Gözde sinek uçuşması nedir, neden olur? Çocuklara gözde sinek uçuşmasını anlatalım!

Göz önünde uçuşan siyah noktaları açıklamaya tabii ki de gözün kendisinden başlamalıyız. Merak etmeyin, aşırı detaylı ve karmaşık bir şekilde gözün anatomisini açıklamaya kalkışmayacağız. Ancak gözde sinek uçuşması, doğrudan gözün fizyolojisinden kaynaklandığı için gözümüzün yapısını basitçe açıklamamız gerekiyor. 

Konuyu çocuklar için yeterince basitleştirdiğimizde gözün dört temel kısmına odaklanabiliriz. Gelin, gözümüzün yapısını oluşturan bu kısımları hemen öğrenelim:

• Kornea: Gözümüz, temel bir prensip olarak dışarıdan gelen ışığı yakalayan bir duyu organı. Kornea dediğimiz şey de gözün en ön kısmında bulunan şeffaf katman. Işık, gözümüze girebilmek için en başta bu katmandan geçiyor. Bu esnada kornea, ışığın bir kısmının belli bir şekilde kırılarak gözün diğer kısımlarının işleyebileceği şekilde toplanmasını sağlıyor. Kornea, aynı zamanda göz için koruma da sağlıyor.
• Göz merceği: Işığın en başta toplandıktan sonra sırada şeffaf ve esnek bir yapı olan göz merceğinden geçmesi gerekiyor. Bu yapıya kimi zaman “lens” adı da veriliyor, ancak görme bozukluklarını düzeltmek için kullanılan lenslerle karıştırmamalıyız! Göz merceğinin ana işlevi ise odaklanmayı sağlamak. Işığın bir kısmının korneada kırıldığını söyledik, ancak kırılmayı gerçekleştiren asıl yapı, göz merceği!
• Retina: Gözün en arka kısmında bulunan retina, görme için en önemli yapılardan biri. Işık gözün bu kısmına düştüğünde elektrik sinyallerine dönüştürülüyor ve beynimize gönderiliyor. Böylece görme eylemi mümkün oluyor.
• Vitreus: Oldukça ilginç bir ismi olan vitreus, gözde sinek uçuşmasını açıklamak için en önemli unsur. Kimi zaman “vitreus humor” veya “vitreus cisim” olarak da adlandırılan bu yapı, gözümüzün içinde bulunan, çiğ yumurta beyazı kıvamında bir çeşit sıvı. Bu sıvının göz önünde uçuşan siyah noktalarla alakasını yazımızda ilerledikçe yakından göreceğiz.

İşte gözün anatomisi hakkında bilmemiz gereken temel bilgiler bunlardı. Elbette ki görme olgusu aslında bundan çok daha karmaşık ve yazımızın kapsamı dışında bulunan anatomik yapıları içeriyor. Ancak gözde sinek uçuşmasını açıklamak için bu kadar bilmemiz yeterli. 

O halde haydi, göz önünde uçuşan siyah noktalar nasıl ortaya çıkıyor ve gözde sinek uçuşması olduğunda aslında tam olarak ne görüyoruz, öğrenmeye başlayalım!

Az önce de dediğimiz gibi gözlerde uçuşan cisimler, vitreus adlı sıvıda meydana gelen bazı değişiklikler sonucunda ortaya çıkıyor. Bu yapı normalde jel kıvamında ve saydam olsa da bazı kısımları zamanla katılaşıp koyulaşabiliyor. Gözde uçuşan cisimler de aslında tam olarak bu katılaşmış vitreus parçaları.

Hemen hatırlatalım: Vitreus sıvısı gözümüzü dolduruyor ve dolayısıyla teknik olarak görmenin gerçekleştiği retinanın da önünde kalıyor. Bu da demek oluyor ki gözümüzün dış katmanında olmasalar dahi ışık, retinaya ulaşmadan önce bu taneciklere takılıyor ve beynimiz onları da görüntü olarak algılıyor. Yani aslında tam anlamıyla gözümüzün önünde değil, içinde olan bir şeyi görüyoruz!

Vitreusta gerçekleşen ve gözde sinek uçuşmasına sebep olan yoğunlaşma ise kulağa en başta endişelendirici gelse de normal bir süreç. Hatta yaşlanmayla birlikte bu yoğunlaşmanın artarak göz önünde uçan siyah noktaların artmasının kaçınılmaz olduğunu dahi söyleyebiliriz.

Yine de kimi zaman bazı durumlar gözlerde uçuşan cisimlerin anormal derecede fazla olmasına veya görmede ciddi sorunlara yol açmalarına sebep verebiliyor. Örneğin gözün arka kısmında bir iltihap olursa, gözde kanama olursa ya da retinada bir yırtılma varsa gözde sinek uçuşması bir sorun haline gelebiliyor. Dolayısıyla aşağıdaki durumlarda bir göz doktoruna danışmak mantıklı bir seçim olabilir:

• Gözlerde uçuşan cisimlerin sayıca aniden artması
• Belli bir noktada görüşü engelleyen gri veya bulanık bir bölge ortaya çıkması
• Görüş alanının yan kısımlarında kararma
• Gözde tıpkı şimşek çakıyormuş gibi ışık çakmaları görülmesi

Kısacası gözde sinek uçuşması büyük ölçüde normal bir durum olsa da yukarıdaki semptomlar görüldüğünde derhal bir göz doktoruna başvurulmalı.

Artık gözde sinek uçuşması nedir ve neden olur, biliyoruz. Peki ya havada uçuşuyormuş gibi görünen bu cisimler kendiliğinden kayboluyorlar mı? Hatta zaten çoğu zaman bu cisimleri fark etmiyoruz bile. O halde bu, gözün önünde uçuşan siyah noktaların geçici olduğu anlamına mı geliyor?

Mantıksız bir düşünce olmasa da bu sorunun cevabı hayır. Aslında gözlerde uçuşan cisimler hiçbir zaman kaybolmuyor. O zaman nasıl oluyor da onları sürekli görmüyoruz? Bu sorunun cevabı en başta ilginç gelebilir, ancak gözde sinek uçuşmasını her zaman görmememizin sebebi beynimizin bu cisimlerin görüntüsünü silmesi! 

Gözde uçuşan cisimleri algılamamamız, beynimizin bir görüntüyü sildiği tek durum da değil. Aslında burnumuz da her zaman görüş alanımızın içinde, ancak beynimiz, burnumuzu görmek işe yaramayacağı için görüntüyü siliyor ve hiç görmüyormuşuz gibi oluyor. Göz önünde uçuşan siyah noktalara da bir süre sonra alıştığımız için aynı durum geçerli.

Yine de gözde sinek uçuşmasını tamamen ortadan kaldırmanın bazı yöntemleri de yok değil. Ancak bunlar ameliyat veya lazer gibi uygulamaları içeriyorlar ve gözde sinek uçuşması bir hastalık olmadığı için olağandışı durumlar haricinde pek de gerekli işlemler olduklarını söyleyemeyiz.

İşte gözde sinek uçuşması hakkında bilmemiz gereken temel bilgiler bunlardı. Artık çocuklar, havada uçuşuyormuş gibi görünen ufak lekeleri merak ettiğinde onlara tatmin edici bir cevap verebiliriz. Fakat bunun yanı sıra, anatomi gibi bir konudan bahsettiğimiz için bazı çocuklar göz önünde uçuşan siyah noktaların oluşumunu dinlerken biraz sıkılabilirler veya konunun en başta sandıkları kadar ilgi çekici olmadığına karar verebilirler. 

Biz ise elbette herhangi bir konuda çocukların meraklarını kolay kolay kaybetmemelerini, bunun yerine eğlenerek öğrenip eleştirel düşünme gibi yeteneklerini geliştirmesini isteriz! O halde şimdi de gözde sinek uçuşmasını çocuklara eğlenceli bir şekilde anlatmak için bazı tüyolar verelim.

• Benzetmeler yapın: Özellikle de gözün yapısı gibi konulardan bahsederken daha tanıdık nesnelerle benzetmeler oluşturmak, çocuklar için oldukça yardımcı bir davranış. Gözde sinek uçuşması özelinde düşünürsek, örneğin vitreus cisimi anlatmak için gözü bir akvaryuma benzetebiliriz. Daha genel bir benzetme olarak ise gözümüzden sanki bir kameraymış gibi bahsedebiliriz. Böylece çocuklar, gözün nasıl çalıştığını daha kolay anlayabilir.
• Etkinlikler oluşturun: Çocukların eğlenirken daha iyi öğrendiğini duymuş olabilirsiniz. O halde biz de gözde sinek uçuşmasını anlatmayı eğlenceli bir etkinlik haline getirelim! Örneğin, bir kağıt alıp çocuklardan havada gördükleri cisimleri çizmelerini istemek iyi bir fikir olabilir. Bir başka öneri olarak, eğer bulabilirseniz bir göz modeli üzerinden gözün yapısını açıklamak özellikle de kinestetik öğrenme tarzına sahip çocuklara yardımcı olacaktır.
• Basit deneyler hazırlayın: Son olarak, gözde sinek uçuşmasını açıklamak için jel kıvamındaki sıvılarla ufak çaplı deneyler hazırlayabilirsiniz. Bir kabı sıvıyla doldurduktan sonra içine ufak cisimler bırakıp, bunların üstüne ışık tutarak gözlerde uçuşan cisimlerin bir benzetmesini yapabilirsiniz. 

Göz önünde uçuşan siyah noktaların ne olduğunu ve neden ortaya çıktıklarını çocukların da kavrayabileceği şekilde basitleştirerek anlattık. O halde şimdi de gözde sinek uçuşması hakkında sıkça sorulan sorulardan bazılarını cevaplayarak yazımızı sonlandıralım.

Göz önünde uçuşan cisimler nasıl geçer?

Göz önünde uçuşan cisimler kendiliğinden geçmezler, ancak beyin bir noktadan sonra onları görmüyormuşuz gibi davranmaya başlar. Gözde sinek uçuşmasının tamamen geçmesi için ameliyat veya lazer gibi yöntemlere başvurulması gerekir. Bu da genellikle ciddi göz problemleri olmayan durumlarda gerekli görülmemektedir, çünkü gözde sinek uçuşması bir hastalık değildir.

Göz önünde yıldız uçuşması neden olur?

Gözümüz, vitreus denilen jel kıvamında saydam bir sıvıyla doludur. Zamanla bu sıvının bazı kısımları katılaşabilir. Vitreus’un katılaşmış kısımlarına ışık çarptığında gölgeleri görmenin gerçekleştiği retina bölgesine düşer. Bu da gölgelerin havada uçuşan cisimler gibi görünmesine yol açarak gözde sinek uçuşması denen olayı meydana getirir.

Gözde ışık parlamaları nedir?

Gözde ışık parlamaları, aniden şimşek çakmış gibi görüntüler oluşmasına yol açan bir durumdur. Bu genellikle retina yırtılması gibi ciddi göz sorunlarından kaynaklanır. Eğer gözde aniden ışık parlamaları görülüyorsa mutlaka bir göz doktoruna danışılması gerekir.

Novakid’de çocukların ve ebeveynlerin merak edebileceği her konuya anlaşılabilir açıklamalar getiriyoruz. Bunun yanı sıra asıl uzmanlık alanımız ise İngilizce eğitimi. İngilizceyi çocuklara aşağıda izleyebileceğiniz etkili yöntemle severek öğretiyoruz!