İngilizce ellipsis nedir, nerelerde ve nasıl kullanılır? İngilizce eksiltme konu anlatımı ve testi!

Detaylara girmeden önce İngilizcede ellipsis olayını biraz daha yakından tanımakla başlayalım. Bu da ellipsis’in tam olarak ne olduğunu ve ne için kullanılabileceğini anlamamız demek oluyor.

Yazımızın girişinde de dediğimiz üzere ellipsis’i dilbilgisi bağlamında Türkçeye “eksiltme” olarak çevirebiliyoruz. Basitçe tanımlamak gerekirse ise ellipsis, cümlenin bazı ögelerini anlamda herhangi bir farklılığa yol açmadan silmek anlamına geliyor. 

Elbette ki ellipsis İngilizce dilbilgisinde her zaman uygulayabildiğimiz bir özellik değil, ancak bağlamın yeterince kuvvetli olduğu yerlerde eksiltme yaparak cümlelerimizi kısaltabiliyoruz. Endişelenmeyin, ellipsis’i doğru uyguladığınız takdirde kimse size cümlenizin yanlış olduğunu söylemez!

Özellikle de gayriresmi konuşmada oldukça sık karşımıza çıkan ellipsis, bize bazı durumlarda fark edilir avantajlar sağlayabiliyor. Örneğin, ellipsis sayesinde aynı cümle içinde kendimizi tekrar etmemize gerek kalmıyor ve böylece daha rahat konuşabiliyoruz. Bunun yanı sıra ellipsis kullanarak farklı cümlelere ve fikirleri de akıcı şekilde birbirine bağlayabiliyoruz. 

Ellipsis özelliğini kullanmak, dilbilgisinin ötesinde İngilizcede sosyal becerilerimizi ilerletmemize dahi yardımcı olabilir! Dediğimiz üzere, ellipsis gayriresmi konuşmada sık kullanılan bir özellik. Dolayısıyla karşımızdaki kişiyle İngilizce konuşurken ellipsis uygularsak konuşmaya daha canayakın ve rahat bir ton katabiliriz. Bu da yalnızca dil becerisi değil, genel bir iletişim becerisi edinmek anlamına geliyor!

Ellipsis’in ne olduğunu öğrendiğimize göre şimdi konu hakkında detaylara girmeye başlayabiliriz. Birazdan İngilizce’de ellipsis’in çeşitli kullanımlarını örnek cümlelerle birlikte göreceğiz. Ancak öncelikle ellipsis’in iki ana türünden bahsetmeliyiz: Textual ellipsis ve situational ellipsis. Bu iki ayrımı, kullanıldıkları durumlarla birlikte ayrı ayrı inceleyelim.

Textual ellipsis

“Textual ellipsis” ifadesini Türkçeye “metinsel eksiltme” gibi bir şekilde çevirmemiz mümkün, fakat bu pek de açıklayıcı bir isimlendirme olmadığı için biz daha kapsamlı bir tanım yapalım.

Textual ellipsis, cümlede bulunan diğer ögelerden dolayı anlamı tamamen anlayabileceğimiz durumlarda yaptığımız ellipsis işlemine verilen isim. Bir diğer deyişle, cümleden eksilttiğimiz ögenin “etrafında bulunan” diğer kelimeler ve alt cümleler sayesinde anlam bütünlüğünü koruyabiliyoruz. Bu durumda sanki yazılı bir cümleden hareketle çıkarımda bulunurmuş gibi yaptığımız için de “textual ellipsis” adını kullanıyoruz.

Farkındayız, textual ellipsis’in ne olduğunu en başta biraz kafa karıştırıcı bulabilirsiniz. Ancak örnek kullanım alanlarını görünce çok daha iyi anlayacaksınız! O halde hemen bunlardan bahsedelim.

• “That” kelimesinin eksiltilmesi

Textual ellipsis’e belki de en iyi örnek, çeşitli yapılarda karşımıza çıkan “that” kelimesinin silinebildiği durumlar. 

İngilizcede bazı fiillerden ve sıfatlardan sonra “that” ve bir yan cümle gelebildiğini biliyoruzdur. Mesela “I am happy that you are here! (Burada olduğun için mutluyum!)” veya “He knows that I’m here. (Burada olduğumu biliyor.)” gibi cümleler kurabiliyoruz. İşte bu tarz cümlelerde, cümlenin yapısında anlam için gerekli tüm ögeler zaten bulunduğu için “that” kelimesini kaldırarak ellipsis yapabiliyoruz.

Örnek: I heard that you’re leaving next week. -> I heard you’re leaving next week. (Duydum ki önümüzdeki hafta gidiyormuşsun.)

Örnek: I’m afraid that something bad will happen. -> I’m afraid something bad will happen. (Kötü bir şey olmasından korkuyorum.)

• “And”, “but” ve “or” bağlaçlarından sonra eksiltme

İngilizcede conjunctions konusundan da hatırlayabileceğiniz üzere “and”, “but” ve “or” kelimeleri, alakalı cümleleri birbirine bağlayarak tek cümlede birleştirmek için kullanılabiliyor. Böyle yaptığımızda ikinci cümlede özne başta olmak üzere bazı kelimeleri ellipsis ile kaldırabiliyoruz. 

Örnek: I returned home and I ate dinner. -> I returned home and ate dinner. (Eve döndüm ve akşam yemeği yedim.)

Görebildiğimiz üzere birleştirilen iki cümlenin de öznesi “I”, yani “ben”. “I” kelimesini ilk cümlede zaten kullandığımız için herhangi bir şekilde anlamı değiştirmeden ikinci cümleden kaldırabiliyoruz.

Bu tür ellipsis’te en çok silinen öge cümlenin öznesi olsa da, sadece özneyi kaldırıp başka hiçbir şeyi kaldıramayız diye bir şey yok. Bazen özneyi içinde bulunduran daha uzun yapıları da ellipsis ile silmemiz mümkün. 

Örnek: She wants to go to Paris and [she wants to] see the Eiffel tower. (Paris’e gitmek ve Eyfel Kulesi’ni görmek istiyor.)

Örnek: Do you want to eat outside or [do you want to] cook together today? (Bugün dışarıda yemek mi yoksa beraber pişirmek mi istersin?)

Yukarıdaki örneklerde cümlenin ellipsis içermeyen ve içeren halini sırayla göstermek yerine, ellipsis ile kaldırılan kısımları köşeli parantezlerle göstermeye karar verdik. 

Bu cümleleri okurken köşeli parantezlerdeki kısımlar yokmuş gibi davranmanızı tavsiye ediyoruz, çünkü ellipsis sonrasında çok daha doğal ve akıcı oluyorlar. Hatta bu örneklerdeki gibi durumlarda ellipsis kullanmadığınız takdirde cümleleriniz kulak bile tırnalayabilir!

• Tümleçlerin eksiltilmesi

İngilizcede bazı fiillerin bir anlam ifade edebilmesi için yanlarına belli bir öge eklenmesi, yani tümleç almaları gerekiyor. Örnek vermek gerekirse yalnıza “I want” deyip cümleyi bırakamıyoruz, “to want” fiilinin yanına “I want to watch a movie.” derkenki gibi “to” ile başlayan bir yapının tümleç olarak gelmesi gerekiyor.

Bu tarz cümlelerde de eğer tümlecin ne olması gerektiği zaten belliyse bir kısmını silerek ellipsis uygulayabiliyoruz.

Örnek: 

– We should go to the cinema some time! (Bir ara sinemaya gitmeliyiz!)
+ I would love to [go to the cinema], but I don’t have the time for it. (Çok isterdim, ama bunun için zamanım yok.)

Örnek: You should not eat too much chocolate. I know you want to [eat chocolate], but it’s unhealthy. (Çok fazla çikolata yememelisin. İstediğini biliyorum, fakat sağlıksız.)

Bu örneklerde de yukarıdakiyle aynı sebepten dolayı ellipsis’e uğrayan kısımları köşeli parantez ile belirttik.

• “So” kullanarak textual ellipsis

Ellipsis yaparken oldukça işimize yarayan bir kelime de “so”, yani buradaki anlamıyla “öyle” kelimesi.

Eğer birleştirilen iki yan cümledeki fiil aynı ise, bu fiili tekrar etmek yerine “do so” kalıbını kullanarak ellipsis yapmamız mümkün.

Örnek: He said he would resign, and he resigned. -> He said he would resign, and he did so. (İstifa edeceğini söyledi ve öyle de yaptı.)

Situational ellipsis

Ellipsis’in ikinci türü ise situational ellipsis. Bunu Türkçeye “durumsal eksiltme” gibi bir şekilde çevirmemiz mümkün. Bu ellipsis türünün ismi öncekine kıyasla biraz daha ipucu verici olsa da detaylı bir açıklama yapmakta fayda var.

Situational ellipsis, konuşmacıların içinde bulunduğu durumdan, bir diğer deyişle konuşma dışı bağlamdan hareketle anlaşılabilecek ögelerin cümleden silinmesine verilen isim. Bu ellipsis türünde kelimeleri cümleden silmemizi sağlayan şey, cümlede bulunan diğer kelimelerden ziyade konuşmanın arka planı. Örnek verdikçe bununla ne demeye çalıştığımızı çok daha iyi anlayacaksınız!

• Öznenin eksiltilmesi

Biliyoruz ki İngilizcede normalde cümlelerin özneyle başlaması gerekiyor ve cümlenin öznesi bulunmadığında dilbilgisi açısından hatalı bir yapı ortaya çıkıyor. Ancak ellipsis kullanarak gayriresmi konuşmalarda özneyi ortadan kaldırmamız mümkün. Bu, ciddi olmayan konuşmaları hızlandırmanın etkili bir yolu.

Örnek: I told you! -> Told you! (Sana söylemiştim!)

Örnek: My friend just called me. He said he will be here in five minutes. -> Said he will be here in five minutes. (Arkadaşım aradı. Beş dakikaya burada olacağını söyledi.)

• Yardımcı fiillerin eksiltilmesi

Günlük konuşmada öznelere ek olarak yardımcı fiiller yani auxiliary verbler de sıkça ellipsis ile silinebiliyor. Bu da oldukça akıcı cümleler kurmamıza yardımcı olan bir özellik.

Örnek: I’ve made coffee for you. -> Made coffee for you. (Sana kahve yaptım.)

Ayrıca soru cümlelerinde inversion sonucunda yardımcı fiilin başa geldiğini biliyoruz. Bu durumda da özneye dokunmadan yardımcı fiili ellipsis ile kaldırmamız mümkün.

Örnek: Have you ever been there? -> You ever been there? (Hiç orada bulundun mu?)

• Sorulara kısa yanıtlarda eksiltme

İngilizcede oldukça sık gördüğümüz bir eksiltme çeşidi de evet veya hayır cevabı alabilen sorulara kısa cevaplar verirken yaptığımız ellipsis. Bu durumda karşımızdakinin dediğini aynen tekrar etmek yerine yalnızca bir yardımcı fiil söyleyerek cümleyi kısaltabiliyoruz.

Örnek: 

– Can I join you? (Size katılabilir miyim?)
+ Yes, you can join us. -> Yes, you can. (Evet, katılabilirsin.)

• “So” kullanarak situational ellipsis

“So” kelimesinin textual ellipsis’te kullanılabildiğini gördük. Bu işe yarar kelime, aynı zamanda situational ellipsis için de bize yardımcı olabiliyor: “Say”, “hear”, “think” gibi tümleç olarak tam cümleler alabilen fiillerden sonra da “so” kullanarak eksiltme yapabiliyoruz.

Örnek: 

– Is my answer correct? (Cevabım doğru mu?)
+ I think your answer is correct. -> I think so. (Sanırım öyle.)

• Kalıplaşmış ifadelerde eksiltme

Son olarak, sık kullanımlarından ötürü artık kalıplaşmış hale gelen bazı ifadelerde de ellipsis yapıldığını görebilirsiniz. Bu ifadeler en başta dilbilgisi kurallarına oldukça ters ve bir şekilde eksik görünebilseler de genellikle ana dili İngilizce olan kişiler tarafından sık sık kullanılırlar ve yanlış olarak algılanmazlar.

Örnek: I really want to go there. [The] Problem is, I don’t have enough money. (Oraya gitmeyi çok istiyorum. Problem şu ki, yeteri kadar param yok.)

Örnek: I’m not worried at all. I’m [as] cool as a cucumber. (Hiç endişeli değilim. Gayet sakinim.)

İngilizce ellipsis’in bazı önemli kullanım şekilleri bunlardı. Şimdi de ellipsis hakkında sıkça sorulan sorulardan bahsederek konu anlatımımızı sonlandıralım.

İngilizce ellipsis ne demek?

İngilizce dilbilgisinde ellipsis, bir cümleden belli ögeleri veya kelimeleri anlam bütünlüğünü etkilemeden çıkarmaya verilen isimdir.

İngilizcede ellipsis türleri nelerdir?

İngilizcede iki ana ellipsis türü textual ellipsis ve situational ellipsis’tir. Textual ellipsis’te kelimelerin silinmesini cümlenin geri kalan yapı taşlarından edindiğimiz bilgiler sağlar. Situational ellipsis’te ise konuşmanın bağlamına dayanarak kelimeleri kaldırabiliriz.

İngilizce dilbilgisinde ellipsis yani eksiltme kavramını açıkladığımız konu anlatımımızın sonuna geldik. O halde şimdi de öğrendiklerimizi sınamak için bir bilgi testi çözelim!

İngilizceyi olabildiğince doğal ve rahat konuşabilmek için ellipsis gibi ileri seviye konulara hakim olmamız gerekiyor. Ancak bu tarz konuları tam öğrenebilmek için etkili bir eğitim metodu şart. Çocuklar için en etkili İngilizce öğrenme metodu ise mutlaka Novakid’de uyguladığımız ve aşağıda inceleyebileceğiniz yöntem!