Unutkan çocukların hafızasını güçlendirmek için başvurabileceğiniz yöntemler!

Prof. Dr. Derya Ulugöz’e göre çocuklarda unutkanlık; birçok farklı sebepten kaynaklanabiliyor. Dr. Ulugöz’ün bahsettiği bazı nedenlerini aktaracak olursak:

• Dikkat eksikliği ve odaklanma problemleri: Çocuklarda unutkanlık probleminin en yaygın nedenlerinden biri, dikkat eksikliği. Beyin, bilgiyi yeterince işleyemezse hafıza problemleri ortaya çıkabiliyor.
• Stres ve duygusal yük: Okul başarısı, sosyal ilişkiler veya aile içi problemler gibi faktörler de çocuklarda unutkanlığın sebepleri arasında olabiliyor çünkü stres, beyinde hafıza merkezini negatif etkileyerek bilgilerin işlenmesini zorlaştırıyor.
• Yetersiz uyku ve beyin yorgunluğu: Uyku, beynin hafıza merkezinin çalışması için hayati öneme sahip. Yeterince uyumayan çocukların beyinleri, öğrenilen bilgileri tam olarak işleyemiyor.
• Beslenme eksiklikleri (B12, omega-3, demir): Eğer beyin fonksiyonlarını destekleyen vitamin ve mineraller eksikse çocuklarda hafıza problemleri ve dikkat dağınıklığı ortaya çıkabiliyor.

Çocuğunun güçlü bir hafızaya sahip olmasını hangi ebeveyn istemez ki? İşte sizin yönlendirmenizle uygulanabilecek 10 öneri:

1. Kaliteli uyku: Yukarıda da bahsettiğimiz üzere uyku, beyin gelişimi ve hafıza için kritik öneme sahip. Derin uyku sırasında beyin, gün içinde öğrenilenleri uzun süreli hafızaya kaydediyor. 3-5 yaş arası çocukların günde 10-13 saat, 6-13 yaş arasının ise 9-11 saat uyuması gerek. Ayrıca uyku öncesi kitap okumak veya sakin müzik dinlemek, uyku kalitesini artıran faktörlerden.
2. Dengeli ve düzenli beslenme: Beyin dostu besinler hafızayı güçlendiriyor. Omega-3 (somon, ceviz, keten tohumu) içeren besinler nöronlar arası iletişimi hızlandırırken antioksidanlar (yaban mersini, bitter çikolata), serbest radikallerle savaşarak beyin hücrelerini koruyor. Ek olarak; bezelye ve ıspanak gibi demir içeren besinler, oksijen taşınmasını sağlayarak zihinsel performansı artırıyor.
3. Oyunları dahil etme: Strateji ve hafıza oyunları, bilişsel becerileri geliştirmenin en eğlenceli yolu. Çocuğunuzu, satranç ya da sudoku gibi oyunları oynamasına teşvik ederek mantık ve planlama becerisini artırmasına katkı sağlayabilir; hafıza kartlarıyla görsel ve işitsel zekâsını güçlendirebilirsiniz. Hatta “Kim Milyoner Olmak İster?” tarzı, bilgiyi geri çağırma becerisini geliştiren programları birlikte izleyebilirsiniz.
4. Tekrar yapma: Öğrenilenlerin kalıcı olması için sistematik tekrar şart. Öğrenilmek istenen bilgi için 24 saat içinde ilk tekrar, 1 hafta sonra ikinci tekrar yapılmalı. Çocuğunuzdan öğrendiklerini kendi cümleleriyle anlatmasını isteyebilirsiniz. Biraz daha eğlenceli hâle getirmek isterseniz şarkılarla veya kafiyelerle tekrar yapmak (mesela çarpım tablosunu müzikle öğrenmek) etkili olabilir.
5. Egzersiz yapma: Fiziksel aktivite, beyin fonksiyonlarını iyileştiren bir diğer etken. Günde 30 dakika tempolu yürüyüş veya bisiklet sürmek, beynin hafıza merkezi olan hipokampüsü büyütüyor. Basketbol, voleybol futbol gibi takım sporları ise odaklanma ve hızlı karar verme becerisi kazandırıyor.
6. Müziğe başvurma: Enstrüman çalmak veya şarkı söylemek hafızayı kuvvetlendiriyor. Örnek verecek olursak piyano çalmak; el-göz koordinasyonunu ve işitsel hafızayı geliştirirken yabancı dil kelimelerini şarkılaştırmak, kelime öğrenmeyi %40 daha etkili hâle getiriyor.
7. Öğrenme stilini keşfetme: Herkesin farklı bir öğrenme biçimi vardır. Kimi görsel, kimi işitsel, kimi kinestetik öğrenir. Bu noktada çocuğunuzun baskın öğrenme yolunu keşfetmek önemli. Görsel öğrenense renkli notlar, diyagramlar kullanabilirsiniz. İşitsel öğrenense sesli kitap kaydedip dinletebilirsiniz. Kinestetik öğrenenler arasındaysa basit deneylere başvurabilirsiniz.
8. Stres yönetimi yapma: Günümüzde herkesin muzdarip olduğu kronik stres, hafızayı zayıflatıyor. Çocuk yogası veya 4-7-8 nefes tekniği (4 saniye nefes al, 7 saniye tut, 8 saniye ver) ise stresle başa çıkma konusunda epey etkili.
9. Teknolojiyi sınırlandırma: Çocukların elinden düşmeyen tablet ve telefonların sebebiyet verdiği aşırı ekran maruziyeti, dikkat süresini kısaltıyor. Günde maksimum 1 saat gibi sınırlandırmalar koyabilirsiniz veya mavi ışık filtreli gözlük için bir göz doktoruna başvurabilirsiniz.
10. Profesyonel destek alma: Unutkanlık fazlaysa uzmana danışmak en sağlıklı yöntem olacaktır. 6 aydan uzun süren hafıza sorunlarında çocuk nöroloğu veya psikoloğu ile görüşmeyi ihmal etmeyin.

Araştırmalar, belirli bir kokunun (örneğin biberiye yağı) öğrenme sırasında ve uyku esnasında kullanılmasının hafızayı güçlendirdiğini gösteriyor. Çocuğunuz ders çalışırken masada biberiye kokulu bir mum yakmayı ve aynı kokuyu, uyuduğu odada da bulundurmayı deneyebilirsiniz.

Öğrenme sırasında sakız çiğnemek, beyne giden kan akışını artırarak bilgilerin daha hızlı kaydedilmesini sağlıyor, dikkat süresini uzatıyor ve bilişsel performansı olumlu yönde etkiliyor. Özellikle yeni bir dil öğrenirken veya formül ezberlerken çocuğunuza şekersiz sakız çiğnetebilirsiniz.

Soğuk suyla (15-20°C) 30 saniyelik yüz yıkama veya kısa duş, noradrenalin salgısını artırarak hafıza performansını anında yükseltiyor. Önemli bir sınav veya sunum öncesi bu yönteme başvurabilirsiniz.

Bilimsel araştırmalarla desteklenen, hafızayı güçlendiren en iyi yöntemlerden bazılarını sizin için derledik:

• Gruplandırma (Chunking yöntemi): Bilgileri anlamlı gruplara ayırmak, hafızada tutmayı kolaylaştırır. Örneğin uzun bir telefon numarasını üçlü veya dörtlü gruplara bölerek ezberlemek çok daha etkili.
• Aralıklı tekrar (Spaced repetition): Bilgileri belirli aralıklarla tekrar etmek, uzun süreli hafızaya kaydetmeyi sağlıyor. Mesela bir kelimeyi öğrendikten 1 gün, 1 hafta ve 1 ay sonra tekrar etmek unutmayı engelliyor.
• Feynman tekniği: Bu teknikte, öğrenilen konu, basit bir şekilde başkasına anlatılır. Anlatılamayan noktalar, öğrenilmesi gereken eksikleri gösterir.
• Aktif hatırlama (Active recall): Pasif okuma yerine, bilgileri kendi kendine sorma ve hatırlamaya çalışma yöntemi olarak özetleyebiliriz. Örneğin bir konuyu okuduktan sonra notları kapatıp ana hatlarıyla zihinde canlandırmak gibi..
• Uykuyla pekiştirme: Öğrenilen bilgileri uyku öncesi tekrar etmek, beyinin bu bilgileri uzun süreli hafızaya kaydetmesini sağlıyor.

İşte hafıza güçlendirme hakkında sıkça sorulan sorular ve cevapları!

Çocukların hafızasını güçlendirmek için ne yapmalı?

Çocuklarda hafızayı güçlendirmek için pek çok farklı yöntem var ama 3 temel kuralı sıralayacak olursak: Kaliteli uyku, dengeli beslenme ve eğlenceli öğrenme yöntemleri olduğunu söyleyebiliriz.

Güçlü hafıza teknikleri nelerdir?

Anlamsal gruplandırma (chunking), aralıklı tekrar (spaced repetition), aktif hatırlama (active recall), uykuyla pekiştirme, feynman tekniği gibi yöntemleri güçlü hafıza teknikleri arasında sayabiliriz.

Novakid, ebeveynlere faydalı içerikler sunarken özel etkileşimli online İngilizce dersleriyle öğrenmeyi hem kolay hem de eğlenceli hâle getiriyor. Konuşma odaklı ve oyunlarla desteklenen ders içerikleri sayesinde çocuklar İngilizceyi doğal bir şekilde öğreniyor. Siz de çocuğunuzun İngilizceyi keyifle keşfetmesini istiyorsanız ilk deneme dersini ücretsiz alarak bize katılın!