Stonehenge nedir: İngiltere’deki gizemli taşların hikayesini hep birlikte öğrenelim!

Stonehenge, İngiltere’nin Wiltshire kentindeki Salisbury Düzlüğü’nde yer alan tarih öncesi bir anıt. Belki siz de daha önce Stonehenge’in fotoğraflarını görmüşsünüzdür. Bu anıt, bazıları dikey ve bazıları yatay olarak, tıpkı bir kapıya benzeyen şekilde dikilmiş, bir çember halinde dizilen kocaman taşlardan oluşuyor.

Böyle anlatınca Stonehenge yalnızca eski büyük taşlardan ibaretmiş gibi anlaşılıyor. Evet, bu anıtın öyle görkemli desenleri veya başka türlü can alıcı mimari özellikleri yok. Ancak yine de Stonehenge, dünyanın en çok ilgi çeken anıtlarından biri. Peki neden bu kadar dikkat çekiyor?

Bu tarih öncesi anıtın bu kadar ilginç olmasının başlıca sebebini “Stonehenge gizemi” olarak adlandırabiliriz. Stonehenge gizeminden kastımız ise, bu anıt hakkında gerçekten çok az şey biliyor olmamız. 

Örneğin, bu taşları kim oraya dikti? Neden diktiler? Nasıl diktiler? Ne zaman diktiler? Tüm bu sorular, zamanında bilim dünyasını çok meşgul etmişti. Haliyle Stonehenge gizemi, bu taşları dünya çapında ünlü etti.

Elbette bilimin gelişmesiyle birlikte Stonehenge gizemini çözmekte oldukça ilerlediğimizi söyleyebiliriz. O halde biz de bu sorulardan bazılarını elimizdeki bilgilere göre cevaplayarak Stonehenge’i biraz daha yakından tanıyalım!

Stonehenge’in, İngiltere’deki diğer meşhur yapılardan çok çok daha eski olduğunu söylemiştik. Peki tam olarak ne kadar eski? Yani, Stonehenge kaç yıllık?

Elimizdeki bilimsel veriler, Stonehenge’in yapımının milattan önce 3100 ila 3000 yılları arasında, yani günümüzden en az 5000 yıl önce başladığını gösteriyor! Ancak bu zamanlarda Stonehenge, bugün onu bildiğimiz haliyle yapılmış değildi. 

MÖ 3100-3000 yılları arasında eski insanlar, bugün Stonehenge’i çevreleyen çemberi kazmışlar. Yani henüz taşlar yerinde yokmuş, ancak büyük ve geniş bir hendek kazılıymış. Bu insanlar, azdıkları topraklarla da ufak bir tepe oluşturmuşlar.

Yaklaşık 500 yıl sonra, yani MÖ 2500 yılında ise bugün Stonehenge dediğimizde aklımıza gelen meşhur taşlar, anıttaki yerlerini almaya başlamış. Ancak Stonehenge’in günümüzdeki halini alması için çok daha fazla vakit gerekli olmuş.

Tahminen MÖ 2500 yılında yapımı başlayan bu anıta uzun yıllar boyunca eklemeler ve düzeltmeler yapılmış. Anıtın bugünkü haline gelmesinin ise MÖ 1600 veya 1500 yılında gerçekleştiği söyleniyor. Yani taşların dikilmesi tamı tamına 1500 yıl sürmüş demek!

Stonehenge gizeminin bir diğer parçası da bu taşların nasıl oraya o şekilde dikildiği. Aslında günümüzün bakış açısıyla düşündüğümüzde birkaç tane taşın bir düzenekte dikilmesi bize çok da şaşırtıcı gelmeyebilir, ancak tekrardan bu yapının binlerce yıl önce yapıldığını hatırlayalım.

Stonehenge’in yapımına başlandığında dünyanın o kısmında Neolitik Çağ (Cilalı Taş Devri), MÖ 2500 yılından sonra ise Tunç Çağı yaşanmaktaydı. Bu da demek oluyor ki o dönemin insanları günümüzdeki bazı aletleri hayal dahi edemezdi. Kemikler, sopalar, şekil verilmiş taşlar ve tunçtan yapılan çok basit aletler kullanabiliyorlardı. Teknoloji neredeyse yoktu!

Üstelik o taşları taşımak ve kaldırmak da özellikle o zamanın aletleriyle hiç kolay değildi. Stonehenge’in yapımında biri “bluestone”, diğeri de “sarsen” diye adlandırılan iki çeşit taş kullanıldı. Bluestone adlı taşların her biri 2 ila 5 ton ağırlığındaydı ve ta 250 kilometre uzaktaki bir yerden getiriliyorlardı. Sarsen taşlarının ise her biri yaklaşık 25 ton ağırlığındaydı ancak bazıları 50 tona kadar çıkabiliyordu. Bu taşlar da 25 kilometre uzaktaki bir yerden geliyordu.

Bu büyük ve ağır taşların o dönemin aletleriyle o uzaklıklardan nasıl taşındığı, Stonehenge gizemin önemli bir noktası. Arkeologların bu soru için bazı farklı açıklamaları bulunuyor. Bunlardan bazıları şu şekilde:

• Taşlar, büyük odunların üzerine yatırıldı ve bu odunlar yuvarlanarak tıpkı tekerlek gibi işlev gördüler.
• Taşlar, tüz tahta parçalarının üzerine yatırıldı ve ardından iplerle çekildi. Bu tahtalar tıpkı bir kızak gibi kayarak taşların hareketini kolaylaştırdı.
• Taşlar, iplerle sıkıca bağlandı ve yüzlerce insan bütün kuvvetiyle onları çekerek taşıdı.

Stonehenge gizemindeki belki de en büyük soru ise bu anıtın neden yapıldığı. Yukarıda bu anıtın inşasının ne kadar zorlu bir süreç olduğunu açıkladık. Peki ya dönemin insanları neden bu kadar yorucu bir işe girişmekle kalmayıp binlerce yıl boyunca yapıyı inşa etmeye devam etmişler? Stonehenge’in anlamı nedir de bu kadar emeğe değeceğini düşünmüşler?

Maalesef bu soruları günümüzde dahi tam olarak cevaplamamız mümkün değil, çünkü dönemin insanları arkalarında Stonehenge’in anlamını açıkladıkları herhangi bir şey bırakmamış. Aslına bakarsanız buna hiç de şaşırmamalıyız, çünkü o zamanlar yazı diye bir şey bile henüz icat edilmemişti!

Yine de arkeoloji bilimi sayesinde edindiğimiz Stonehenge hakkında bilgilerden bazıları, bu anıtın amacı ve anlamı hakkında bazı mantıklı tahminlerde bulunabilmemizi sağlıyor. Bu açıklamalardan bazılarını hep birlikte inceleyelim.

• Bir çeşit takvim

Stonehenge gizeminin açıklamalarından biri, bu anıtın aslında devasa bir takvim olduğunu öne sürüyor. Bunun sebebi de gündönümlerinde Güneş’in tam da anıtın “Topuk Taşı” adı verilen bir kısmıyla aynı hizaya gelip çemberin ortasına gölge düşürmesi.

Bu açıklamayı düşünürken eski insanların bizimki gibi takvimlere ve saatlere sahip olmadığını, zamanı takip etmek için güneş ve gezegenler gibi gök cisimlerinin hareketlerini, bazen de Ay’ın evrelerini takip ettiğini unutmayalım. Yani gerçekten de Stonehenge, dönemin en büyük takvimi olarak işlev görmüş olabilir!

• Bir toplanma alanı

Bir diğer açıklama ise Stonehenge gibi devasa bir yapıyı inşa etmenin, birçok farklı topluluktan insanın ortak emeğini gerektireceğine dikkat çekip bu yapının bu topluluklar arasında bir toplanma alanı olarak inşa edilmiş olabileceğini söylüyor. 

Bu açıklamaya göre Stonehenge, tıpkı günümüzdeki kent meydanları gibi bir yerdi. Farklı yerlerde yaşayan insanlar, en iyi bilinen ve en güzel görünen yerde bir araya geliyorlardı. Böylesine önemli bir toplanma alanında elbette önemli törenler ve ritüeller de gerçekleştiriliyor olabilirdi.

• Dini bir yer

Başka bir açıklama da Stonehenge gizeminin çözümünün, o dönemin insanlarının dini inançlarında yattığını söylüyor. İnsanlar, burayı atalarının ruhlarını onurlandırmak veya o zamanlar inandıkları ilahi güçlere dua etmek için özel bir yer olarak inşa etmiş olabilir. 

Stonehenge’in etrafında insanlara ait kemik kalıntıları ve küller bulunmuş olması da bir bakıma bu açıklamayı destekliyor. Eğer o dönemin insanları gerçekten de Stonehenge’i kutsal bir yer olarak inşa ettilerse, yakınlarını özellikle buraya gömmeleri de gayet mantıklı. Tıpkı günümüzde bazı kiliselerin ve camilerin hemen yanında mezarlık bulunması gibi.

• Şifalı bir yer

Bazı araştırmacılar ise dönemin insanlarının, Stonehenge’in şifalı bir yer olduğunu düşündüğünü iddia ediyor. Özellikle de bluestone türü taşların iyileştirici özellikleri olduğuna yönelik bir inançtan bahsediliyor. Eğer insanlar buna gerçekten inanıyorduysa hasta olduklarında iyileşmek için Stonehenge’e gitmiş olabilirler.

• Bir güç gösterisi

Son bir teori ise Stonehenge gizemini açıklamak için gök cisimlerini veya dönemin dini inançlarını düşünmemize çok da gerek olmadığını, bu yapının basitçe bir güç gösterisi amacıyla yapıldığını öne sürüyor.

En başta biraz fazla basit gelse de Stonehenge’in yapımının ne kadar zahmetli olduğunu düşünürsek bu teori de doğru olabilir. Sırf böyle bir yapıyı inşa edebilmiş olmak bile çevredeki tüm insanlara “Bakın, o kadar kuvvetliyiz ki sırf canımız istedi diye böylesine görkemli bir anıt dikebiliyoruz!” demenin bir yolu olabilir.

Stonehenge hakkında bilgilerle bu tarih öncesi anıtı biraz daha yakından tanımış olduk. Şimdi de bu yapı hakkında sıkça sorulan sorulardan bazılarını cevaplayalım.

Stonehenge gizemi nedir?

Stonehenge gizemi, İngiltere’deki Stonehenge tarih öncesi anıtının neden ve nasıl yapıldığı sorularını cevaplamanın zorluğunu ifade eder. Bilim insanları anıtın ne zaman ve nasıl yapıldığını büyük ölçüde cevaplayabilmiş olsa da yapılış amacı konusunda halen farklı teoriler mevcuttur.

Stonehenge’i Türkler mi yaptı?

Stonehenge’i yapan insanlar hakkında kesin bir bilgi bulunmamakla birlikte Doğu Akdeniz’den batıya göçtükleri ve atalarının Anadolulu olabilecekleri söylenmektedir. Ancak bu dönemde Türkler Anadolu’da veya Avrupa’da bulunmadığı için Stonehenge’i Türklerin yaptığı söylenemez.

Stonehenge Türkçe ne demek? 

“Stonehenge” kelimesinin Türkçedeki ismi de “Stonehenge” şeklindedir. Bu ismin, Orta İngilizce’de “asılı taş” anlamına gelen bir kelimeden türediği düşünülmektedir.

Stonehenge neden önemli?

Stonehenge, dünyadaki en eski anıtlardan biri olması, İngilizlerin kültürel bir sembolü olması ve yapılış amacına dair kesin bir açıklama bulunmaması sebebiyle önemlidir. Stonehenge, bizlere tarih öncesi insanların yaşamı ve inançları hakkında bazı bilgiler verebilir.

Novakid’de hem çocukların hem de ebeveynlerin merak edebileceği her türlü soruyu cevaplıyoruz. Bunun yanı sıra, çocuklara eğlence dolu online İngilizce dersleri sunuyoruz. Siz de çocuğunuzun İngilizceyi her yönüyle yaşayarak öğrenmesini isterseniz ücretsiz deneme dersinizi şimdi alın ve aramıza katılın!