada olumlu bir anlam taşıyor.

• Örnek: Sigarayı bırakma zamanı gelmedi mi?
• Örnek: Bu fırsatı değerlendirmeli miyiz, ne dersiniz?
• Örnek: Artık daha sağlıklı yaşamaya başlamalı değil miyiz?

15. Nehiy (Yasaklama, engel olma)

Bir davranışın yapılmaması gerektiğini vurgulamak için kullanılıyor. Emir cümleleri gibi ancak yasaklayıcı bir ton taşıyor.

• Örnek: Sen hâlâ oyun mu oynuyorsun?
• Örnek: Derslerine odaklanmak yerine sürekli dışarıda mı olacaksın?
• Örnek: Bu kadar sorumsuz mu davranacaksın yoksa ben gerekeni yapayım mı?

16. İstifhamü’l istirşad (Bilgilendirici soru)

Bazen görünüşte belirsiz veya karışık bir anlam taşısa da aslında kişiyi bilgilendirmek veya yönlendirmek için soruluyor.

• Örnek: Kardeşi, kardeşe düşürecek böyle bir vasiyeti bırakmak doğru mu?
• Örnek: Sizce bir insan dostlarına böyle davranır mı?
• Örnek: Bütün bunlar gerçekten adaletli bir düzenin işleyişi mi?

17. Geciktiğini bildirme

Bir vaat, söz veya beklenen olayın geciktiğini ifade etmek için kullanılıyor. Çoğunlukla sitem veya hayal kırıklığı içeriyor.

• Örnek: Hani gelecektin?
• Örnek: Kaç kez söz verdin bana?
• Örnek: Ne zaman bana verdiğin sözü tutacaksın?

18. Teklif

Karşı tarafa bir öneri sunmak için kullanılıyor. Olumlu bir anlam taşıyor ve nezaket içeren bir çağrı niteliği taşıyor.

• Örnek: Yardım etmek istemez misin?
• Örnek: Bu projeye senin de katkın olsun istemez misin?
• Örnek: Bu işi birlikte yapmaya ne dersin?

19. Tecahül (Bilmemezlikten gelme)

Konuşmacının aslında bildiği bir şeyi bilmez gibi davranarak karşı tarafı küçümsemesi veya dalga geçmesi için kullanılıyor. Alaycı bir ifade taşıyor.

• Örnek: Bu kişi de kim oluyor?
• Örnek: Senin ne iş yaptığını bilmiyor muyum sanıyorsun?
• Örnek: Bunca zaman boş boş oturan sen değil miydin?

20. Küçümseme

Kişiyi küçümsemek veya onu aşağı görmek için kullanılıyor. Genellikle sert bir ton taşıyor ve doğrudan bir aşağılama içeriyor.

• Örnek: Sen kim oluyorsun da bana akıl veriyorsun?
• Örnek: Bunu gerçekten sen mi başaracaksın?
• Örnek: O mu bize liderlik yapacak, şaka mı bu?

21. Yetinme

Son retorik soru türümüz “yetinme”; yeterli olup olmadığını sorgulamak için kullanılıyor. Genellikle emin olamama veya daha fazlasına ihtiyaç duyulabileceğini ima ediyor.

• Örnek: Bu örnek yeterli mi?
• Örnek: Gerçekten sadece bununla mı yetineceğiz?
• Örnek: Bunu böyle bırakmak doğru mu olur?

Retorik soru konusuna ve örneklerine detaylıca yer verdik. Sırada, kendimizi sınamak var!

İşte retorik soru hakkında sıkça sorulan sorular ve cevapları!

Çocuğunuzun İngilizceyi öğrenirken dilbilgisi kurallarını ezberlemesini değil, interaktif yöntemleri keşfetmesini istiyorsanız Novakid, aradığınız yer olabilir! Uzman eğitmenler tarafından verilen hem eğlenceli hem eğitici İngilizce derslerine göz atarak siz de aramıza katılabilirsiniz. 

Ayrıca birebir derslerimizde uyguladığımız etkili yöntemimize aşağıdaki videodan ulaşabilirsiniz: