Çocuklarda korku neden olur? Çocukların korkuları nelerdir?

Her ebeveyn fark edebilir ki, çocukların duyguları çoğu zaman tahmin edilemez bir hal alabilmektedir. Çocuk gelişimi sürecinde sürekli değişmekte olan duygular, çocukların ihtiyaçlarını ve isteklerini şekillendirebilir. Dolayısıyla çocukların duygularını anlamaya çalışmak gerekir.

Çocuklarda görülen ve yakından tanınması gereken en önemli duygulardan biri de, korku duygusudur. Her çocuk, özellikle de daha genç yaşlarda, çeşitli şeylerden korkabilir. Çocukların korkuları, onların günlük hayatını da etkileyebilir. Bu sebeple ebeveynler, çocuklarda korkunun neden olduğunu ve korkulardan kurtulmak için ne yapılabileceğini öğrenmelidir.

Bu içeriğimizi sizlere tam da bu konuda yardımcı olmak için hazırladık. “Korku çocukları nasıl etkiler?”, “Çocuklarda korku neden olur?”, “Çocuklarda en yaygın görülen korkular nelerdir, bu korkulardan kurtulmak için neler yapılabilir?” gibi soruları cevapladık. Haydi başlayalım!

Ancak elbette, ebeveynler çocuklarda korku konusunda plansız hareket etmemelidir. Eğer korkan çocuğun çok büyük problemler yaşadığı düşünülüyorsa, öncelikle bir profesyonele başvurmak gerekir. Yazımızın devamında bahsedeceğimiz yaygın korkuların her çocukta görülmesi bir yere kadar normaldir ve beklenebilir, ancak bu tarz durumlarda da korkan çocuğun hayat kalitesi etkileniyorsa mutlaka profesyonellere danışılmalıdır.

Buna ek olarak, korku duygusunun her çocukta aynı şekilde görülmeyeceğinin de farkında olmalıyız. Her çocuk, yaşam tarzına ve büyüdüğü ortama göre farklı korkular geliştirebilir. Çocuklarda korku duygusu, özellikle de kültürler arasında fazlasıyla farklılık gösterebilir. Örneğin çocuklar, büyüdükleri ülkenin halk hikayelerinde geçen bazı şeylerden korkabilirler. Aynı şekilde, farklı kültürlerin çocuklardan beklentileri de çocuklarda korkuyu şekillendirebilir.

1. Karanlık korkusu

Çocukların korkuları arasında en yaygın olanlardan biri, karanlık korkusudur. Çok erken yaşlarda ortaya çıkan karanlık korkusu, bazı insanlarda daha ileri yaşlarda da devam edebilmektedir. Aslında bu, son derece doğal bir durumdur. Karanlıkta önümüzü göremediğimiz için onu bilinmeyenle bağdaştırır, kendimizi tehlikede hissederiz. Elbette bu durum çocuklar için de geçerlidir.

Çocuklarda karanlık korkusu, doğal olarak en çok geceleri fark edilir. Karanlıktan korkan çocuk, geceleri uykuya dalmakta zorluk çekebilir. Çocuklarda uyku düzeni fazlasıyla önemli olduğu için çocuğun karanlık korkusunu yenmesine yardımcı olmak gerekir.

Karanlık korkusunu yenmek için, çocuklar karanlığa aşama aşama alıştırılabilir. Örneğin çocuğun geceleri kendini daha rahat hissetmesi için bir gece lambası kullanılabilir. Daha parlak bir gece lambasıyla başlayıp, giderek daha loş bir ışık kullanıp en sonunda lambayı tamamen kaldırmayı deneyebilirsiniz.

2. Canavar veya öcü korkusu

Çocukların hayal gücünün epey kuvvetli olduğunu hepimiz biliriz. Bu normalde iyi bir durum olsa da, hayal gücü bazen çocuklarda korkuya yol açabilmektedir. Çocuklar, hayal ürünü olan öcülerden ve canavarlardan korkabilirler.

Bu durum, çocukların hayal ve gerçeği ayırt edememesiyle de alakalıdır. Bu yeti, çocuklarda bilişsel gelişim sürecinde zamanla kazanılır. Küçük yaştaki çocuklar, örneğin bir korku filmi izledikten sonra, filmde gördükleri canavarları gerçek sanıp korkabilirler.

Canavarlardan korkan çocuğa yardımcı olmanın bir yolu, onlarla oyun oynamak olabilir. Çocukta korku duygusu uyandıran canavar, oyunda yenilirse çocuk bunun gerçek olduğunu düşünüp ondan korkmayı bırakabilir. Fakat elbette, canavar duygusunu tam olarak yenebilmeleri için çocuklara hayal ve gerçeğin farkını sabırlı bir şekilde anlatmak gerekir.

3. Ayrı kalma korkusu

Çocukların korkularına bir diğer yaygın örnek de, ayrı kalma korkusudur. Çocuklar, her alanda ebeveynlerin desteğine muhtaçtırlar. Özellikle de ebeveynlerinden veya yakın oldukları diğer insanlardan ayrı kalan çocuklarda korku duygusu oluşması son derece normaldır.

Ayrı kalma duygusu, çocukların evde ebeveynleriyle daha az zaman geçirmeye başladığı okul döneminde ortaya çıkabilmektedir. Çocuklar, ayrılık korkusu sebebiyle okula gitmek istemeyebilir, bu sebeple ağlayabilir veya okulda yaramazlık yapabilir. Bu durumlarda ebeveynler hoşgörülü ve sabırlı olmalıdır.

Ayrı kalma korkusunu yenmek, yaşla birlikte doğal olarak gelişebilen bir süreçtir. Ancak elbette ayrı kalmaktan korkan çocuk için her şeyin kendi kendine geçmesini beklememeliyiz. Bu süreçte çocuğa destek olmak için ona taşıması için ebeveynleri hatırlatan eşyalar verilebilir. Aynı zamanda çocuğun ebeveynlerden ayrı kalacağı vakitleri tahmin edilebilir bir rutin haline getirmek de yardımcı olabilir.

4. Yüksek ses korkusu

Çocukların korkularından biri de yüksek ses korkusudur. Aslında yüksek ses korkusunun, en temel seviyede vücudun reflekslerinden kaynaklandığını söyleyebiliriz. Yaş fark etmeksizin her insan, bir anda yüksek bir ses duyarsa korkabilir.

Yüksek seslerden kaynaklanan korku duygusu, çocuklarda daha yoğun biçimde hissedilebilir. Fırtınalar, havai fişek patlaması, evdeki eşyaların yere düşmesi gibi durumlarda çıkan sesler çocukları kolayca korkutabilir. 

Yüksek seslerden korkan çocuğa yardım etmek için ebeveynler, evde güvenli bir ortam oluşturmalıdır. Gürültü yapacak, kırılabilecek nesnelerin güvenli yerlerde tutulduğundan emin olunmalıdır. Yüksek sesler dışarıdan geliyorsa korkan çocuğun yanında bulunulmalı ve sakinleşmesine yardım edilmelidir. 

5. Hayvan veya böcek korkusu

Çocuklarda korku, bazı diğer canlılardan da kaynaklanabilir. Vahşi yırtıcılar, yılanlar, örümcekler ve böcekler, çocuklarda korkuya sebep olabilen hayvanlar arasında yer almaktadır. Aslında bu tarz bir korku, birçok yetişkinde de görülebilmektedir. Ancak çocuklar savunmasız oldukları için bu durumda korku duygusunu daha kuvvetli hissederler.

Çocukların bazı hayvanlardan korkmasının başlıca sebebi, bu hayvanların onlara zarar vereceklerini düşünmeleridir. Örneğin bir çocuk, vahşi bir hayvanın onu kovalayacağını veya bir böceğin onu ısıracağını düşünüp onlardan korkabilir. Bu gibi durumlarda ebeveynler, çocuğun davranışlarını dikkatle kontrol etmelidir. Aksi takdirde çocuklar, korku duygusu sebebiyle hayvanları rahatsız eden hareketler yapıp kendilerini tehlikeye atabilirler.

Hayvan korkusunu yenmek için, çocuklara hayvanların davranışlarını öğretmek gerekir. Neredeyse hiçbir hayvan, insanları tehdit olarak algılamadığı sürece saldırıya geçmez. Bu sebeple çocuklara hayvanların kendi bölgelerini korumak istedikleri, içgüdülerine göre hareket ettikleri ve rahatsız edilmedikleri sürece insanlara zarar vermeyecekleri öğretilmelidir. Fakat elbette bir hayvanın sinirli olup olmadığını nasıl anlayacaklarından da bahsetmek gerekir.

6. Doktor korkusu

Çocukların korkularına, ebeveynleri epey uğraştıran bir örnek, doktor korkusudur. Gayet iyi biliriz ki doktora gitmek, dişçiye görünmek ve iğneler, çocuklarda korku duygusu uyandırabilen şeylerdir. Bu korkuyu yenmek özellikle önemlidir, çünkü çocuğu korkuyor diye doktora götürmemek gibi bir durum söz konusu olamaz.

Çocukların doktordan korkmasının en büyük sebebi, canlarının acıyacağını düşünmeleridir. Bu korkuya bağlı olarak çocuklar ilaç almayı reddedebilir, hastalandıklarını ebeveynlerinden gizleyebilir ve dolayısıyla kendilerini tehlikeye atabilir. Bu sebeplerle ebeveynler, çocuğun bu korkuyu yenmesi için elinden geleni yapmalıdır.

Doktor korkusunu yenmek için, muayene esnasında çocuğun yanında durulabilir. Doktora gitmeden önce çocuk rahatlatılabilir ve doktora gitmenin onun sağlığı için gerekli olduğu anlatılabilir. Buna ek olarak, çocuk doktora göründükten sonra ona ödül vermek de doktor korkusunu yenmekte yardımcı olabilir.

7. Başarısızlık korkusu

Çocukların korkularına son örneğimiz, başarısızlık korkusu. Bu korku, listemizdeki diğer örneklere kıyasla biraz daha farklı. Bunun sebebi hem nispeten genç yaşlarda ortaya çıkması, hem de tamamen sosyal kaynaklı olması.

Başarısızlık korkusu, genelde okul çağında çocukta bireyselleşme ilerledikçe ortaya çıkar. Ancak elbette kendi kendine, sebepsiz yere ortaya çıkan bir korku değildir. Başarısızlık korkusunun ardında sosyal beklentiler, baskılar ve kabul edilme isteği gibi unsurlar yatar. Dolayısıyla bu korkuyu yenmek, diğerlerine kıyasla biraz daha karmaşık olabilir.

Başarısızlık korkusunu yenmek için ebeveynler her alanda çocuğu destekleyen bir tavır takınmalıdır. Çocuğun üzerinde baskı kurulmamalı, sürekli aşırıya kaçan beklentiler hissettirilmemelidir. Bunlar, aynı zamanda çocuğu üzen şeyler arasında yer almaktadır. Bunun yerine çocuğa disiplin ve sıkı çalışmanın önemi anlatılmalı, pozitif davranışlarla özgüven oluşturulmalıdır.