İngilizcede yardımcı fiil nedir, nasıl kullanılır? İşte detaylı konu anlatımı ve test!

Bir yardımcı fiil, cümlenin anlamına göre yapısını değiştiren, anlama yapısal olarak katkı sağlayan fiildir. İngilizcede en çok kullanılan yardımcı fiiller “to be,” “to do” ve “to have” olarak karşımıza çıkar. Bu yardımcı fiilleri farklı zaman yapılarıyla olumlu, olumsuz cümleler ve soru cümleleri kurmak için kullanırız.

Örneğin aşağıdaki cümlede “to do” yardımcı fiili “not” ile kullanılarak olumsuz bir cümle oluşturuyor.

Örnek: I do not like this statue. (Bu heykeli sevmiyorum.)

Yardımcı fiiller ve modal fiiller

“Should,” “will,” “would,” “can,” “could” gibi modal fiiller de yardımcı fiil olarak düşünülebilir. Sonuçta cümlenin ana fiilinden önce gelip bazı yapısal özellikler taşıyorlar. 

Fakat bu noktada dikkat etmeniz gereken şey şu: Her modal fiil yardımcı fiil olarak işlev görebiliyor ama her yardımcı fiil modal fiil değildir. 

Bu cümle biraz karışık gelebilir ama olumlu cümleleri soru cümlesi veya olumsuz cümle hâline getirerek bu fiillerin nasıl farklı davrandığını daha iyi anlayabilirsiniz. 

Örneğin “I should go home.” cümlesinin yardımcı fiili, bir modal olan “should.” Bu cümleyi soru hâline getirince “Eve gitmeli miyim?” anlamına gelen “Should I go home?” yapısını elde ediyoruz.

Diğer bir yandan “I want to go home.” dersek bu cümleyi soruya çevirmek için bir yardımcı fiilden yararlanıyoruz: “Do I want to go home?”

Bir cümlede yardımcı fiili nasıl anlayabiliriz?

Yardımcı fiiller cümlenin ana fiiliyle birlikte kullanılırlar. Bu fiiller soru cümlesi veya olumsuz cümle yapmak için bütün tenselerde karşımıza çıkar. Olumlu cümlelerde ise bu kurala iki istisna olan iki adet tense bulunuyor: Present simple ve past simple.

Cümleye sadece yapısal olarak (zaman, soru anlamı, olumsuzluk) anlam katan bir fiil görürseniz bu fiilin yardımcı fiil olduğunu anlayabilirsiniz, zaten çoğu zaman aynı fiillerle  farklı formlarda karşılacaksınız. 

Örneğin “to be” fiilinin zamana ve kişiye göre “am,” “is,” “are,” “was,” “were” gibi bambaşka şekillerde kullanıldığını görebilirsiniz. Yardımcı fiillerin hangi zamanlarda, hangi kişilerle nasıl çekimlendiğini aşağıdaki tablomuzdan inceleyebilirsiniz. 

İngilizce yardımcı fiiller tablosu

Tablomuzda ilk önce şimdiki zaman kullanımlarını, sonrasında ise geçmiş zaman kullanımlarını verdik. Fark etmişsinizdir ki geçmiş zamanda yardımcı fiillerin formları arasındaki birçok fark kayboluyor!

Eğer bu detaylar sizi korkutuyorsa hiç endişelenmenize gerek yok, konuyu zaten bunları ezberleyerek değil kullanımlarına aşina olarak öğreneceksiniz. O hâlde İngilizce yardımcı fiillerin her birinin nasıl kullanıldığını örneklerle incelemeye başlayalım!

İngilizcedeki en yaygın yardımcı fiillerin “to be,” “to do” ve “to have” olduğundan bahsetmiştik. Bu fiiller sadece yardımcı fiil olarak kullanılmıyorlar, anlamları da var. Fakat biz burada yardımcı fiil olarak kullanımlarına odaklanacağız.

Yardımcı fiil olarak “to be” kullanımı

“To be” yardımcı fiilini yedi adet zaman yapısında, süreklilik bildiren cümlelerde ve passive (edilgen) yapıda kullanıyoruz.

• Present continuous

“To be” yardımcı fiili present continuous tense cümlelerinde özneye göre “am” / “is” / “are” olarak karşımıza çıkabiliyor.

Olumlu cümle örneği: I am listening to you. (Seni dinliyorum.)

Olumsuz cümle örneği: What are the children doing? (Çocuklar ne yapıyor?)

Soru cümlesi örneği: It isn’t raining anymore. (Artık yağmur yağmıyor.)

• Past continuous 

Past continuous yapısında ise “to be” fiilini “was” veya “were” olarak kullanırız. 

Olumlu cümle örneği: My wife was reading a book when I came back home. (Ben eve döndüğümde karım bir kitap okuyordu.)

Olumsuz cümle örneği: He wasn’t driving fast when the accident happened. (Kaza olduğunda hızlı sürmüyordu.)

Soru cümlesi örneği: What were you doing yesterday at 3 pm? (Dün saat 15.00’te ne yapıyordun?)

• Future continuous

Future continuous yapısında “to be” fiili çekimlenmez, sadece süreklilik belirtmek için ana fiilden önce kullanılır.

Olumlu cümle örneği: We will be flying to Rome at this time tomorrow. (Yarın bu saatte Roma’ya uçuyor olacağız.)

Olumsuz cümle örneği: They won’t be playing football at 8 pm tomorrow. (Yarın 20.00’de futbol oynuyor olmayacaklar.)

Soru cümlesi örneği: What were you doing yesterday at 3 pm? (Dün saat 15.00’te ne yapıyordun?)

• Present perfect continuous, past perfect continuous, future perfect ve future perfect continuous

Bu yapılarda üçüncü hâlde kullanılıp “been” olarak karşımıza çıkan “to be,” aslında ikincil bir yardımcı fiil olarak kullanılıyor, çünkü asıl yardımcı fiilimiz “to have” oluyor. 

Örnek: I have been reading this book for two hours. (İki saattir bu kitabı okuyorum.)

Örnek: She had been working at that company for five years before she decided to quit. (İstifa etmeye karar vermeden önce beş yıl boyunca o şirkette çalışıyordu.)

Örnek: In five years, I will have been living here for a decade. (Beş yıl sonra burada on yıldır yaşamış olacağım.)

• Süreklilik içeren cümleler

Örnek: I am taking a bath. (Duş alıyorum.)

Örnek: She is preparing dinner for us. (Bizim için akşam yemeği hazırlıyor.)

Örnek: They have been studying all night. (Bütün gecedir ders çalışıyorlar.)

• Edilgen çatı (Passive voice)

Örnek: I was given a free meal. (Bana bedava bir yemek verildi.)

Örnek: He was seen by fans at the airport. (Hayranları tarafından havaalanında görüldü.)

Örnek: This song has been sung by all nations. (Bu şarkı bütün milletler tarafından söylendi.)

Yardımcı fiil olarak “to do” kullanımı

“To do” yardımcı fiilini olumlu cümlelerde sadece vurgu yapmak istediğimiz nadir durumlarda görüyoruz, bu fiil bunun dışında sadece olumsuz cümlelerde ve soru cümlelerinde kullanıyor. Gelin kullanımının örneklerini inceleyelim.

• Present simple 

“To do” yardımcı fiili, present simple ile kullanılırken “do” veya “does” formlarına bürünebiliyor.

Örnek: I don’t speak Spanish. (İspanyolca konuşmuyorum.)

Örnek: My mom doesn’t like cats. (Annem kedileri sevmez.)

Örnek: Where do they live? (Nerede yaşıyorlar?)

Örnek: What does he want? (Ne istiyor?)

• Past simple

Bu zaman yapısında “to do” yardımcı fiilini geçmiş zamandaki hâliyle, yani “did” olarak kullanıyoruz.

Örnek: His parents didn’t come from England. (Onun ebeveynleri İngiltere’den gelmedi.)

Örnek: I didn’t have a dog when I was a child. (Çocukken bir köpeğim yoktu.)

Örnek: Where did you go to school? (Nerede okula gittin?)

Örnek: How did he do that? (Bunu nasıl yaptı?)

• Soru cümleleri

Soru cümlelerinde “do / does / did” özneden önce geliyor. Eğer “to do” yardımcı fiili ortaya çıkıyorsa özneye göre çekimleniyor, asıl fiilimiz olduğu gibi kalıyor.

Örnek: Do you want another one? (Bir tane daha ister misin?)

Örnek: Does he want to play a game with me? (Benimle bir oyun oynamak ister mi?)

Örnek: Did we have to write all of this? (Bunların hepsini yazmak zorunda mıydık?)

• Olumsuz cümleler

Olumsuz cümlelerde “don’t / doesn’t / didn’t” şeklinde karşımıza çıkan yardımcı fiilimiz, ana fiilden önce geliyor.

Örnek: I don’t know the truth. (Gerçeği bilmiyorum.)

Örnek: They didn’t arrive here. (Buraya gelmediler.)

Örnek: She doesn’t agree with me. (Bana katılmıyor.)

Yardımcı fiil olarak “to have” kullanımı

“To have” yardımcı fiilini hem olumlu hem olumsuz cümlelerde hem de soru cümlelerinde görebiliyoruz. Gelin bu yardımcı fiilin kullanıldığı zaman yapılarını inceleyelim.

• Present perfect

“To have” fiilini present perfect yapısında “have” veya “has” olarak görüyoruz.

Olumlu cümle örneği: I have never been to China. (Hiç Çin’e gitmedim)

Olumsuz cümle örneği: Has she read that book? (O kitabı okudu mu?)

Soru cümlesi örneği: We haven’t seen Peter for a long time. (Peter’ı uzun zamandır görmüyoruz.)

• Present perfect continuous

Present perfect continuous yapısında asıl yardımcı fiilimiz “to have”in yanında “to be” yardımcı fiilinin de üçüncü hâlde kullanıldığını gözlemleyebiliriz.

Olumlu cümle örneği: I have been working since morning. (Sabahtan beri çalışıyorum.)

Olumsuz cümle örneği: Ahmet hasn’t been sleeping well recently. (Ahmet son zamanlarda iyi uyuyamıyor.)

Soru cümlesi örneği: Have you been running? (Koşuyor muydun?)

• Past perfect

Past perfect yapısında yardımcı fiilimiz geçmiş zamanda, “had” olarak kullanılır.

Olumlu cümle örneği: Our company had sold thousands of copies by the end of the year. (Şirketimiz sene sonuna kadar yüzlerce kopya satmıştı.)

Olumsuz cümle örneği: I hadn’t been sleeping for more than an hour when a terrible noise woke me up. (Korkunç bir ses beni uyandırdığında bir saatten fazla uyumamıştım.)

Soru cümlesi örneği: What had you been doing before we arrived? (Biz gelmeden önce ne yapıyordun?)

• Past perfect continuous

Bu yapıda da süreklilik anlamını veren “to be” yardımcı fiiline ek olarak “to have” yardımcı fiilini “had” şeklinde kullanıyoruz.

Olumlu cümle örneği: My parents had been driving for two hours when their car broke down. (Arabaları bozulduğunda ebeveynlerim iki saattir araba sürüyordu.)

Olumsuz cümle örneği: I hadn’t been running for a minute when she came. (O geldiğinde bir dakikadır koşmuyordum.)

Soru cümlesi örneği: Had you been working that day before we came into your house? (O gün biz evine gelmeden önce çalışıyor muydun?)

• Future perfect ve future perfect continuous

Bu iki zaman yapısında gelecek anlamı katan “will” modal fiilinden sonra “to have” yardımcı fiilini görüyoruz, fakat “to have” çekimlenmiyor çünkü asıl fiilimiz “will.” Eğer continuous yapı kullanıyorsak süreklilik belirtmek için araya “been” de geliyor.

Olumlu cümle örneği: I will have known him for ten years soon. (Yakın zamanda onu on yıldır tanıyor olacağım.)

Olumsuz cümle örneği: They won’t have finished the exam yet. (Henüz sınavı bitirmemiş olacaklar.)

Soru cümlesi örneği: How long will the children have been sleeping when we arrive? (Biz geldiğimizde çocuklar ne kadar süredir uyumuş olacaklar?)

Yardımcı fiilleri sadece cümle yapısını belli etmek için değil, aynı zamanda bazı farklı işlevler için de kullanıyoruz.

Question tags

Eğer söylediğimiz bir cümlenin sonunda “Değil mi?” diyerek onay almak istiyorsak question tags yapısını kullanıyoruz. Bu konunun detayları için ilgili yazımıza göz atabilirsiniz.

Örnek: Gamze will study with you tomorrow, won’t she? (Gamze yarın seninle ders çalışacak, değil mi?)

Tekrarı azaltma

Cümlelerde aynı şeyleri tekrar etmemek için ana fiilin yerine yardımcı fiili kullanabiliriz, böylece daha etkili bir şekilde iletişim kurarız. Dilbilimde bu kullanıma “ellipsis” adı verilir.

Örnek: I don’t like basketball, but John does. (Ben basketbolu sevmem ama John sever.)

Örnek: I will go to the mall tonight, and Efe will too. (Ben bu akşam AVM’ye gideceğim ve Efe de gelecek.)

Cümlenin zaman yapısına göre yardımcı fiilinizi belirleyerek bu yapıdan faydalanabilirsiniz.

İngilizce yardımcı fiiller konusunu bitirdiğimize göre bilgi testimize geçmenin zamanı geldi, bakalım konuyu ne kadar iyi kavramışız?

Gramer kuralları önemli fakat İngilizce öğrenirken aslolan şey dili yaşamaktır. Novakid’de öğrencilere tam olarak bunu sunuyoruz. Ezberden uzak, eğlence dolu İngilizce dersleriyle çocuklara yabancı dil öğrenmeyi sevdiriyoruz. Siz de ilk deneme dersinizi ücretsiz alın!