8 dk. - Yapay zeka ile ödev yapmak ne demek?
- Yapay zekayla ödev yapmak kopya mıdır?
- Ödevlerde yapay zekanın avantajları ve dezavantajları
- Yapay zeka ile ödev yapmak için hangi araçlar kullanılabilir?
- Yapay zeka ile ödev yapmanın temel ilkeleri
- Sıkça sorulan sorular
- Sonuç: Yapay zeka ile ödev yapmak kopya mıdır?
- Novakid’le tanışın!
- Yapay zeka ile ödev yapmak, onu nasıl kullandığınıza bağlı olarak kopya sayılabilir veya sayılmayabilir; fikir almak ve dilbilgisi kontrolü yapmak genelde sorun değildir, ama ödevi tamamen yapay zekaya yaptırmak kopyadır.
- Yapay zeka, bilgi arama, özet çıkarma, yazım hatalarını düzeltme ve fikir üretme gibi konularda öğrencilere yardımcı olabilir.
- Ancak yapay zekanın yanlış veya uydurma bilgiler vermesi (“halüsinasyon”) mümkündür, bu yüzden doğrulama yapmak gerekir.
- Öğrenciler, okullarının yapay zeka kullanım politikalarına uymalı, öğretmenlerine dürüst davranmalı ve bu araçları öğrenmeyi desteklemek için bilinçli şekilde kullanmalıdır.
Son yıllarda dünyayı kasıp kavuran yapay zeka araçları, çok kısa bir sürede eğitimin de bir parçası haline geldi. Öğrencilerden öğretmenlere birçok kişi yapay zekayı derslerde bir şekilde kullanmaya başladı. Bazı öğrenciler, ödevlerinde de yapay zekadan yardım alıyorlar.
Bu noktada akıllara bir soru geliyor: Yapay zeka ile ödev yapmak, kopya çekmek sayılır mı? Yoksa yapay zeka kopyadan ziyade sadece herhangi bir araç olarak mı algılanmalı? Ödevler için yapay zekanın avantajları ve dezavantajlarını sıralayıp bu soruları cevaplayalım.
Yapay zeka ile ödev yapmak ne demek?
Yapay zeka ile ödev yapmaktan bahsetmek istiyorsak öncelikle ne hakkında konuştuğumuzu belirlememiz gerekiyor. Piyasada en azından şimdilik doğrudan “ödev yapan yapay zeka” diye tanıtılan bir ürün bulunmuyor.
Öğrenciler, ChatGPT ve Copilot gibi “Büyük Dil Modeli (LLM – Large Language Model)” türü yapay zeka modellerini yani diğer bir deyişle çok gelişmiş “sohbet robotlarını” onlara ödevlerinde yardımcı olması için kullanıyorlar.
Üstelik bu yapay zeka modellerinin dersler için kullanımı muhtemelen tahmin edeceğinizden daha yüksek. 2024 yılında Singapur merkezli Digital Education Council tarafından 16 farklı ülkeden lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin yanıtlarına dayanarak yapılan bir araştırma, öğrencilerin tam %86’sının yapay zekadan yardım aldığını gösteriyor!
Peki bu öğrenciler yapay zekayı nasıl kullanıyorlar? Basitçe ödevlerini yükleyip “Bunu çöz.” mü diyorlar? Tabii ki de hayır. Yapay zekanın derslerde kullanımı için en çok şu amaçlar belirtiliyor:
- Bilgi aramak (%69),
- Dilbilgisini kontrol etmek (%42),
- Belgeleri özetlemek (%33),
- Bir belgeyi farklı bir şekilde yeniden yazmak (%28)
- Taslak oluşturmak (%24).
Bunlara ek olarak yapay zekayı tıpkı bir öğretmen veya koç gibi kullanmak da mümkün. Örneğin yapay zeka ile İngilizce öğrenmek de bugünlerde çok popüler. ChatGPT gibi sohbet robotları, gerçekçi yanıtlarıyla İngilizce konuşma pratiği yapmak için kullanılabiliyor. ChatGPT ile İngilizce öğrenmek hakkındaki yazımızda bunun için ipuçları bulabilirsiniz!
Eğer bu şekilde kullanıyorsak yapay zeka ile ödev yapmanın tam olarak “kopya çekmek” sayılmayacağını söyleyebiliriz. Sonuçta ortada doğrudan ödev yapan yapay zeka yok, bunun yerine öğrenciler yapay zekadan destek alıp ödevi kendileri yapıyorlar.
Bir diğer yandan elbette yapay zeka kullanımını aşırıya kaçıran bazı öğrenciler olabilir. Örneğin ödevin fotoğrafını yükleyip “Bunu yap.” demek ya da bir yazı ödevinde “Bu yazıyı yaz.” deyip cevabı kendimiz yazmışız gibi davranırsak bu kopya sayılabilir. Buna “yapay zeka ile ödev yapmak” değil, “yapay zekaya ödev yaptırmak” deriz.
Yapay zekayla ödev yapmak kopya mıdır?
Novakid’in yaptığı araştırmaya göre ebeveynlerin yaklaşık %15’lik bir kısmı, yapay zekayla ödev yapmayı kopya olarak değerlendiriyor. Yaklaşık %43’lük bir kısım yapay zekanın doğru kullanımla faydalı bir araç olabileceğini düşünürken ebeveynlerin kalanıysa bu sorunun cevabının çocuğun yapay zekayı ne kadar kullandığına bağlı olduğunu belirtiyor.
Ebeveynler, yapay zekayla ödev yapmanın kopya sayılmaması için öğrencilerin yapay zekaya ne yaptırdıklarını anlamaları gerektiğini belirtiyor. Çocuklar, etkili bir şekilde öğrenebilmek için yapay zekadan araçtan faydalanırken eleştirel düşünme yeteneğini kullanmalı, aldıkları cevapları sadece kopyalayıp yapıştırmamalıdır.
Ödevlerde yapay zekanın avantajları ve dezavantajları
Yapay zekanın derslerde ne için kullanılabileceğini öğrendik. Bunun hemen ardından da tabii ki derslerde yapay zekanın avantajları ve dezavantajlarını öğrenmek geliyor. Sonuçta yapay zekayı kullanmak için de kullanmamak için de çok çeşitli sebepler olabilir.
Yapay zekanın avantajları
Olumlu yönlerle başlayalım. Yapay zeka ile ödev yapmak için bazı sebepler şöyle olabilir:
- Yapay zeka, bütün soruları cevaplar.
Öğrenciler bir ödevin tamamını kendileri uğraşarak yapsalar da bir konuyu tam anlamamış olabilirler. Konuyu internette arattıklarında da tatmin edici bir cevapla karşılaşmamaları olası. Yapay zeka, bu tür “cevabı bulunamayan” soruları bile kendi becerileri dahilinde cevaplayacaktır.
Bunun yanı sıra, elbette en doğru seçenek soruları öğretmene sormak olsa da, öğrenciler bazen bunu yapmaktan çekinebilir. Sorunun çok basit olduğunu ve sorarlarsa arkadaşlarının dalga geçeceğini zannedebilirler. Yapay zeka ise en basit soruları dahi hiçbir şekilde yargılamadan cevaplar.
Harvard Üniversitesine bağlı Center for Digital Thriving tarafından hazırlanan bir rapor, bu ikinci kullanım amacına dikkat çekiyor. Birçok öğrencinin günlük hayatlarında yetişkinlere sormaktan çekindikleri soruları yapay zekaya sorduğu belirtiliyor.
- Yapay zeka, kişiselleştirilebilir.
Gelişmiş sohbet robotlarının en öne çıkan özelliklerinden biri, öğrencilerle konuşurken son derece kişiselleştirilmiş bir üslup kullanabilmeleri. Doğru yöntemler izlenirse bir öğrenci, bir konuyu sanki öğretmeninden değil de çok yakın bir arkadaşından öğreniyormuş gibi hissedebilir.
Tabii kişiselleştirme dediğimizde sadece yapay zekanın üslubunu değiştirmeyi anlamamalıyız. Aynı zamanda eğer öğrenciler bir açıklamayı anlamazlarsa yapay zekadan konuyu daha basit bir şekilde, örneklerle açıklamasını da isteyebilir.
Ayrıca yapay zeka, kişiye özel programlar ve planlar da oluşturabilir. Mesela zaman yönetiminde sıkıntı yaşayan bir öğrenci, ders programını yapay zeka ile paylaşarak kendisine özel bir ödev yapma planı oluşturmayı deneyebilir.
- Bazı ödevlere odaklanmak, yapay zekayla kolaylaştırılabilir.
Özellikle de öğrencilerin uzun ve detaylı yazılar yazmasını gerektiren derslerde yapay zeka ile ödev yapmak, ödeve daha iyi odaklanmayı mümkün kılabilir. Elbette yapay zekadan doğrudan öğrencilerin odağını arttırmasını bekleyemeyiz, ancak bu dolaylı yollarla gerçekleşebilir.
Örneğin bir öğrencinin ödev olarak sayfalarca yazı yazdığını ve bunun için çok yoğun araştırma yaptığını düşünelim. Yazma süreci boyunca öğrenci içeriğe odaklanıp her şey bittiğinde kendisi uğraşmak yerine yapay zekadan basitçe dilbilgisi ve yazım hatalarını düzeltmesini isteyebilir.
- Yapay zeka, bir fikir verme aracı olarak kullanılabilir.
Bazen ise öğrenciler dersi gayet iyi bilmesine rağmen ödevde kuracağı cümleleri bir türlü toparlayamayabilir, ya da nereden başlayacağına karar veremeyebilir. Bu durumda yapay zekadan ufak bir yardım alarak bir başlangıç noktası bulunabilir.
Yapay zekanın dezavantajları
Elbette yapay zeka ile ödev yapmanın olası dezavantajlarını da es geçemeyiz. İşte bunlardan bazıları:
- Yapay zeka, yanlış bilgiler uydurabilir.
Yapay zeka ile ödev yapmanın avantajlarına örnek olarak yapay zekanın her soruyu cevaplamasından bahsettik. Ancak aslında bir de madalyonun diğer yüzü var. Evet, yapay zeka her soruyu cevaplar, ancak bu cevaplar tamamen yanlış ve uydurma olabilir!
ChatGPT gibi gelişmiş sohbet robotlarının hiçbir kaynakta bulunmayan bilgiler uydurup kullanıcılara doğruymuş gibi sunmalarına “halüsinasyon” deniyor. Halüsinasyonlar, büyük dil modeli olarak adlandırılan yapay zekalar ilk ortaya çıktığından beri üzerine en çok çalışılan ancak bir türlü tamamen çözülemeyen, çok ciddi bir problemlerden biri.
Dolayısıyla yapay zeka ile ödev yaparken robot kendinden ne kadar emin bir üslupla konuşursa konuşsun her dediğini doğru kabul etmemeliyiz. Bilgileri gerçek insanlar tarafından yazılan kaynaklarla doğrulayamıyorsak halüsinasyon olma ihtimalleri yüksektir.
- Okullar yapay zeka kullanımına izin vermeyebilir.
Her ne kadar “yapay zeka ile ödev yapmak” ve “yapay zekaya ödev yaptırmak” arasında bir fark olsa da okullar veya öğretmenler, öğrencilerinin yapay zekayı hiçbir şekilde kullanmamasını isteyebilir. Bu durumda bir ödev yazısını yapay zekaya yazdırmak, öğrencinin doğrudan sıfır almasına sebep olabilir.
Bu yüzden öğrenciler derslerinde yapay zekadan destek alıyorsa mutlaka öğretmenlerine karşı tamamen dürüst olmalı. Çoğu öğretmen yapay zekanın sadece yazım yanlışlarını düzeltme gibi basit amaçlarla kullanılmasına bir şey demeyecektir, ancak bu gibi durumlarda dahi kullanılmamasını istiyorlarsa da fazla ısrar etmemeliyiz.
- Yapay zeka, öğrenmeyi olumsuz etkileyebilir.
Tüm bunlara ek olarak yapay zekanın aşırı kullanımının öğrencilerde tembelliğe yol açması mümkün. Bazı konularda yapay zeka ile ödev yapmak zamandan tasarruf etmemizi sağlasa da hiçbir ödeve “Nasıl olsa yapay zeka halleder.” şeklinde yaklaşmamalıyız.
Yakın zamanda Amerika’nın önde gelen üniversitelerinden Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT), tam da bu konuyu ele alan bir araştırma yayımladı. Araştırma epey detaylı, fakat sonuçların bir kısmını özetlemek gerekirse ChatGPT gibi yapay zekaları çok sık kullanan kişilerin uzun vadede eleştirel düşünme kabiliyetlerinin ve yaratıcılıklarının azalabileceği saptandı!
Bu konunun üzerine biraz daha araştırma yapılması gerekse de elimizdeki bilgilerden hareketle özellikle de çocuklar için yapay zeka kullanımında fazlasıyla dikkatli olmamız gerektiğini söyleyebiliriz. Bu sohbet robotlarını çok fazla kullanmak, çocuklarda bilişsel gelişim açısından zararlara yol açabilir gibi görünüyor.
Yapay zeka ile ödev yapmak için hangi araçlar kullanılabilir?
Tüm bu artıları ve eksileri dikkatle tartıp ödev yapmak için yapay zeka kullanmaya karar verdiysek sıradaki soru hangi yapay zeka araçlarını kullanacağımız. Sonuçta “yapay zeka” dediğimiz kavram birçok farklı aracı kapsıyor ve hepsi aynı şekilde çalışmıyor.
Ödev yaparken işe yarayabilecek bazı yapay zeka araçlarını şöyle gruplara ayırabiliriz:
- Büyük dil modelleri: ChatGPT, Copilot, Claude gibi gelişmiş sohbet robotları bu kategoride yer alıyor. Bugünlerde en çok kullanılan ve yazımız boyunca ele aldığımız yapay zeka modelleri de çoğunlukla bu türden.
- Yazma asistanları: Bazı yapay zeka araçları bizimle sohbet edermiş gibi çalışmıyor; biz yazdıkça yazımızı okuyor ve bize o anda bazı düzeltmeler sunuyor. Grammarly ve QuillBot gibi araçlar bu türe dahil ve bir süredir birçok kurum tarafından kullanılıyorlar.
- Arama ve özetleme araçları: Yapay zeka destekli arama motorları veya özet çıkarma uygulamaları, ödev yaparken oldukça işe yarayabilir. Google NotebookLM gibi uygulamalar, çok uzun yazıları alıp kısa notlar çıkarabiliyor ve hatta podcast haline getirebiliyorlar.
- Alana özel araçlar: Bazı yapay zeka araçları ise tek bir ders için kullanılabiliyor. Örneğin WolframAlpha, matematik denklemlerini çözmek için uzun zamandır kullanılan bir yapay zeka aracı.
Yapay zeka ile ödev yapmanın temel ilkeleri
Yapay zeka ile ödev yapmak istiyorsak yaptığımız şeyin kopya sayılmadığından emin olmak için birkaç temel ilkeyi daima aklımızda bulundurmalıyız. İşte bu ilkeler:
👉Okulun ve öğretmenlerin yapay zekaya yaklaşımına uymalıyız. Yapay zekayı sadece izin verilen şekillerde kullanmalıyız.
👉Eğer ödevimizde yapay zekadan yardım aldığımız bir yer varsa bunu öğretmenimize belirtmeliyiz. Örneğin basit yazım yanlışlarını yapay zekaya düzelttirdiysek öğretmenimizin bundan haberi olmalı.
👉Yapay zekaya doğrudan ödevimizi yapmasını söylememeli, sadece bize birkaç fikir vermesini ve gerekirse yönlendirmesini istemeliyiz.
👉Yapay zekanın verdiği bilgileri insanlar tarafından yazılan kaynakları araştırarak doğrulamalıyız. Aksi takdirde ödevde “halüsinasyon” dediğimiz yanlış bilgilere yer verebiliriz.
👉Kendimizin, öğretmenlerimizin veya okulumuzun özel bilgilerini yapay zeka ile paylaşmamalıyız.
Sıkça sorulan sorular
Yapay zeka ile ödev yapma konusunda sıkça sorulan sorulardan bazıları ve cevapları şu şekilde:
Yapay zeka sorulara doğru cevap verir mi?
Yapay zeka, her soruya doğru cevap vermeyebilir. Hatta yapay zeka, hiçbir yerde geçmeyen bilgiler uydurup doğruymuş gibi davranabilir. Buna “halüsinasyon” adı verilir. Dolayısıyla yapay zekanın verdiği bilgiler başka bir kaynak tarafından doğrulanmalıdır.
Yapay zeka dedektörleri güvenilir mi?
Yapay zeka dedektörleri bir seviyeye kadar başarılı olsa da tamamen güvenilir olduklarını söylemek henüz mümkün değildir. Yapay zekanın yazma becerileri sürekli geliştiği için dedektörler geride kalabilir veya bazen gerçek insanların yazılarına yapay zeka diyebilir.
Yapay zeka kullanmak öğrenmeyi yavaşlatır mı?
Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) tarafından yürütülen bir çalışma, ChatGPT gibi yapay zeka araçlarını çok sık kullanmanın uzun vadede eleştirel düşünme ve öğrenmeyi olumsuz etkileyebileceğini göstermiştir, ancak bu konuda daha fazla araştırma yapılması beklenmektedir.
Sonuç: Yapay zeka ile ödev yapmak kopya mıdır?
Özetlemek gerekirse yapay zeka ile ödev yapmak, bazı durumlarda kopya sayılırken bazılarında sayılmayabilir. Buna şu şekilde karar verebiliriz:
👉Eğer yapay zekayı sadece fikir almak, plan oluşturmak, araştırma yapmak ya da yüzeysel hataları düzeltmek için kullandıysanız bu muhtemelen kopya sayılmaz.
👉Eğer ödevin tamamını yapay zekaya yaptırdıysanız, üzerinde sadece basit değişiklikler yaptıysanız (daha “insansı” duyulması için değiştirmek gibi) ve ödevi kendiniz yazmış gibi sunuyorsanız evet, bu kopyadır.
Son olarak tekrar belirtelim: Yapay zeka ile ödev yapmadan önce öğretmeninize mutlaka herhangi bir şekilde yapay zeka kullanımına izin verip vermediğini sormalısınız!
Novakid’le tanışın!
Yapay zeka bugünlerde dil öğreniminde de etkili bir araç olarak ortaya çıkıyor, ancak hiçbir şey eğlenceyle ve etkileşimle dolu derslerin yerini tutamaz. Novakid’deki online İngilizce derslerimiz, çocuklara hiçbir yapay zekanın taklit edemeyeceği şekilde dili yaşatıyor.
Aşağıdaki videoyu izleyerek Novakid yönteminin benzersiz işleyişi hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz:
Siz de çocuğunuzun İngilizceyi en doğal haliyle öğrenmesi için ücretsiz deneme dersinizi alın ve aramıza katılın!
