Para birimleri hakkında her şey: Dünya’nın en değerli para birimi ve daha fazlası! 

Gelin, ilk önce “Para birimi ne demek?” sorusunun cevabını çocuklar için özetleyelim:

Para birimi, bir ülkenin alışverişte kullandığı paranın türüdür. Yani marketten ekmek alırken, oyuncak satın alırken ya da birisine hediye alırken kullandığımız paranın adı, o ülkenin para birimini gösterir. Örneğin Türkiye’de para birimi Türk Lirası, Amerika’da Dolar, Japonya’da ise Yeni Japon Yenidir.

Para birimi, aslında bir ülkenin ekonomisinin temel taşlarından biridir. İnsanlar ürünlerini satarken veya hizmetlerini sunarken para birimi üzerinden anlaşırlar. Bu sayede herkes aynı dili konuşmuş olur; “Bu ekmek kaç lira?” gibi sorular kolayca cevap bulur.

Para birimi değeri, yani bir birimin diğer paralara karşı ne kadar değerli olduğu, genellikle ülkenin ekonomik gücüne, ürettiği mallara, çalışanlarına ve dünyadaki diğer ülkelerle olan ticaretine bağlıdır. Yani bir ülkenin parası güçlü ise, o para başka ülkelerde de daha değerli sayılır.

Günlük hayatımızda para birimi çok önemlidir. Harçlığımızı, aldığımız yiyecekleri, giysileri ve hatta oyunlarımızı bile para birimleriyle planlarız. Ayrıca farklı ülkeleri gezdiğimizde, oradaki para birimini kullanmamız gerekir. İşte bu yüzden para birimleri insanların yaşamını kolaylaştırır ve dünya ekonomisinin çalışmasını sağlar.

Para birimlerinin ne anlama geldiğini biliyoruz artık. Peki daha fazlasını keşfetmeye var mısınız? Eğer cevabınız eveyse para birimleri hakkında ilginç bilgilere yer verdiğimiz kısma bir göz gezdirelim.

• Para birimleri binlerce yıl önce ortaya çıktı: İnsanlar çok eski çağlarda mal takası yapardı, yani bir şey alırken başka bir şey verirlerdi. Zamanla daha pratik bir yöntem olarak metal paraları kullanmaya başladılar. Metal paraların doğmasıyla birlikte para birimleri de hayatımıza girdi. Metal paralardan çok uzun zaman sonra da kâğıt paralar kullanılmaya başlandı.
  
• Dünyada yüzlerce farklı para birimi var: Dünyada hangi ülkeye giderseniz gidin bir para birimi kullanmanız gerekir. Bazı ülkeler aynı para birimini kullanırken bazıları kendi para birimlerine sahiptir.
• Dolar kelimesi eski bir madenden geliyor: “Dollar” kelimesi, Orta Avrupa’da bulunan “Thaler” adlı gümüş paralardan gelmiştir.
  
• Para birimlerinin değerleri farklıdır: Bazı paralar çok değerli, bazıları ise daha az değer taşır. Örneğin Kuveyt Dinarı dünyanın en pahalı para birimlerinden biridir.
  
• Paralar sadece alışveriş için değil: Para birimleri ülkelerin ekonomisini gösterir. Güçlü bir para, güçlü bir ekonomiyi simgeler.
  
• Kâğıt paralar üzerinde ilginç detaylar vardır: Çoğu ülkede paraların üzerinde tarihî kişiler, önemli binalar veya kültürel semboller bulunur.
  
• Dijital paralar da var: Günümüzde Bitcoin gibi kripto paralar, fiziksel para yerine internet üzerinden kullanılan yeni para birimleridir.
  
• Para birimleri bazen sabit değerdedir: Bazı ülkelerin paraları başka bir ülkenin parasına sabitlenir. Örneğin Bahamalar Doları, Amerikan Doları ile aynı değerde hareket eder.
  
• Sahte para ile mücadele yöntemleri: Her para biriminde üzerinde gizli işaretler, hologramlar ve özel renkler bulunur, böylece gerçeğinden ayırt edilemeyecek bir sahte para yapmak neredeyse imkansız hale gelir.

Para birimlerinin artık ne anlama geldiğini hepimiz biliyoruz. Peki dünyada sık karşılaştığımız para birimleri hangileri? Gelin en çok duyduğumuz para birimlerinin isimlerine ve kısaltmalarına bir göz atalım:

• USD – United States Dollar: Amerika Birleşik Devletleri’nin para birimidir. Dünyada en çok kullanılan ve birçok ülkenin rezerv parası olarak tuttuğu bir para birimidir. Seyahat ederken veya internetten alışveriş yaparken sıkça karşımıza çıkar.
  
• EUR – Euro: Avrupa Birliği ülkelerinin büyük bir kısmında kullanılan para birimi Euro’dur. Bu para birimi Almanya, Fransa, İtalya, İspanya gibi ülkelerin para birimidir. Bu ülkelerde daima Euro geçerlidir. Avrupa içinde seyahat ederken Euro çok işimize yarar.
  
• JPY – Japanese Yen: Japonya’nın para birimidir. Japonya’ya seyahat edenler veya Japon ürünleri satın alanlar için bu para birimi önemlidir.
  
• GBP – British Pound Sterling: İngiltere’nin para birimidir. İngiltere’de alışveriş yapmak veya turistik yerleri gezmek için Sterlin kullanılır. Dünyanın en pahalı para birimlerinden biridir.
  
• TRY – Turkish Lira: Türkiye’nin para birimidir. Ülkemizde yaptığımız market alışverişinden tutun harçlığımıza kadar her şey Türk Lirası ile ölçülür.
  
• CAD – Canadian Dollar: Kanada’da kullanılır ve özellikle Amerika ile ticarette sıkça tercih edilir.
  
• AUD – Australian Dollar: Avustralya’nın para birimidir. Avustralya’ya seyahat edenler veya oradan ürün alanlar için gereklidir.
  
• CHF – Swiss Franc: İsviçre’nin para birimidir. İşviçre’nin güvenilir bankalarının da etkisiyle birlikte genellikle güçlü ve güvenilir bir para olarak bilinir.
  
• CNY – Chinese Yuan / Renminbi: Çin’in para birimidir. Dünya ticaretinde ve Çin ürünleri alışverişlerinde çok önemlidir.
  
• INR – Indian Rupee: Hindistan’da kullanılır. Ülkedeki günlük yaşamda ve turistik gezilerde kullanılır.

Küresel çapta en çok kullanılan para birimleri tahmin edebileceğiniz üzere ABD doları ve avro (euro). Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa ülkelerinin dışında bu iki para birimi dünyadaki farklı ülkelerde de resmi para birimi olarak kabul ediliyor.

En çok kullanılan para birimleri listesinin devamında ise İngiliz sterlini, Japon yeni, Çin yuanı ve Kanada doları kendilerine yer buluyor.

Dünyanın en pahalı para birimi Kuveyt Dinarı (KWD – Kuwaiti Dinar). Bu para birimi, diğer birçok ülkenin paralarına göre çok daha yüksek bir değere sahip. Yani bir Kuveyt Dinarı’nın alım gücü çoğu para birimiyle kıyaslandığında oldukça yüksek.

Kuveyt Dinarı’nın bu kadar değerli olmasının nedeni, ülkenin zengin petrol kaynakları ve güçlü ekonomisidir. Küçük bir ülke olmasına rağmen, petrol üretimi ve ihracatı sayesinde para birimi dünya genelinde yıllardır yüksek bir değer taşıyor

Diğer pahalı para birimleri

• USD – United States Dollar: Dünyanın en pahalı para birimleri arasında dolar da kendine yer buluyor. Öyle ki bu para birimi, ABD dışında da birçok ülkede yaygın olarak kullanılıyor.
• BSD – Bahamian Dollar: Amerikan Doları’na bağlı olsa da değerli bir para birimidir. Kısaca özetlemek gerekirse; Bahamalar Doları (BSD), Bahamalar’ın resmi parasıdır, yani Bahamalar’da alışveriş yaparken bu parayı kullanırsınız. Ama Amerikan Doları ile aynı değerde hareket eder. Yani 1 Bahama Doları, her zaman 1 Amerikan Doları’na eşittir.
  
• GBP – British Pound Sterling: Dünyada en güçlü ve en çok güvenilen para birimlerinden biridir.
  
• EUR – Euro: Avrupa’da kullanılan ve birçok ülkede kabul gören güçlü bir para birimidir.
  
• KYD – Cayman Islands Dollar: Küçük ama zengin bir ülkenin para birimidir ve değeri oldukça yüksektir. Bu ülkenin parası, her zaman ABD dolarının 1,2 katı olacak  şekilde sabitlenmiştir.

Dünyada hatrı sayılır derecede değerli diğer para birimleri arasında Bahreyn Dinarı, Umman Riyali, Ürdün Dinarı, İsviçre Frangı bulunuyor.

Dolar denince akla ilk ABD gelse de dünya çevresinde birçok farklı dolar çeşidi bulunuyor. İsimleri “dolar” olsa da bunların çoğu kendi değerine sahip olan, Amerikan Doları’ndan bağımsız para birimleri. Bunlara verebileceğimiz birkaç örneği aşağıdan görebilirsiniz:

• CAD – Canadian Dollar: Kanada’nın para birimidir. Amerikan Doları gibi yaygın kullanılmaz ama Kanada içinde alışverişlerde geçerlidir.
• AUD – Australian Dollar: Avustralya’nın resmi parasıdır. Seyahat edenler ve uluslararası ticaretle ilgilenenler için önemlidir.
  
• XCD – East Caribbean Dollar: Doğu Karayipler’deki bazı küçük ülkelerde kullanılır. Amerikan Doları’na bağlıdır ama kendi başına resmi bir para birimidir.
  
• FJD – Fijian Dollar: Fiji Adaları’nda geçerlidir ve kendi ülkesinde resmi para birimidir.

Aşağıdan yeni öğrendiğimiz para birimlerinin Türkçede nasıl söylendiklerini gösteren listeyi inceleyebilirsiniz:

• USD – United States Dollar: Amerikan Doları
  
• EUR – Euro: Avro/Euro
  
• JPY – Japanese Yen: Japon Yeni
  
• GBP – British Pound Sterling: İngiliz Sterlini
  
• TRY – Turkish Lira: Türk Lirası
  
• CAD – Canadian Dollar: Kanada Doları
  
• AUD – Australian Dollar: Avustralya Doları
  
• CHF – Swiss Franc: İsviçre Frangı
  
• CNY – Chinese Yuan / Renminbi: Çin Yuanı
  
• INR – Indian Rupee: Hindistan Rupisi
  
• KWD – Kuwaiti Dinar: Kuveyt Dinarı
  
• BSD – Bahamian Dollar: Bahamalar Doları
  
• KYD – Cayman Islands Dollar: Cayman Adaları Doları
  
• FJD – Fijian Dollar: Fiji Doları
  
• XCD – East Caribbean Dollar: Doğu Karayip Doları

Dünyada her ülkenin kendi para birimi vardır ve bu paralar birbirinden farklıdır, artık bunu çok iyi biliyoruz. Peki, neden bazı paralar çok değerli, bazıları ise daha az değerli olur? Aslında bunun birkaç basit sebebi var.

• Ülkenin ekonomik gücü

Bir ülkenin para birimi, o ülkenin ekonomisinin gücüyle yakından ilgilidir. Eğer bir ülke güçlü fabrikalara, iyi işleyen ticarete ve yüksek üretime sahipse, parası genellikle daha değerlidir. Örneğin Amerika, Almanya ve Japonya gibi güçlü ekonomilerdeki para birimleri dünya çapında güvenilir kabul edilir.

• Ticaret hacmi

Ülkeler ne kadar çok mal ve hizmet satıp alırsa paralarının değeri o kadar fazla olur. Çünkü para, sadece alışverişte değil, ülkeler arası ticarette de kullanılır. Çok ticaret yapan bir ülkenin parası, diğer ülkeler tarafından da daha çok tercih edilir.

•  Doğal kaynaklar

Bir ülkenin sahip olduğu petrol, altın, bakır gibi değerli kaynaklar da para biriminin değerini etkiler. Örneğin Kuveyt, zengin petrol kaynakları sayesinde para birimi olan Kuveyt Dinarı’nın çok değerli olmasını sağlar.

• Üretim farklılıkları ve yatırımlar

Bir ülke ne kadar çok ürün üretirse ve dışarıdan yatırım alırsa, parası o kadar güçlü olur. Üretim azsa veya yatırım düşükse, para birimi değer kaybedebilir.

• Para politikası

Bir para biriminin değeri, ülkenin ekonomik şartlarıyla birlikte o para birimini yöneten bankanın politikasına da bağlıdır. Bazı ülkeler para biriminin değerini bilerek alçakta tutmayı tercih edebilir, kimileri de para biriminin değerinin yüksek olmasını tercih eder. Bu sebeple para biriminin değeri, bir ülkenin ekonomik gücü doğrudan yansıtmaz.

İngilizce öğrenmenin en eğlenceli yollarından biri Novakid’de sunduğumuz online İngilizce dersleri. Siz de Novakid’in grup dersleriyle çocuğunuzun İngilizceyi kurallardan uzak bir şekilde, eğlenerek ve konuşarak öğrenmesi için bize katılın!