İngilizcede determiners (belirleyiciler) nelerdir? İngilizce determiners konu anlatımı, örnekler ve test!

Determiner, isimlerin yani noun kategorisindeki kelimelerin önüne gelerek onları tanıtan kelimelere verilen addır. Peki ya “tanıtmak” derken neyi kastediyoruz? Determinerlar, isimleri belirlilik veya belirsizlik, sayı, iyelik, miktar gibi yönlerinden niteleyebiliyorlar. Biliyoruz, bu epey geniş bir tanım gibi duruyor, ancak determiner türlerini gördükçe konuyu çok daha iyi anlayacaksınız!

Aslına bakarsanız, bu tanımdan da anlamış olabileceğiniz üzere determinerlar işlev bakımından sıfatlara yani adjective grubuna epey benziyor. Ancak aralarında bazı farklar da var. Bunlardan biri, determinerların cümle yapısında sıradan sıfatlara kıyasla daha temel bir rol oynayabilmesi. Bir cümlede bulunan sıfatları çoğu zaman anlamı bozmadan çıkarabiliyoruz, ancak bunu determinerlarla yaparsak belirgin bir anlam farklılığı ortaya çıkabiliyor. Yine de bazı determinerları sıfat olarak düşünmek tamamen yanlış olmaz. Örneklerimizi gördükçe bunu daha iyi anlayacaksınız!

Determiner ne demek, kısaca açıkladık. Ancak elbette böyle teknik bir açıklamayla yetinmeyeceğiz. Oldukça farklı işlevleri olan determinerları daha yakından tanıyabilmemiz için, farklı türlerini de görmemiz gerekiyor.

İngilizcede determinerları birçok farklı gruba bölmek mümkün. Gelin, bunlardan en önemli olanlarını örnek kelimelerle ve cümlelerle öğrenelim!

• Tanımlılık edatları

İngilizcedeki muhtemelen en önemli determiner türü, tanımlılık edatları. Bunları İngilizcede “article” olarak isimlendiriyoruz. “Definite article” ve “indefinite article” olmak üzere ise ikiye ayrılıyorlar. Bu isimler tanıdık gelmediyse açıklayalım: İngilizcedeki tanımlılık edatları, meşhur “the” ve “a/an” kelimeleri! Bunlardan “the” definite article, “a/an” ise indefinite article oluyor.

Bildiğimiz üzere İngilizcede belirli ve tek bir şeyden bahsediyorsak başına “the” getirmemiz gerekiyor. Belirsiz, herhangi bir şeyden bahsedersek de “a/an” kullanıyoruz. Örneğin “an apple” dersek rastgele bir elmadan bahsetmiş oluruz. “The apple” dersek ise daha önceden bilinen, belli bir elmadan bahsediyoruzdur.

Bu iki determiner arasından indefinite article yani “a/an” çiftini Türkçeye “bir” olarak çevirebiliyoruz. “The” kelimesinin ise tam bir karşılığı yok, ancak bazen sıfat olan “o” diyerek benzer bir işlevi yerine getirebiliyoruz.

Örnek: The car in front of us is red. (Önümüzdeki araba kırmızı.)

Örnek: When he has enough money, he will buy a car. (Yeterince parası olduğunda bir araba alacak.)

• İşaret sıfatları

Bir başka determiner çeşidi de işaret sıfatları, veya İngilizcedeki adlarıyla demonstratives. Bunlar, esasen bir şeyi aynı türdeki diğer şeylerden ayırmamıza yarıyorlar. Bahsettiğimiz nesnenin bize göre olan uzaklığına göre de değişebiliyorlar. Bu determiner kategorisini, örnek kelimelerle daha iyi anlayabilirsiniz:

Kelimeler: this, that, these, those 

Türkçede ise bu determinerların karşılığı “bu”, “şu” ve “o”. 

Örnek: This chair is not very comfortable, can I take that one instead? (Bu sandalye pek rahat değil, oradakini alabilir miyim lütfen?)

• İyelik sıfatları

İyelik sıfatları da oldukça sık karşılaştığımız ve aslında determiner kategorisine dahil olan kelimeler. Bu tarz determinerları kullanarak bahsettiğimiz şeyin kime ait olduğunu belirtebiliyoruz. 

Kelimeler: my, your, his, her, its, our, their

Biliyoruz ki bu kelimelerin Türkçedeki karşılıkları “bizim”, “senin / sizin”, “onun”, “bizim”, “onların”.

Bu determiner türü hakkında daha detaylı bilgi almak ve konu anlatımımızı okumak isterseniz İngilizce iyelik sıfatları hakkındaki yazımıza göz atabilirsiniz!

Örnek: His dream is to become very rich, but my dream is just to be happy. (Onun hayali çok zengin olmak, benim hayalim ise yalnızca mutlu olmak.)

• Nicelik sıfatları

İngilizcedeki adı quantifiers veya quantifying adjectives olarak bilinen nicelik sıfatları da determiner grubuna dahil sayılıyor. Adından da anlaşılabileceği üzere bu determinerlar, bahsettiğimiz şeyin niceliğini yani miktarını belirtiyor. “How much?” ve “How many?” sorularına cevap olarak verilebiliyorlar.

Kelimeler: many, some, a few, most, much, several, little, lots of, enough… 

Türkçedeki “biraz”, “birçok” gibi kelimeler, bu determinerların karşılığı oluyor.

Örnek cümle: Many people have tried to climb the mountain, but only a few of them reached the top. (Birçok insan dağa tırmanmayı denedi, ancak yalnızca birkaçı zirveye ulaşabildi.)

• Üleştirme sıfatları

Adı pek tanıdık olmayan bir determiner çeşidi üleştirme sıfatları, veya İngilizceleriyle distributives. Bu determinerlar, tek bir şeyden ziyade bir gruptan bahsetmemize yarıyorlar. Kullandığımız kelimeye göre bu grupta bir özelliğin nasıl paylaşıldığını veya nasıl dağıldığını anlatabiliyoruz.

Farkındayız, bu determinerları ilk açıklamada anlamak biraz zor. Ancak örnek kelimelerimizi görünce neyden bahsettiğimizi rahatça kavrayabileceksiniz!

Kelimeler: all, each, every, both, either, neither, half…

Türkçede ise bu determinerların karşılığını “tüm”, “her”, “… yarısı” gibi sözcüklerle vermemiz mümkün.

Örnek cümle: Both sides agree that every person has to be treated with respect. (Her iki taraf da tüm insanlara saygı duyulması gerektiğine katılıyor.)

• Fark sözcükleri

Fark sözcükleri, bulundurduğu kelime sayısı açısından ufak ama kullanımı oldukça yaygın olan bir determiner kategorisi. Bu determinerları kullanarak bahsettiğimiz şeyin, bir diğer şeyden farklı olduğunu belirtiyoruz. Yani aslında ne olduklarını doğrudan anlatan bir isimleri var!

Bu açıklamanın üzerine İngilizcede fark sözcüklerinin hangi determinerlar olduğunu tahmin etmiş olabilirsiniz. Biz yine de açıklayalım!

Kelimeler: other, another

“Öbür”, “diğer”, “başka” gibi kelimelerde bu determinerların Türkçe karşılıklarını aklımıza getirebiliriz.

Örnek cümle: We will go there another day. (Oraya başka bir gün gideriz.)

• Sayılar

İngilizcede sayılar da determiner olarak kullanılabiliyor. Sonuçta sayıları kullanarak bahsettiğimiz şeyin miktarını belirtiyoruz! 

Bu kategori için belirli örnek kelimeler veremeyiz, çünkü her sayı bir determiner olabilir.

Örnek cümle: There are ten boys and ten girls in our class. (Sınıfımızda on erkek, on da kız var.)

• Soru sıfatları

Wh- questions konusundan hatırlayabileceğimiz soru sıfatlarından bazıları da İngilizcede determiner görevi görebilen kelimelerden. Ancak bunun için, her determinerda olduğu gibi, bir noun’un önüne gelmeleri gerekiyor. Bu detaya dikkat edelim!

Kelimeler: which, whose, what

Örnek cümle: I don’t know whose bag that is. (Onun kimin çantası olduğunu bilmiyorum.)

• Ön belirleyiciler

Ön belirleyiciler, veya İngilizce adıyla pre-determiners, determiner grubunun belki de en ilginç üyesi. Bu kategorideki determinerları bir indefinite article + adjective + noun kombinasyonunun önüne getirerek, nitelediğimiz şey hakkında bir nevi görüş belirtebiliyoruz veya bir özelliğini vurgulayabiliyoruz. Bunu örneklendirerek daha iyi anlamanıza yardımcı olabiliriz.

Kelimeler: such, what, quite, rather

Bu kelimeler arasında “rather”, yukarıda belirttiğimiz formüle bir istisna. “Rather” kelimesi, indefinite article + “rather” + adjective + noun şeklinde kullanılmalı.

Örnek cümle: My mother is such a beautiful woman! (Annem o kadar güzel bir kadın ki!)

Örnek cümle: That was a rather boring movie. (Nispeten sıkıcı bir filmdi.)

İşte İngilizce determinerlar arasında en önemli kategoriler ve örnek kelimeler bunlardı. O halde şimdi de determiner kullanırken dikkat etmemiz gereken bazı unsurlardan bahsederek İngilizce determiners konu anlatımımıza devam edelim.

1. Birden fazla determiner kullanımı

Aynı kelimenin önüne birden fazla determiner getirmek mümkün. Ancak bunu yaparken dikkat etmemiz gereken bazı kurallar var.

• İki adet tekillik belirten determinerları veya iki adet quantifier art arda gelmez.

Quantifierların yani nicelik sıfatlarının ne olduğunu yukarıda gördük. Tekillik belirten determinerlardan kastımız ise tanımlılık edatları, işaret sıfatları, iyelik sıfatları ve soru sıfatları.

He sold the his house. – YANLIŞ

He sold his house. – DOĞRU (Evini sattı.)

There are some many questions about this topic. – YANLIŞ

There are many questions about this topic. – DOĞRU (Bu konuda birçok soru var.)

• Quantifierlardan sonra “of” getirirsek onları başka determinerlarla beraber kullanabiliriz.

Daha spesifik olursak, quantifierlardan sonra “of” getirirsek devamında tanımlılık edatı, işaret sıfatı veya iyelik sıfatı kullanabiliyoruz. “All”, “both” ve “half” kelimelerinde bunu istersek “of” kullanmadan da yapabiliyoruz.

Örnek cümlelerle bunu nasıl yapabileceğimizi görelim:

• Half his money is in the bank. = Half of his money is in the bank. (Parasının yarısı bankada)

• Some of the students found the homework too difficult. (Öğrencilerin bazıları ödevi fazla zor buldu.)

2. Determinerların gelmesi gereken yer

Aynı noun’u hem determiner hem de sıradan sıfatlar kullanarak niteliyorsak, determinerın en başa gelmesi gerekir. Örneğin:

• Beautiful blue this bag is so expensive! – YANLIŞ
• This beautiful blue bag is so expensive! – DOĞRU (Bu güzel mavi çanta çok pahalı!)
• Old most people are not good with technology. – YANLIŞ
• Most old people are not good with technology – DOĞRU (Çoğu yaşlı insanın teknolojiyle arası iyi değildir.)

İngilizce determiners konu anlatımımızın sonuna geldik. O halde şimdi de bir bilgi testiyle öğrendiklerimizi pekiştirelim!

İngilizce dilbilgisinin determinerlar gibi inceliklerini anlamak zor ama önemli bir görev. Peki ya İngilizceyi tüm detayları içselleştirerek öğrenmenin yolunu hiç merak ettiniz mi? Novakid’de uyguladığımız metodu inceleyerek İngilizceyi çocuklara nasıl eğlenerek öğrettiğimizi siz de görebilirsiniz!