Çocuklarda okul fobisini yenmenin yolları!

Çocukların okula gitmek istememesi birçok psikolojik ve çevresel faktöre dayanabilir. Bu durumda çocukların okula giderken veya okuldayken ağlamasıyla sonuçlanabilir. Peki, çocukların bu şekilde okula gitmemek için sizinle inatlaşması tam olarak neden kaynaklanıyor olabilir? Gelin bu sorunun cevabını birlikte irdeleyelim.

• Ayrılık kaygısı

İlk kez okula başlayacak olan çocuklar ebeveynlerinden ayrılma konusunda büyük bir endişe yaşayabilir. Bunun sebebi, anne ve babalarıyla çok zaman geçirmesi ve güçlü bir bağ kurmaları sonucunda için uzun süre onlardan uzak kalmak istememesidir. Uzman Dr. Katsiaryna Liaonchyk’in görüşüne göre, çocuklar ebeveynlerinden ya da bakıcılarından ayrı düştükleri zaman, sosyal çevrelerinde nasıl davranacaklarını bilmedikten yalnız ve korkmuş hissediyorlar.

Bu durum, okula adaptasyon sorununu beraberinde getirerek sabahları okula gitmemek için ağlamalarına ve çeşitli bahaneler üretmelerine yol açabilir.

• Sosyal uyum problemleri

Bazı çocuklar, yeni insanlarla tanışma konusunda çekingen olabilir. Eğer daha önce kalabalık bir ortama fazla girmediyse, sınıf arkadaşlarıyla kaynaşmakta zorlanabilir. Oyunlara katılmak istemeyebilir veya dışlanacağını düşünerek endişelenebilir. Bu da doğrudan çocuklarda okul konusundaki kaygı ve korkuları artırır.

• Akademik kaygılar

Okulda başarılı olamayacağı konusunda endişe duyan çocuklar, derse katılmaktan kaçınabilir. Özellikle okuma, yazma veya matematik gibi temel becerilerde zorlanan çocuklar, başarısız olma korkusuyla okula gitmek istemeyebilir. Öğretmenlerin veya arkadaşlarının önünde hata yapma korkusu da kaygılarını daha da artıran unsurlardan biridir.

• Zorbalık ve diğer kötü deneyimler

Uzman görüşleri de destekliyor ki okulda zorbalığa maruz kalan çocuklar, arkadaşları tarafından dışlanabilir, alay konusu olabilir ya da fiziksel veya sözlü saldırıya uğrayabilir. Bu tür olumsuz deneyimler, çocuğun kendini okulda güvende hissetmemesine neden olur. Zamanla okula gitmek istememeye ve hatta okuldan korkmaya başlayabilir.

• Öğretmenlerle ilgili problemler

Çocuğun öğretmeniyle olan ilişkisi, okul sevgisini doğrudan etkileyebilir. Eğer öğretmeni çok otoriter, soğuk veya ilgisizse, çocuk kendini rahat hissetmeyebilir. Öğretmeninden çekinen veya onun tarafından anlaşılmadığını düşünen çocuklar, sınıfta huzursuz olur ve okula gitme konusunda isteksiz davranabilir. Bu anlamda ebeveynler olarak öğretmen tutumu konusunda da dikkatli olmanız gerekebilir.

• Ev ve okul ortamındaki farklılıklar

Evde oyun oynamayı, televizyon izlemeyi veya ailesiyle vakit geçirmeyi seven çocuklar, okulu sıkıcı bulabilir. Özellikle evde sürekli ilgi gören bir çocuk, okulda aynı ilgiyi bulamayacağı için gitmek istemeyebilir. Eğer evde bir kardeşi varsa, onunla vakit geçirmek veya annesiyle daha fazla zaman geçirmek için okula gitmemek konusunda ısrarcı olabilir. Özellikle okul ortamında yeteri kadar eğlenceli aktivite yapılmıyorsa bu durum daha da kötüye gidebilir.

• Uyku ve beslenme düzensizliği

Sabah uyanmakta zorlanan veya yeterince dinlenemeyen bir çocuk da doğal olarak okula gitmek istemeyebilir. Gece geç yatmak, düzensiz uyku saatleri veya yetersiz beslenme, çocuğun enerjisinin düşük olmasına ve sabahları huysuz olmasına yol açabilir. 

• Psikolojik problemler

Sosyal anksiyete, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), öğrenme güçlüğü, depresyon ve sosyal fobi gibi birçok psikolojik sorunun okul korkusunu da tetikleyebileceğinin altını çiziyor uzman Dr. Katsiaryna Liaonchyk.

Okula yönelik korkuyu tanımak ve teşhis etmek, bu problemle başa çıkmanın ilk adımıdır. Bu nedenle odaklanmamız gereken bir diğer soru da: Çocuklarda okul fobisini nasıl tanırız? O zaman gelin, uzman Dr. Katsiaryna Liaonchyk’in görüşleri ışığında bu soruyu da birlikte cevaplayalım:

1. Fiziksel belirtiler:

• Okula gitme zamanı yaklaştığında mide bulantısı, baş ağrısı veya karın ağrısı şikayetleri
• Uyku sorunları (gece sık uyanma, kabus görme, sabah yorgun uyanma)
• İştahsızlık veya aşırı yemek yeme
• Kalp çarpıntısı, terleme veya titreme
• Halsizlik ve sürekli yorgunluk hissi
• Tuvalet ihtiyacında artış (anksiyete kaynaklı sık idrara çıkma)
• Kusma

2. Duygusal belirtiler:

• Sabahları okula gitme fikriyle yoğun kaygı yaşama
• Okuldan bahsedildiğinde ağlama, huzursuzluk veya öfke nöbetleri
• Anne babadan ayrılmak istememe, aşırı bağımlılık gösterme
• Gece yatmadan önce ertesi gün okula gitme konusunda endişelenme
• Sürekli bir korku hissi (öğretmen, arkadaşlar veya okul ortamına karşı)

3. Davranışsal belirtiler:

• Sabahları okula gitmemek için bahaneler uydurma (hastayım, uykum var, canım istemiyor vb.)
• Evden çıkmadan önce ağlama, huysuzluk yapma veya öfke patlamaları yaşama
• Okula gitmemek için saklanma veya kaçmaya çalışma
• Okuldayken sürekli eve dönmek isteme, öğretmenine veya rehberlik servisine ağlayarak gitme
• Okuldan kaçma veya sınıfta sürekli huzursuz olma
• Derslere konsantre olamama ve içe kapanma

Son olarak en önemlisi, profesyonel bir şekilde okul fobisiyle nasıl başa çıkılacağıdır. Çocuğunuzun okula gitmek istememesinin ardında yatan sebepleri anladıktan sonra sakin ve sabırlı bir tutumla bu fobiyi yenmeye çalışabilirsiniz. İşte yapabilecekleriniz:

• Çocuğun duygu durumunu anlamak ve kabul etmek

Çocuğun korkularını küçümsemek yerine, onun endişelerini anlamaya çalışmak oldukça önemli. “Saçmalama, korkulacak bir şey yok” gibi ifadeler yerine, “Biliyorum, okul senin için şu an zor geliyor, ama birlikte bunu aşacağız” gibi güven verici cümleler kurmak, çocuğun kendini anlaşılmış hissetmesini sağlar. Çünkü hissettiklerini açıkça ifade etmesine izin vererek sabırla dinlemek, duygularını bastırmak yerine paylaşmasına yardımcı olur.

• Sabah rutinini eğlenceli hale getirmek

Sabahları stresli ve acele bir şekilde hazırlanmak yerine, daha sakin ve huzurlu bir sabah rutini oluşturmak çocuğun güne iyi başlamasını sağlar. Sevdiği bir kahvaltı hazırlamak, güne keyifle başlamasına destek olur. Okula gitmeden önce ona sarılmak ve motive edici birkaç cümle kurmak da moralini yükseltebilir.

• Çocuğun okuldan keyif almasını sağlamak

Çocuğun okulda sevebileceği bir etkinliği keşfetmesine yardımcı olun. Bu resim, müzik ya da spor gibi bir alan olabilir. Ona okulun sadece derslerden ibaret olmadığını, arkadaşlarla vakit geçirmenin ve oyun oynamanın da eğitimin bir parçası olduğunu anlatmak faydalı olur. Eğer belirli bir dersi veya etkinliği sevmiyorsa, bunun nedenini anlamaya çalışarak alternatif ilgi alanları da bulabilirsiniz. Bu konuda çocuğun öğretmenlerinden destek almak da oldukça faydalı olur.

• Başarısını ve çabasını övmek

Çocuğun okula gitmeyi başardığı günlerde ya da herhangi bir ilerleme kaydettiğinde bunu fark edip takdir etmek onu motive eder. “Bugün okula gittin ve harikaydın!” gibi basit ama etkili cümlelerle onu cesaretlendirebilirsiniz. Okuldan döndüğünde günü nasıl geçirdiğini sormak, deneyimlerini paylaşmasına ve olumlu duygular geliştirmesine yardımcı olur.

• Çocuğun eve alışmasının önüne geçmek

Çocuk her okula gitmek istemediğinde evde kalmasına kolayca izin verirseniz, okul korkusunun azalması bir kenara dursun, korkusunun artmasına bile neden olabilir. Ciddi bir sağlık sorunu yoksa, çocuğun okula düzenli olarak devam etmesi teşvik edilmelidir. Küçük adımlarla da olsa okula gitme alışkanlığının sürdürülmesi, zamanla bu korkunun azalmasına katkı sağlar. Çocuğun sosyalleşmesini teşvik etmek ve açık alan aktivitelerinden faydalanmak da bu noktada atabileceğiniz bir adım.

• Kötü örnek olmaktan kaçınmak

Çocuklar ebeveynlerinin tepkilerini dikkatle gözlemler. Eğer ebeveyn kaygılıysa, çocuk da bu kaygıyı hisseder. Bu yüzden okul hakkında olumlu bir dille konuşmak ve kendi deneyimlerinizi paylaşmak güven verici olur. “Ben de küçükken okuldan korkuyordum ama sonra çok güzel arkadaşlıklar kurdum” gibi samimi ifadeler, çocuğun kendini yalnız hissetmemesini sağlar.

• Psikoterapi desteği almak

Okula gitme fobisinin yoğun ve uzun süreli bir hal alması durumunda psikoterapiye başvurmak en etkili yöntem olabilir. Bu süreç; çocuğun bir uzman desteği alması için anne babayı ikna etme, okul fobisinin ardındaki sorunların çözümlenmesi, ortalama 3-4 hafta sonra çocuğun kontrol altında tekrar okula başlaması ve 3-4 hafta sonra da çocuğun aile ortamına dönmesini kapsar. Sürecin ardından çocuğun durumuna bağlı olarak hastane kontrolü, tedavi yöntemleri devam edebilir veya çocuk sürece aileyle devam edebilir.

Novakid, çocuklara ve ebeveynlere ilgi çekici konular hakkında içerikler sunarken uzman eğitmenler tarafından online İngilizce eğitimi de veriyor! Novakid’in ilk deneme dersini çocuğunuz için ücretsiz alıp İngilizceyi interaktif ve eğlenceli bir şekilde yaşayarak öğrenmesini sağlayabilirsiniz!