İngilizce “as soon as” kullanımı ve örnekleri: Detaylı anlatım ve bilgi testi!

“As soon as” bağlacı,  “… olur olmaz” / “… olduğu anda” gibi bir anlama sahip. Peki bu küçük kalıp neden İngilizcede bu kadar yaygın, neden bu kadar önemli? Anlatalım.

“As soon as” kalıbı sayesinde İngilizce konuşurken bahsettiğimiz iki olayı zamanda birbiri ardına akıcı bir şekilde bağlayabiliyoruz. Demek oluyor ki bu conjunction, biri diğerini takip eden iki olaydan bahsetmek istediğimiz zaman bize yardım ediyor. 

Örneğin “Ali left home as soon as Ahmet came.” cümlesiyle “Ahmet gelir gelmez Ali evden çıktı.” diyerek bu iki olay arasındaki zaman ilişkisini, aralarında çok az bir aralık olduğunu net bir şekilde gösterebiliyoruz.

Buna ek olarak “as soon as”, bahsettiğimiz iki olay arasındaki ilişkiyi de anlaşılabilir bir şekilde belirtmemize yarıyor. Bu sayede hem doğal duyuluyoruz, hem de karşımızdaki tarafa etkili bir anlatım sunmuş oluyoruz. Ancak elbette ki bu doğallığı ve etkililiği tamamen yakalayabilmek için bu kalıbın detaylarına inmeliyiz. O halde gelin, “as soon as” nerede ve nasıl kullanılır beraber inceleyelim!

Az önce bahsettiğimiz gibi, İngilizcede “as soon as” kullanımında bizi ilgilendiren şey, iki olay arasında bir zaman ilişkisi kurmak. Bu zaman ilişkisi elbette ki herhangi bir ilişki değil: “As soon as” kullanarak birbirine bağladığımız iki olaydan biri, diğerinden hemen sonra, aralarında çok çok ufak bir zaman farkı olacak şekilde (bazen de hiç zaman farkı olmadan!) gerçekleşiyor.

Bu tarzda bir anlatım yapmak istiyorsak yapmamız gereken şey oldukça basit: En başta sanki normal bir cümle kuruyormuşuz gibi düşünüyoruz. Ardından, daha önce gerçekleşecek olayı belirten cümleciğin başına “as soon as” ekliyoruz.

Örnek: The bell rings. The children leave the classroom. (Zil çalar. Çocuklar sınıfı terk eder.) 

Örnek: As soon as the bell rings, the children leave the classroom. (Zil çaldığı gibi çocuklar sınıfı terk eder.)

“As soon as” kullanımının daha da yaygın olan halinde zamanda daha önce gerçekleşen cümle, daha sonra gerçekleşen cümlenin sonrasına yerleştiriliyor. 

Örnek: The children leave the classroom as soon as the bell rings. (Zil çaldığı gibi çocuklar sınıfı terk eder.)

“As soon as” kalıbının cümlenin başında değil de ortasında olduğu bu kullanım, daha sık karşımıza çıkacak. Fark ettiyseniz “as soon as” bağlacıyla gelen yan cümle eğer cümlenin başındaysa iki kalıbı ayırmak için virgül kullanıyoruz, fakat yan cümlemiz sonradan gelirse böyle bir şeye ihtiyaç duymuyoruz – tıpkı if clause cümleleri gibi! 

Gelin bu konuyu birkaç örnekle daha da pekiştirelim:

• My dog starts wagging its tail as soon as it sees me. (Köpeğim beni gördüğü anda kuyruğunu sallamaya başlar.)
• The cars keep moving as soon as the traffic light turns green. (Trafik ışığı yeşil olduğu anda arabalar hareket etmeye devam eder.)
• I wake up as soon as my alarm goes off. (Alarmım çaldığı gibi uyanırım.)

“As soon as” kalıbını kullanabileceğimiz bir diğer durum da gelecekte birbiri ardına gerçekleşecek olan olayları anlatmak. Genel olarak kurallarımız az önce öğrendiklerimizle aynı, ancak bir şeyi aklımızda bulundurmamız lazım: “As soon as” kullanarak gelecekte birbiri ardına gerçekleşecek olayları anlatırken, daha önce gerçekleşecek olayı present simple ile, daha sonra gerçekleşecek olayı ise future tense ile çekimliyoruz.

Beraber birkaç örnek inceleyelim:

• We will go outside as soon as it stops raining. (Yağmur yağmayı bıraktığı anda dışarı çıkacağız.)
• She will visit the zoo as soon as it reopens. (Geri açıldığı gibi hayvanat bahçesini ziyaret edecek.)
• I am going to finish my homework as soon as I get home from school. (Okuldan eve döndüğüm gibi ödevimi bitireceğim.)

Bütün bunların yanı sıra “as soon as” kullanımı yalnızca geniş zaman ve gelecekle sınırlı değil, aynı zamanda geçmiş zamanda da karşımıza çıkabiliyor! “As soon as” kalıbıyla geçmişi anlatan cümleler kurduğumuzda iki olayın nasıl birbirine çok yakın zamanlarda gerçekleştiğini vurgulamış oluyoruz. Bunu yaparken dilbilgisi kısmında işimiz çok kolay: “as soon as” ile bağladığımız iki cümleyi de past tense ile çekimliyoruz.

 Örneklerle daha iyi kavrayalım:

• He left the party as soon as he saw his friends leaving. (Arkadaşlarının gittiğini gördüğü anda partiyi terk etti.)
• She realized her mistake as soon as the test began. (Test başladığı gibi hatasının farkına vardı.)
• I cleaned my room as soon as I woke up this morning. (Bu sabah uyandığım gibi odamı temizledim.)

Fark ettiyseniz yukarıdaki cümlelerin hepsinde past simple kullandık. Fakat “as soon as” cümlelerinde sıkıntısız bir şekilde past perfect de kullanabiliriz! 

Örnek: She had finished her dinner as soon as I arrived at the restaurant. (Restorana vardığım anda yemeğini bitirmişti.)

Aslına bakarsanız geçmiş zamandan bahsedilen “as soon as” cümlelerinde past simple görme olasılığımız past perfect’e kıyasla daha yüksek. Ancak yine de her iki kullanımı da bilmekte fayda var!

“As soon as” kullanabildiğimiz durumlar bitmek bilmiyor! Belki kulağınıza biraz ilginç gelebilir, ancak “as soon as” kalıbını şart cümleleri kurarken de kullanabiliyoruz. Şimdiye kadar gördüğümüz her kullanım zamanda gerçekleşen iki olayı birbirine bağlamakla alakalıydı, dolayısıyla “as soon as” kalıbının böyle bir kullanımı olması en başta garip gelebilir. Ancak merak etmeyin, çünkü hiç de karmaşık bir şey yapmamıza gerek yok! 

Ufak ama işe yarar bir tüyo verelim: Şart cümlelerinde “as soon as” kullanımı, first conditional yapısını kurmanın yalnızca başka bir yolu!

Yani bu demek oluyor ki “as soon as” ile şart cümleleri kurarken üç şeye ihtiyacımız var: “as soon as kalıbı”, present simple ile çekimlenen bir koşul ve future simple ile çekimlenen bir sonuç.

Daha iyi anlayabilmek için örnek cümlelerimize bakalım:

• As soon as you finish your dinner, you can have dessert. (Akşam yemeğini bitirdiğin zaman tatlı yiyebilirsin.) = If you finish your dinner, you can have dessert. (Akşam yemeğini bitirirsen tatlı yiyebilirsin.)
• We’ll go for a walk as soon as it stops raining. (Yağmur yağmayı bıraktığı vakit yürüyüşe çıkacağız.) = We’ll go for a walk if it stops raining. (Yağmur yağmayı bitirirse yürüyüşe çıkacağız.)
• He will buy himself a car as soon as he has enough money. (Yeteri kadar parası olduğu zaman kendisine bir araba alacak.) = He will buy himself a car if he has enough money. (Yeteri kadar parası olursa kendisine bir araba alacak.)

Gördüğümüz gibi, yukarıda tüm cümleler “as soon as” kullanarak bir koşul-sonuç anlamı ifade ediyor. Ayrıca not etmeliyiz ki “as soon as” ile kurulan şart cümlelerinde koşul ve sonucun cümledeki yeri, “as soon as” kalıbının koşuldan önce gelmesi şartıyla, tıpkı diğer tüm kullanımlarda olduğu gibi değişebiliyor (İlk cümleyle diğerlerini kıyaslayabiliriz.).

“As soon as” kalıbını farklı tense’ler ile kullanabildiğimizi gördük. Kafamızın karışmaması için “as soon as” cümlelerinde tense’lerin tam olarak nasıl yer aldığını iyi öğrenmemiz gerek. Sizlere bunu gösteren bir tablo hazırladık:

Future tense’ler, yukarıda da gördüğümüz üzere “as soon as” kalıbını hemen takiben, yan cümlenin içerisinde gelmiyor. Ancak ana cümleyi future tense ile çekimleyebiliyoruz. 

Bunun yanında zaman uyumuna da dikkat etmeniz gerektiğini unutmayın. Geçmiş zaman yapılarını sadece geçmiş zaman yapılarıyla birlikte, şimdiki zaman yapılarını ise hem şimdiki hem de gelecek zaman yapılarıyla birlikte kullanabilirsiniz. Burada önemli olan şey kullandığınız yapının perfect, simple veya continuous olması değil; past veya present olması – yani zamanı.

İngilizce öğrenirken ve konuşurken karşımıza sıkça çıkan bu ifade, “as soon as” kalıbının bir türevi gibi görünse de, kendi başına özgün bir anlam taşır.

Kısaca açıklamak gerekirse, “as soon as possible” ifadesi “en kısa sürede” ya da “mümkün olan en kısa zamanda” anlamına gelir. Genellikle bir şeyin hızla, gecikme olmadan yapılması gerektiğini belirtmek için kullanılır.

Örnek: Please send the documents as soon as possible. (Lütfen belgeleri en kısa sürede gönderin.)

“As soon as possible” ifadesi; iş hayatında, resmi yazışmalarda veya günlük konuşmalarda sıkça karşımıza çıkar. Özellikle bir talepte veya ricada bulunurken ilgili işlemin hızla gerçekleştirilmesini istediğimizde “as soon as possible” ya da kısaltması olan “ASAP” ifadesini kullanabiliriz.

Örnek: I need the report ASAP! (Rapora en kısa sürede ihtiyacım var!)

“As soon as” kullanımını detaylarıyla öğrendik. Tüm bunların üzerine yapmamız gereken şey, “as soon as” kalıbını günlük konuşmalarımıza nasıl dahil edebileceğimiz üzerine biraz daha durmak. Sizlere bu konuda yardımcı olmak için birkaç ipucumuz var, gelin inceleyelim!

• Olayların birbirine yakınlığını düşünün: İngilizcede birçok farklı tense ve yapı bulunduğu için iki olaydan bahsederken kendimizi nasıl ifade edeceğimizi bazen şaşırabiliyoruz. “As soon as” kullanımında olayların zamansal olarak birbirine ne kadar yakın olduklarını düşünmek yardımcı olacaktır. Eğer olaylar arasında çok az zaman farkı varsa (veya neredeyse hiç yoksa) muhtemelen “as soon as” kullanmamız doğal duyulacaktır.
• Tepkilerden bahsedin: Genellikle etrafımızdaki şeylere verdiğimiz tepkiler, hem olayla çok yakından bağlantılı oluyor hem de tepki verilen şeyden hemen sonra gerçekleşiyor. Dolayısıyla tepkilerimizden bahsetmek, çoğu zaman “as soon as” kullanmak için harika bir fırsat oluyor!
• Niyetlerinizi belirtin: Yukarıda da gördüğümüz üzere “as soon as”, şart cümlelerinde kullanılabiliyor. Haliyle aklınıza “First conditional mı kullanmalıyım, ‘as soon as’ mi?” sorusu gelebilir. Size tavsiyemiz: Bir niyet belirtip belirtmediğinizi kontrol edin. Eğer kurduğunuz şart cümlesinden bir yandan niyet anlamı da çıkıyorsa, muhtemelen “as soon as” kullanmanız uygun olacaktır.

Aşağıdaki bilgi testimizi çözerek “as soon as” kullanımını ne kadar iyi anladığınızı ölçebilir, eksik noktalarınızı tekrarlayabilirsiniz.

İngilizcedeki yaygın kalıpları bilmek, günlük konuşmada doğal ve akıcı duyulmamıza büyük ölçüde yardımcı oluyor. Ancak gerçekten en yardımcı olan şey, dili yaşamak. 

Çocuğunuzun İngilizce öğrenme serüveni bir sahne şovu gibi parlasın! Novakid ile dil öğrenmek bir performansa dönüşüyor. Aşağıdaki videomuzda bu eşsiz şovu izleyin: